Agathaumas: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Bibliografia)
 
(Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 4 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
−
<small>
+
{{DISPLAYTITLE:''Agathaumas''}}
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
{{Opis
−
| Autor:
+
|Autor                 = [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]]
−
|-
+
|Korekta                =
−
| [[Marcin Szermański]]
+
|nazwa                  = ''Agathaumas''
−
 
+
|długość                = ok. 9 m
−
[[Maciej Ziegler]]
+
|wysokość              =
−
|}
+
|masa                  = 4-10 t
−
</small>
+
|dieta                  = roślinożerny
−
 
+
|miejsce                = [[USA]] - Wyoming
−
----
+
<small>(formacja [[Lance]])</small>  
−
 
+
|czas                  = {{Występowanie|69|66}}
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
69-66 [[Ma]]<br>
−
! colspan=2 | ''Agathaumas''
+
<small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small>
−
|-
+
|systematyka            =
−
! '''Długość''':
+
[[Dinosauria]]  
−
| ok. 9 m
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| 4-10 t
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[USA]] - [[Wyoming]]
 
−
 
 
−
<small>([[formacja Lance]])</small>  
 
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
−
| 69-65,5 Ma
 
−
 
 
−
<small> późna [[kreda]] (późny [[mastrycht]])</small>  
 
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Ornithischia]]
 
[[Ornithischia]]
−
 
−
[[Genasauria]]
 
−
 
−
[[Ceratopoda]]
 
−
 
−
[[Marginocephalia]]
 
  
 
[[Ceratopsia]]
 
[[Ceratopsia]]
−
 
−
[[Neoceratopsia]]
 
−
 
−
[[Coronosauria]]
 
  
 
[[Ceratopsoidea]]
 
[[Ceratopsoidea]]
Linia 54: Linia 25:
  
 
[[Chasmosaurinae]]
 
[[Chasmosaurinae]]
−
|-
+
|grafika                = Agathaumas.jpg
−
| colspan=2 |[[Plik:Agathaumas.jpg|400px|]]
+
|podpis                = Autor: Charles R. Knight [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Agathaumas.jpg]
−
<small>Autor: Charles R. Knight [http://en.wikipedia.org/wiki/File:Agathaumas.jpg]</small>
+
|PorównanieGrupa        =
−
|}
+
|PorównanieDługość      =
−
 
+
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Agathaumas'' to pierwszy opisany przedstawiciel ceratopsów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. ''[[Megalosaurus]]'' z teropodów, ''[[Iguanodon]]'' z ornitopodów) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też posiada on status ''[[nomen dubium]]'' (takson nieważny).
+
''Agathaumas'' to pierwszy opisany przedstawiciel [[ceratops]]ów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. ''[[Megalosaurus]]'' z [[teropod]]ów, ''[[Iguanodon]]'' z [[Ornithopoda|ornitopodów]]) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też ma on status ''[[nomen dubium]]'' (takson nieważny).
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
Gatunek typowy ''Agathaumas sylvestris'' opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy ([[Hatcher]] i in., [[1907]]).
+
[[Gatunek typowy]] ''Agathaumas sylvestris'' opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy ([[John Hatcher|Hatcher]] i in., [[1907]]).
  
 
==Rozmiary==
 
==Rozmiary==
−
Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy ''[[Cetiosaurus]]'' był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: ''[[Deinotherium]] giganteum'' i ''[[Mammuthus]] imperator''.
+
Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy ''[[Cetiosaurus]]'' był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: ''Deinotherium giganteum'' i ''Mammuthus imperator'' (mamut cesarski).
  
 
==Pozycja systematyczna==
 
==Pozycja systematyczna==
−
Opisu rodzaju i gatunku typowego ''Agathaumas sylvestris'' dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie Edward Drinker [[Cope]] w roku [[1872]] – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (''A. milo'' i ''A. mortuarius'') [[Cope]] opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów. Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. ([[1907]]) można stwierdzić, że kość krzyżowa ''Agathaumas'' ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią [[Chasmosaurinae]] wg np. Dodsona i in. ([[2004]]) oraz Sampsona i in. ([[2010]]).
+
Opisu [[rodzaj]]u i gatunku typowego ''Agathaumas sylvestris'' dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie [[Edward Cope|Edward Drinker Cope]] w roku [[1872]] – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (''A. milo'' i ''A. mortuarius'') Cope opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów. Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. ([[1907]]) można stwierdzić, że kość krzyżowa ''Agathaumas'' ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią [[Chasmosaurinae]] wg np. [[Peter Dodson|Dodsona]] i in. ([[2004]]) oraz Sampsona i in. ([[2010]]).
−
Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo ''[[nomen dubium]]'', albo synonimami innych ceratopsów – ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' i ''[[Triceratops]]''. Szczątki ''A. mil''o przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – ''[[Thespesius]] occidentalis''. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego ''A. sylvestris'' prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków ''[[Triceratops]]''. ''Agathaumas'' zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do [[ICZN]] (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać ''[[Triceratops]]'' za ''[[nomen conservandum]]'' (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a ''Agathaumas'' za ''[[nomen rejectum]]'' (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). [[Cope]] chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny [[Ceratopsidae]], gdyż ''[[Ceratops]]'' został opisany przez Marsha dopiero w [[1888]] roku i uznać ją za synonim [[Agathaumidae]]. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu [[Ceratopsidae]] przez Marsha. W rezultacie to [[Agathaumidae]] jest młodszym synonimem [[Ceratopsidae]].
+
 
 +
Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo ''[[nomen dubium]]'', albo [[synonim]]ami innych ceratopsów – ''[[Monoclonius]] sphenocerus'' i ''[[Triceratops]]''. Szczątki ''A. milo'' przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – ''[[Thespesius]] occidentalis''. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego ''A. sylvestris'' prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków ''[[Triceratops]]''. ''Agathaumas'' zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać ''[[Triceratops]]'' za ''[[nomen conservandum]]'' (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a ''Agathaumas'' za ''[[nomen rejectum]]'' (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). Edward Drinker Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny [[Ceratopsidae]], gdyż ''[[Ceratops (rodzaj)|Ceratops]]'' został opisany przez [[Othniel Marsh|Othniela Charlesa Marsha]] dopiero w [[1888]] roku i uznać ją za [[synonim]] [[Agathaumidae]]. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu [[Ceratopsidae]] przez Marsha. W rezultacie to [[Agathaumidae]] jest [[młodszy synonim|młodszym synonimem]] [[Ceratopsidae]].
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
−
Nazwa rodzajowa ''Agathaumas'' pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym.
+
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Agathaumas'' pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
| ''Agathaumas''
 
| ''Agathaumas''
−
| [[Cope]], [[1872]]
+
| {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1872]]
−
| ''nomen dubium''
+
| <small>''[[nomen dubium]]''</small>
 
|-
 
|-
−
| ''A. sylvestris''
+
| ''Agathaumas sylvestris''
−
| [[Cope]], [[1872]]
+
| {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1872]]
−
| ''nomen dubium''
+
| <small>''[[nomen dubium]]''</small>
 
|-
 
|-
−
| ''A. milo''
+
| ''Agathaumas milo''
−
| [[Cope]], [[1874]]
+
| {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1874]]
−
| = ''[[Thespesius]] occidentalis''
+
| = ''[[Thespesius|Thespesius occidentalis]]''
 
|-
 
|-
−
| ''A. mortuarius''
+
| ''Agathaumas mortuarius'' <br> = ''Polyonax mortuarius''  
−
| [[Cope]], [[1874]] / [[Hay]], [[1902]]
+
| {{Kpt|([[Cope]], [[1874]]) [[Hay]], [[1902]]}} <br> {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1874]]
−
| (''nomen dubium'') = ''[[Triceratops]] horridus''
+
| = '''''[[Triceratops|Triceratops horridus]]''''' <br> {{pad}}
 
|-
 
|-
−
| ''A. flabellatus''
+
| ''Agathaumas flabellatus'' <br> = ''Triceratops flabellatus''
−
| [[Marsh]], [[1889]] / [[Scott]], [[1900]]
+
| {{Kpt|([[Othniel Marsh|Marsh]], [[1889]]) Scott, [[1900]]}} <br> {{Kpt|[[Othniel Marsh|Marsh]], [[1889]]}}
−
| = ''[[Triceratops]] horridus''
+
| = '''''[[Triceratops|Triceratops horridus]]''''' <br> {{pad}}
 
|-
 
|-
−
| ''A. sphenocerus''
+
| ''Agathaumas sphenocerus''
−
| [[Cope]], [[1890]]
+
| {{Kpt|([[Cope]], [[1890]]) Ballou, [[1897]]}}
−
| (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus''
+
| = ''[[Monoclonius|Monoclonius sphenocerus]]''
 
|-
 
|-
−
| ''A. monoclonius''
+
| ''Agathaumas monoclonius''
−
| [[Breihaupt]], [[1994]]
+
| {{Kpt|Breihaupt}}, [[1994]]
−
| (''nomen dubium'') = ''[[Monoclonius]] sphenocerus''
+
| = ''[[Monoclonius|Monoclonius sphenocerus]]''
 
|}
 
|}
  
Linia 123: Linia 95:
 
</small>
 
</small>
  
−
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
−
[[Kategoria:Ornithischia]]
 
−
[[Kategoria:Ceratopsia]]
 
−
[[Kategoria:Ceratopsoidea]]
 
−
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
 
−
[[Kategoria:USA]]
 
−
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
−
[[Kategoria:Kreda]]
 
−
[[Kategoria:Mastrycht]]
 
 
[[Kategoria:nomen dubium]]
 
[[Kategoria:nomen dubium]]
−
[[Kategoria:takson worek]]
 

Aktualna wersja na dzień 14:17, 6 paź 2023

Autor: Marcin Szermański, Maciej Ziegler

Agathaumas
Długość ok. 9 m
Masa 4-10 t
Dieta roślinożerny
Miejsce USA - Wyoming

(formacja Lance)

Czas
252 201 145
66

69-66 Ma
późna kreda (mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Ceratopsoidea

Ceratopsidae

Chasmosaurinae

Agathaumas.jpg
Autor: Charles R. Knight [1]

Wstęp

Agathaumas to pierwszy opisany przedstawiciel ceratopsów. Niestety, w przeciwieństwie do innych pierwszych znanych nauce przedstawicieli innych grup dinozaurów (jak np. Megalosaurus z teropodów, Iguanodon z ornitopodów) nie jest tak medialny. Co więcej, jest bardzo słabo poznany ze względu na skąpy materiał kopalny nieposiadający cech diagnostycznych – stąd też ma on status nomen dubium (takson nieważny).

Materiał kopalny

Gatunek typowy Agathaumas sylvestris opisano jedynie na podstawie 16 kręgów (w tym kość krzyżowa, kręgi ogonowe i grzbietowe), kilku(nastu?) żeber, kości łonowych i innych elementów miednicy (Hatcher i in., 1907).

Rozmiary

Wg obliczeń naukowców ceratops ten miał osiągać ok. 9 metrów długości i masę mieszczącą się w przedziale 4-10 ton, a więc w momencie jego odnalezienia i opisania był najdłuższym znanym zwierzęciem lądowym (większy Cetiosaurus był wówczas uznawany za zwierzę wodne). Pod względem hipotetycznej masy ustępował jedynie ogromnym trąbowcom: Deinotherium giganteum i Mammuthus imperator (mamut cesarski).

Pozycja systematyczna

Opisu rodzaju i gatunku typowego Agathaumas sylvestris dokonał jeden z najsłynniejszych paleontologów w dziejach, mianowicie Edward Drinker Cope w roku 1872 – wtedy też dokonano odkrycia jego szczątków. Ponieważ szkielet nie był kompletny i nie znano wówczas innych ceratopsów, uznał go początkowo za przedstawiciela hadrozaurów. Kolejne 2 gatunki (A. milo i A. mortuarius) Cope opisał już 2 lata później, natomiast pozostałe 4 są autorstwa innych paleontologów. Na podstawie tekstu i ilustracji z publikacji Hatchera i in. (1907) można stwierdzić, że kość krzyżowa Agathaumas ma bruzdę na wewnętrznej stronie, co jest synapomorfią Chasmosaurinae wg np. Dodsona i in. (2004) oraz Sampsona i in. (2010).

Problematyczna jest jego systematyka – wszystkie znane gatunki są albo nomen dubium, albo synonimami innych ceratopsów – Monoclonius sphenocerus i Triceratops. Szczątki A. milo przypisuje się nawet do dinozaura należącego nie do ceratopsów, a hadrozaurydów – Thespesius occidentalis. Biorąc pod uwagę to, że gatunki triceratopsa są rozdzielone czasowo i że być może innych ceratopsydów już nie było, to szczątki gatunku typowego A. sylvestris prawie na pewno reprezentują któryś z gatunków Triceratops. Agathaumas zapewne wciąż będzie pomijany, ale gdyby któryś z paleontologów zaczął tej nazwy znów używać, to zapewne wpłynęła by petycja do ICZN (International Commission on Zoological Nomenclature), by uznać Triceratops za nomen conservandum (nazwa zachowana mimo braku pierwszeństwa czasowego) a Agathaumas za nomen rejectum (nazwa odrzucona mimo pierwszeństwa czasowego). Edward Drinker Cope chciał za wszelką cenę unieważnienia nazwy rodziny Ceratopsidae, gdyż Ceratops został opisany przez Othniela Charlesa Marsha dopiero w 1888 roku i uznać ją za synonim Agathaumidae. Niestety dla niego przegrał tę jedną z wielu batalii w słynnej "wojnie o kości" ze swym odwiecznym rywalem, ponieważ ustanowił swoją wersję nazwy rodziny rok po ustanowieniu Ceratopsidae przez Marsha. W rezultacie to Agathaumidae jest młodszym synonimem Ceratopsidae.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Agathaumas pochodzi z dwu greckich słów: αγαν (duży) i θαυμα (cud/zdumienie). Można więc ją przetłumaczyć jako "duży cud" i prawdopodobnie odnosi się do rozmiarów zwierzęcia, które ówcześnie było największym znanym nauce zwierzęciem lądowym.

Spis gatunków

Agathaumas Cope, 1872 nomen dubium
Agathaumas sylvestris Cope, 1872 nomen dubium
Agathaumas milo Cope, 1874 = Thespesius occidentalis
Agathaumas mortuarius
= Polyonax mortuarius 		(Cope, 1874) Hay, 1902
Cope, 1874 		= Triceratops horridus
 
Agathaumas flabellatus
= Triceratops flabellatus 		(Marsh, 1889) Scott, 1900
Marsh, 1889 		= Triceratops horridus
 
Agathaumas sphenocerus (Cope, 1890) Ballou, 1897 = Monoclonius sphenocerus
Agathaumas monoclonius Breihaupt, 1994 = Monoclonius sphenocerus

Bibliografia

Dodson P., Forster C.A. & Sampson S.D (2004) "Ceratopsidae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 494-513.

Hatcher J. B., Marsh O. C. & Lull R. S. (1907) "The Ceratopsia" US Geological Survey Monograph, 49, 1-300.

Sampson S.D., Loewe, M.A., Farke A.A., Roberts E.M., Forster C.A. & Smith J.A. (2010) "New Horned Dinosaurs from Utah Provide Evidence for Intracontinental Dinosaur Endemism". PLoS ONE 5(9): e12292. doi:10.1371/journal.pone.0012292

http://en.wikipedia.org/wiki/Agathaumas

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6061&Itemid=67

http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6062&Itemid=67

http://www.thescelosaurus.com/ceratopsia.htm

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Agathaumas&oldid=29736”