Abelisaurus
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Krzysztof Lichota |
| Abelisaurus (abelizaur) | |
|---|---|
| Długość: | 6-10 m |
| Masa: | 1-3 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Rio Negro |
| Czas występowania | późna kreda (kampan / wczesny mastrycht)
ok. 84-70 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
?? Carnotaurini |
Holotypowa zrekonstruowana czaszka. Autor zdjęcia: Christophe Hendrickx [1]. | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Wszystko, co wiemy o Abelisaurus, zawdzięczamy jednej czaszce (MPCA 11908) o długości około 86 cm opisanej w 1985 roku przez Bonaparte i Novasa. Niestety jest ona niekompletna i nie zawiera prawej kości szczękowej, jarzmowej, kwadrato-jarzmowej, łuskowej i większości podniebienia. Żadnych innych kości jak dotąd nie odnaleziono, jednak naukowcom udało się odtworzyć wiarygodny wizerunek tego mięsożernego dinozaura.
Etymologia
Abelisaurus comahuensis znaczy dokładnie "jaszczur Abela z regionu Comahue". Nazwa honoruje odkrywcę gada - prof. Roberto Abela, dyrektora Museo de Cipolleti, w którym przechowywany jest holotyp.
Budowa i paleoekologia
Długa i niska czaszka abelizaura wyróżnia się wśród innych abelizaurydów i przypomina nieco dwukrotnie większe czaszki karcharodontozaurydów. Być może jest to przystosowanie do podobnego sposobu odżywiania.
Abelisaurus był zapewne dłuższy od krokodyla nilowego i ważył tyle, co nosorożec. Wyższy niż bramka do piłki nożnej teropod chodził na dwóch muskularnych nogach. W dużej czaszce Abelisaurus miał pokaźne otwory, które zmniejszały jej wagę. Dzięki temu mógł nią swobodnie poruszać. Wyrywał kawały mięsa zakrzywionymi, ostrymi jak brzytwy zębami. Abelizaur jest prawdopodobnie jednym z największych przedstawicieli swojej rodziny.
Abelizaur mógł polować na tytanozaury takie jak Narambuenatitan, Antarctosaurus wichmannianus czy Pellegrinisaurus. Niedorosłe osobniki mogły tez żywić się mniejszymi ornitopodami np. Gasparinisaura. Abelizaur nie był największym drapieżnikiem w swoim środowisku - żyły tam wielkie megaraptor Aerosteon, a także znacznie mniejsi kuzynowie omawianego teropoda - aukazaury.
Jak wskazują Carrano i Sampson (2008), nie ma przekonującego powodu anatomicznego, aby umiejscawiać kość kwadratową jako nachyloną mocno bocznie i tylnobrzusznie (jak pokazano w pracy opisującej teropoda i powielano często później), szczególnie że taki układ nie jest obecny u jego krewniaków, jak Carnotaurus i Majungasaurus. Lewe i prawe połączenie kości kwadratowej i stawowej były asymetrycznie zniekształcone i nie jest możliwe określenie, która możliwość wiernie oddaje początkowy stan.
Pozycja filogenetyczna
Abelisaurus był pierwszym opisanym przedstawicielem swojej grupy i początkowo nie wiedziano, z jakimi teropodami jest spokrewniony. Od jego nazwy utworzono wiele jednostek systematycznych: Abelisauroidea, Abelisauria, Abelisauridae i Abelisaurinae.
Abelisaurus jest tradycyjnie uważany za prymitywnego abelizauryda - z powodu nietypowej dla abelizaurydów, długiej czaszki i mniej wyraźnej jej ornamentacji. Pozycję taką sugeruje wiele badań (z obszerniejszych np. Canale i in., 2009; Pol i Rauhut, 2012). Wśród abelizaurydów wyróżniono dwa klady - monotypowy Abelisaurinae (definiowany jako zawierający wszystkie abelizaurdy bliżej spokrewnione z Abelisaurus niż z Carnotaurus) oraz Carnotaurinae, do którego należą zwierzęta bliższe karnotaurowi.
Taka dychotomia jest jednak zapewne wynikiem niekompletności materiału kopalnego Abelisaurus. Wiele badań mających na celu poznanie filogenezy ceratozaurów wskazuje, że abelizaur nie jest prymitywniejszy od grupowanych uprzednio w podrodzinę Carnotaurinae zaawansowanych abelizaurydów (Carrano i Sampson, 2008; Sánchez-Hernández i Benton, 2014; Farke i Sertich, 2013; Tortosa i in., 2014).
Spis gatunków
| Abelisaurus | Bonaparte i Novas, 1985 |
|---|---|
| A. comahuensis | Bonaparte i Novas, 1985 |
Bibliografia
Bonaparte, J. F. & Novas, F.E. (1985) "Abelisaurus comahuensis, n. g., n. sp., Carnosauria del Cretacico tardio de Patagonia" [Abelisaurus comahuensis, n. g., n. sp., Carnosauria from the Late Cretaceous of Patagonia] Ameghiniana 21:259-265. [English translation - www.paleoglot.org]
Canale, J.I., Scanferla, C.A., Agnolin, F.L. & Novas, F.E. (2009) "New carnivorous dinosaur from the Late Cretaceous of NW Patagonia and the evolution of abelisaurid theropods" Naturwissenschaften, 96, 409-414. doi:10.1007/s00114-008-0487-4.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 182-236.
Farke, A.A. & Sertich, J.J.W. (2013) "An Abelisauroid Theropod Dinosaur from the Turonian of Madagascar" PLoS ONE, 8(4), e62047. doi:10.1371/journal.pone.0062047
Gianechini, F.A., Apesteguía, S., Landini, W., Finotti, F., Juárez Valieri, R. & Zandonai, F. (2015) "New abelisaurid remains from the Anacleto Formation (Upper Cretaceous), Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 54, 1-16. doi:10.1016/j.cretres.2014.11.009
Leanza, H.A., Apesteguia, S., Novas, F.E. & de la Fuente, M.S. (2004) "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquen Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages" Cretaceous Research, 25, 61-87. doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005
Pol, D. & Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. 279(1741), 3170-3175. doi:10.1098/rspb.2012.0660
Sampson, S.D. & Witmer, L.M. (2007) "Cranofacial anatomy of Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" [w:] Sampson, S.D. & Krause, D.W. (red.) "Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" Society of Vertebrate Paleontology Memoir 8, 32–102.
Sánchez-Hernández, B. & Benton, M.J. (2014) "Filling the ceratosaur gap: A new ceratosaurian theropod from the Early Cretaceous of Spain" Acta Palaeontologica Polonica, doi:10.4202/app.2011.0144
Tortosa, T., Buffetaut, E., Vialle, N., Dutour, Y., Turini, E. & Cheylan, G. (2014) "A new abelisaurid dinosaur from the Late Cretaceous of southern France: Palaeobiogeographical implications" Annales de Paléontologie doi:10.1016/j.annpal.2013.10.003
http://theropoda.blogspot.com/2008/12/lo-spinosauro-mimo-novas-et-al-2008.html
http://en.wikipedia.org/wiki/Anacleto_Formation
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
- ↑ Leanza i in., 2004, s. 71; Fernandez w Gianechini i in., 2015, s. 1-2;
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Abelisaurus_skull.jpg){kind=link}