Asilisaurus
| Autor: | Korekta: |
| Mateusz Tałanda |
| Asilisaurus (asilizaur) | |
|---|---|
| Długość: | 2-3 m |
| Miejsce występowania: | Tanzania - ogniwo Lifua
(Basen Ruhuhu) |
| Czas występowania | ok. 240 Ma |
| Systematyka | Diapsida |
Rekonstrukcja asilizaura. | |
Wstęp
Asilisaurus (asilizaur) - najstarszy znany rodzaj gada dinozaurokształtnego z rodziny silezaurydów. Został opisany w 2010 roku na łamach periodyka Nature przez Nesbitta i in. Odkryto go w Tanzanii w osadach sprzed około 245-240 milionów lat. Jego nazwa rodzajowa pochodzi od słowa Asili, które w języku suahili znaczy "przodek", "założyciel". Końcówka saurus oznacza z greckiego "jaszczur". Nazwa gatunkowa kongwe w suahili oznacza "pradawny". Odnosi się to wyjątkowo wczesnego wieku, w którym żyło to zwierzę. Jego krewniacy są znani ze znacznie młodszych okresów.
Cechy charakterystyczne i materiał kopalny
Znaleziony materiał asilizaura należał do co najmniej kilkunastu osobników. Mimo że ich szczątki były niekompletne i dysartykułowane, udało się zrekonstruować szkielet zwierzęcia i wiele informacji o jego budowie. Okazem holotypowym NMT RB9 jest przednia część lewej kości zębowej z paroma zębami znalezionymi obok niej. Oprócz tego znaleziono liczne elementy z różnych części szkieletu opisane jako materiał paratypowy. Poza fragmentami, nie udało się znaleźć kończyn przednich i większości czaszki. Asilizaur charakteryzował się ostrym zakończeniem przedniej końcówki kości zębowej - spoczywał na niej rogowy, bezzębny dziób. Tylna, uzębiona część miała wypukłą grzbietową krawędź. Zęby były usztywnione w zębodołach. Miały kołkowaty kształt z niewielką serracją na szczycie korony. Rowek Meckela był usytuowany grzbietobrzusznie na policzkowej stronie kości zębowej. Reszta ciała przypominała pozostałe silezaurydy.
Paleobiologia
Asilizaur był prawdopodobnie czworonożny jak jego bliscy krewniacy. Świadczą o tym długie, choć niekompletne kości kończyn przednich. Budowa kości kruczej wskazuje, że były one podciągnięte pod tułów. Asilizaur bronił się przed drapieżnikami prawdopodobnie żyjąc w stadach. W razie zagrożenia ratował się ucieczką, choć prymitywna budowa skoku (jak u Pseudolagosuchus) i kręgów krzyżowych sugeruje, że nie był tak sprawnym biegaczem jak silezaur. W zdobywaniu pokarmu pomagał mu bezzębny rogowy dziób na dolnej szczęce i długa, wysmukła szyja. Kołkowate zęby mogą wskazywać na owadożerność.
Geologia i środowisko życia
Szczątki asilizaura znaleziono w jeziorno-rzecznych sekwencjach mułowców i piaskowców ogniwa Lifua warstw Manda należących do basenu Ruhuhu w Tanzanii. Znaleziska dokonano koło miasta Litumba Ndyosi. W środkowym triasie był to obszar półsuchej równiny zalewowej. W zbiornikach wodnych żyły słodkowodne małże. Na terenach wilgotnych występowały płazy z grupy stereospondyli. Liczne były gady ssakokształtne - dicynodonty (Sangusaurus i Angonisaurus) i cynodonty (Aleodon brachyrhamphus i Scalenodon angustifrons). Archozauromorfy, oprócz asilizaura, były reprezentowane przez Stenaulorhynchus, rauizuchy, takson podobny do Erpetosuchus, Hypselorachis i nieopisane pseudozuchy. Podobieństwo tej fauny do podzony C zony Cynognathus w południowej Afryce sugeruje górny anizyk jako wiek ogniwa Lifua.
Spis gatunków
| Asilisaurus | Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji 2010 |
|---|---|
| A. kongwe | Nesbitt, Sidor, Irmis, Angielczyk, Smith i Tsuji 2010 |
Bibliografia
Sterling J. Nesbitt, Christian A. Sidor, Randall B. Irmis, Kenneth D. Angielczyk, Roger M. H. Smith, Linda A. Tsuji. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. „Nature”. 464, s. 95–98, 2010. doi:10.1038/nature08718
