Argentinosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
(poprawki różne, dalsze w drodze) |
||
| Linia 23: | Linia 23: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | 30- | + | | 30-40 m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | 55-90 t |
|- | |- | ||
| Linia 51: | Linia 51: | ||
[[Somphospondyli]] | [[Somphospondyli]] | ||
| − | [[Titanosauria]] | + | (?) [[Titanosauria]] |
| − | + | ?? [[Lithostrotia]], [[Colossosauria]], [[Lognkosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Argentinosaurus_BW.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Argentinosaurus_BW.jpg|400px|]] | ||
| Linia 66: | Linia 62: | ||
| colspan=2 | | | colspan=2 | | ||
<display_points type="terrain" zoom=4> | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | + | -38.921468, -69.133121|formacja [[Huincul]], prowincja Neuquén, [[Argentyna]]|<small>''[[Argentinosaurus]] huinculensis'' - '''PVPH-1''' ([[holotyp]]) (Bonaparte i Coria, 1993, ryc. 1).<br> | |
</display_points> | </display_points> | ||
|} | |} | ||
| Linia 72: | Linia 68: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów i prawdopodobnie największym znanym z niefragmentarycznego i weryfikowalnego materiału. | Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów i prawdopodobnie największym znanym z niefragmentarycznego i weryfikowalnego materiału. | ||
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
[[Holotyp]] o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych (być może jest ich więcej, ale opisano tylko 6) - 5 środkowych [[kręg]]ów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr 1 do 5 (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel). | [[Holotyp]] o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych (być może jest ich więcej, ale opisano tylko 6) - 5 środkowych [[kręg]]ów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr 1 do 5 (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel). | ||
| − | Materiał przypisany to | + | Materiał przypisany to MLP-DP 46-VIII-21-3 to fragment kości udowej (175 cm i 118 cm obwód) przypisany przez Bonaparte w 1996 r. (wg Mazzetta i in. 2004, s. 5) o szacunkowej długości 270 cm (Molina-Pérez & Larramendi 2020), 255,7 cm (Mazzetta i in. 2004) i 257,5 cm (Paul 2019). |
| − | |||
| − | |||
Nie wiadomo, czy kości udowe należą do tego gatunku (Paul 2019), większa i niekompletna pochodzi z nieco późniejszych warstw niż holotyp (Molina-Pérez & Larramendi 2020). | Nie wiadomo, czy kości udowe należą do tego gatunku (Paul 2019), większa i niekompletna pochodzi z nieco późniejszych warstw niż holotyp (Molina-Pérez & Larramendi 2020). | ||
| Linia 102: | Linia 94: | ||
Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm wysokości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u ''[[Aegyptosaurus]]'' to można uznać (o ile ''Argentinosaurus'' miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u ''[[Brachiosaurus]]'' (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych. | Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm wysokości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u ''[[Aegyptosaurus]]'' to można uznać (o ile ''Argentinosaurus'' miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u ''[[Brachiosaurus]]'' (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych. | ||
| − | Szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Argentynozaur w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy ''[[Amphicoelias]]'' i ''[[Bruhathkayosaurus]]''). Wczesne rekonstrukcje Paula ([[1994]]) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t masy. W [[2006]] roku [[Kenneth Carpenter|Carpenter]] posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie ''[[Saltasaurus]]'' oszacował | + | Szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Argentynozaur w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy ''[[Amphicoelias]]'' i ''[[Bruhathkayosaurus]]''). Wczesne rekonstrukcje Paula ([[1994]]) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t masy holotypu. W [[2006]] roku [[Kenneth Carpenter|Carpenter]] posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie ''[[Saltasaurus]]'' oszacował rekonstrukcję holotypu i MLP-DP 46-VIII-21-3 na 30 metrów. [[Gerardo Mazzetta|Mazzetta]] i in. ([[2004]]) ustalili masę MLP-DP 46-VIII-21-3 na 60-88 t, wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t. [[Gregory Paul|Paul]] ([[2010]]) oszacował masę 30-metrowego holotypu argentynozaura na 55 ton. Benson i in. ([[2014]]) używając obwodu kończyn oszacowali masę na podstawie kości udowej (podali, że dotyczy to holotypu) na aż 90 ton. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma, naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów. Rekonstrukcja szkieletu użyta w badaniu Sellersa i in. (2013) ma 39,7 m a masa oszacowaną na podstawie modelu komputerowego to 83 t. W roku 2019 Paul oszacował rozmiary na 35 i 65-75 t, używając holotypu i MLP-DP 46-VIII-21-3. Podobne rezultaty uzyskali Molina-Pérez i Larramendi - 35 m i 75 ton dla holotypu oraz 36 m i 80 t dla MLP-DP 46-VIII-21-3. |
==Media i kultura== | ==Media i kultura== | ||
| Linia 108: | Linia 100: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Argentinosaurus'' można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur" | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Argentinosaurus'' można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur". Epitet gatunkowy ''huinculensis'' odnosi się do miejsca znalezienia szczątków - Plaza [[Huincul]] (Bonaparte i Coria, 1993). |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 125: | Linia 117: | ||
Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12 [[doi: 10.1371/journal.pbio.1001853]] | Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12 [[doi: 10.1371/journal.pbio.1001853]] | ||
| − | + | Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina. Ameghiniana, 30(3), 271-282. | |
| − | |||
| − | |||
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13. | Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13. | ||
| Linia 134: | Linia 124: | ||
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press. | Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press. | ||
| − | |||
| − | |||
Paul, G. S. (1994). Big sauropods–really, really big sauropods. The Dinosaur Report, 12-13. | Paul, G. S. (1994). Big sauropods–really, really big sauropods. The Dinosaur Report, 12-13. | ||
| Linia 159: | Linia 147: | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford. | ||
| − | + | http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1 | |
| − | + | <references/> | |
</small> | </small> | ||
Wersja z 10:11, 18 cze 2020
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Argentinosaurus (argentynozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 30-40 m |
| Masa: | 55-90 t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Neuquén
(formacja Huincul) |
| Czas występowania | 97-93 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(?) Titanosauria |
Autor: Nobu Tamura, Stephen O'Connor [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Argentynozaur to przedstawiciel tytanozaurów żyjący w kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Był jednym z największych dinozaurów i prawdopodobnie największym znanym z niefragmentarycznego i weryfikowalnego materiału.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVPH-1 to: 6 kręgów grzbietowych (być może jest ich więcej, ale opisano tylko 6) - 5 środkowych kręgów 3-7 i 1 tylny (10 lub 11- posiadający największą średnicę trzonu), odcinek krzyżowy zawiera pozostałości kręgów nr 1 do 5 (bez ostatniego kręgu krzyżowego) z większością żeber odcinka krzyżowego z prawej strony; duża część fragmentarycznych żeber z odcinka piersiowego, prawa kość strzałkowa o długości 155 cm (początkowo opisana błędnie jako piszczel).
Materiał przypisany to MLP-DP 46-VIII-21-3 to fragment kości udowej (175 cm i 118 cm obwód) przypisany przez Bonaparte w 1996 r. (wg Mazzetta i in. 2004, s. 5) o szacunkowej długości 270 cm (Molina-Pérez & Larramendi 2020), 255,7 cm (Mazzetta i in. 2004) i 257,5 cm (Paul 2019).
Nie wiadomo, czy kości udowe należą do tego gatunku (Paul 2019), większa i niekompletna pochodzi z nieco późniejszych warstw niż holotyp (Molina-Pérez & Larramendi 2020).
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Wielkich rozmiarów tytanozaur z następującą kombinacją cech: opistoceliczne kręgi grzbietowe zaopatrzone w dobrze rozwinięte hyposphene-hypantrum z dodatkowymi połączeniami między nimi. Przednie kręgi grzbietowe z poprzecznymi szerokimi i przedniotylno płaskimi wyrostkami neuralnymi zaopatrzonymi w solidne płytki znajdujące się przed wyrostkami kolczystymi. Środkowe i tylne kręgi grzbietowe z niskimi i szerokimi trzonami z brzusznym przodem prawie płaskim z pleurocelami zlokalizowanymi w przedniej połowie trzonu. Kręgi krzyżowe II do V bardzo zredukowane. Żebra cylindryczne, puste w środku. Kościste macrocells w kręgach krzyżowych i przedkrzyżowych. Obecnie diagnoza jest nie aktualna ze względu na ponowne "umiejscowienie" kręgów grzbietowych (Novas & Ezcurra 2006)
Kolejną cechą diagnostyczną była "kość piszczelowa z krótkim grzbietem goleniowym", lecz później uznano, że jest to kość strzałkowa.
Paleoekologia
Często sądzi się, że argentynozaur mógł padać ofiarą ogromnego teropoda Giganotosaurus, lecz to błędny pogląd – szczątki giganotozaura są nieco starsze i pochodzą z formacji Candeleros. Jednak odnaleziono innego bardzo dużego teropoda w tych samych pokładach, co argentynozaura: Mapusaurus to bliski krewny Giganotosaurus, który być może z powodzeniem polował na tego ogromnego tytanozaura. Argentinosaurus koegzystował prawdopodobnie także m.in. z innymi zauropodami Choconsaurus, Limaysaurus i Cathartesaura (Simón i in. 2017) teropodami Huinculsaurus, Ilokelesia, Skorpiovenator, Tralkasaurus, Taurovenator, Gualicho, Aoniraptor i Overoraptor (Motta i in. 2020) oraz ornitopodami.
Argentinosaurus jest największym znanym roślinożercą zamieszkującym te tereny w owym czasie, więc można przyjąć, że samodzielnie zajmował niszę ekologiczną – był w stanie sięgać po pokarm niedostępny dla innych dinozaurów. Inne zauropody dzielące z nim ekosystemy, jak Cathartesaura, były zbyt małe by mogły z nim konkurować o najwyżej rosnące gałęzie drzew.
Rozmiary
Argentinosaurus to jeden z największych odkrytych zauropodów. Jego fragmentaryczne skamieniałości zostały odnalezione w Argentynie w pokładach datowanych na "środkową" kredę.
Duże wrażenie robią wymiary jego szczątków: jeden z kręgów mierzy 159 cm wysokości, a kość strzałkowa 155 cm. Nie znamy kości ramieniowej argentynozaura, ale na podstawie stosunku tej kości do piszczeli u Aegyptosaurus to można uznać (o ile Argentinosaurus miał takie same proporcje tych kości długich) że wynosiła ona 181 cm. Jest to niewiele mniej niż u Brachiosaurus (ok. 216 cm), a należy pamiętać, że u argentynozaura kończyny przednie były zapewne wyraźnie krótsze od tylnych.
Szacunki wielkości całego zwierzęcia są niepewne. Argentynozaur w momencie opisu był ochrzczony największym zwierzęciem lądowym wszech czasów (ale zob. opisy Amphicoelias i Bruhathkayosaurus). Wczesne rekonstrukcje Paula (1994) mówiły o 30-35 m długości i aż 80-100 t masy holotypu. W 2006 roku Carpenter posiłkując się dobrze poznanym tytanozaurem o nazwie Saltasaurus oszacował rekonstrukcję holotypu i MLP-DP 46-VIII-21-3 na 30 metrów. Mazzetta i in. (2004) ustalili masę MLP-DP 46-VIII-21-3 na 60-88 t, wg nich najbardziej prawdopodobne są 73 t. Paul (2010) oszacował masę 30-metrowego holotypu argentynozaura na 55 ton. Benson i in. (2014) używając obwodu kończyn oszacowali masę na podstawie kości udowej (podali, że dotyczy to holotypu) na aż 90 ton. Mimo poznanego jedynie w 5% szkieletu tego olbrzyma, naukowcy pokusili się o rekonstrukcję całego zwierzęcia na podstawie innych, mniejszych tytanozaurów. Rekonstrukcja szkieletu użyta w badaniu Sellersa i in. (2013) ma 39,7 m a masa oszacowaną na podstawie modelu komputerowego to 83 t. W roku 2019 Paul oszacował rozmiary na 35 i 65-75 t, używając holotypu i MLP-DP 46-VIII-21-3. Podobne rezultaty uzyskali Molina-Pérez i Larramendi - 35 m i 75 ton dla holotypu oraz 36 m i 80 t dla MLP-DP 46-VIII-21-3.
Media i kultura
Argentynozaur jest przedstawiany w wielu książkach popularnonaukowych, jest także przedmiotem wielu rysunków i rekonstrukcji. Dinozaur wystąpił w kilku filmach, między innymi w wyprodukowanym przez BBC "Planet Dinosaur" - gdzie pojawia się w 5 części serii, przedstawiono go tam np. w starciu z mapuzaurem - ogromnym drapieżnikiem. Argentynozaur pojawił się także we wcześniejszym filmie BBC "Pazur Olbrzyma". W roku 2013 został stworzony komputerowy model 3D, który obrazuje domniemany sposób poruszania się olbrzymiego dinozaura (Sellers i in. 2013).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Argentinosaurus można przetłumaczyć jako "argentyński jaszczur". Epitet gatunkowy huinculensis odnosi się do miejsca znalezienia szczątków - Plaza Huincul (Bonaparte i Coria, 1993).
Spis gatunków
| Argentinosaurus | Bonaparte i Coria, 1993 |
|---|---|
| A. huinculensis | Bonaparte i Coria, 1993 |
Bibliografia
Źródła naukowe:
Benson, R.B.J., Campione, N.E., Carrano, M.T., Mannion, P.D., Sullivan, C., Upchurch, P. & Evans, D.C. (2014) Rates of Dinosaur Body Mass Evolution Indicate 170 Million Years of Sustained Ecological Innovation on the Avian Stem Lineage. PLOS Biology, Vol:12 doi: 10.1371/journal.pbio.1001853
Bonaparte, J. F., & Coria, R. A. (1993). Un nuevo y gigantesco saurópodo titanosaurio de la Formación Río Limay (Albiano-Cenomaniano) de la Provincia del Neuquén, Argentina. Ameghiniana, 30(3), 271-282.
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology 65 (2-4): 1–13.
Motta, M. J., Agnolín, F. L., Egli, F. B., & Novas, F. E. (2020). New theropod dinosaur from the Upper Cretaceous of Patagonia sheds light on the paravian radiation in Gondwana. The Science of Nature, 107(3), 1-8.
Upchurch P., Barrett P. M., Dodson P. (2004) Sauropoda. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): The Dinosauria. Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press.
Paul, G. S. (1994). Big sauropods–really, really big sauropods. The Dinosaur Report, 12-13.
Sellers, W. I., Margetts, L., Coria, R. A., & Manning, P. L. (2013). March of the titans: the locomotor capabilities of sauropod dinosaurs. PloS one, 8(10).
Simón, E., Salgado, L., & Calvo, J. O. (2017). A new titanosaur sauropod from the Upper Cretaceous of Patagonia, Neuquén Province, Argentina. Ameghiniana, 55(1), 1-29.
Bonaparte, J. F. (1996). Cretaceous tetrapods of Argentina.
Paul, G.S. (2019). "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358.
González Riga, B. J., Lamanna, M. C., Otero, A., David, L. D. O., Kellner, A. W., & Ibiricu, L. M. (2019). An overview of the appendicular skeletal anatomy of South American titanosaurian sauropods, with definition of a newly recognized clade. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 91.
Inne:
Molina-Pérez, R., & Larramendi, A. (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. Princeton University Press.
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information". [2]
Novas, F. E., & Ezcurra, M. (2006). Reinterpretation of the dorsal vertebrae of Argentinosaurus huinculensis (Sauropoda, Titanosauridae). Ameghiniana, 43(4).
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.
http://www.paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?action=checkTaxonInfo&taxon_no=66645&is_real_user=1
![[1]](http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Argentinosaurus_BW.jpg){kind=link}