Bajadasaurus

Autor:	Kamil Kamiński
Korekta:	Paweł Konarzewski

---

Bajadasaurus (bajadazaur)
Długość	~ 10,3 m
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Neuquen (formacja Bajada Colorada)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 142-133 Ma wczesna kreda (późny berrias - walanżyn)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Sauropodomorpha Sauropoda Diplodocoidea Dicraeosauridae
Rekonstrukcja szkieletu Bajadasaurus. Na biało zostały zaznaczone odnalezione elementy. Autor: Gunnar Bivens. [3]

Wstęp

Bajadasaurus to rodzaj średniej wielkości zauropoda z grupy Dicraeosauridae żyjącego we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Jego materiał kopalny zawiera najbardziej kompletną czaszkę spośród wszystkich znanych przedstawicieli tej rodziny. Niezwykłą cechą tego czworonożnego roślinożercy były bardzo mocno wydłużone i skierowane do przodu wyrostki kolczyste kręgów szyjnych.

Materiał kopalny

Odnalezione kości. Źródło: Gallina i in., 2019. [1].

Holotyp to okaz MMCh-PV 75, obejmujący niemal kompletną czaszkę, atlas (pierwszy kręg szyjny – dźwigacz), obrotnik i prawdopodobnie piąty kręg szyjny.

Budowa i paleobiologia

Rekonstrukcja Bajadasaurus z wyrostkami kolczystymi pokrytymi skórą. Autor: Slate Weasel [2]

Czaszka Bajadasaurus była dość typowa dla tej grupy dinozaurów. Była stosunkowo lekko zbudowana, z dużym oczodołem i smukłą żuchwą o zakrzywionym do dołu przednim końcu. Umiejscowienie i kształt oczodołów prawdopodobnie umożliwiał widzenie stereoskopowe (przestrzenne). Bajadasaurus cechował się zredukowaną liczbą zębów. Były one skupione na przedzie pyska. W obu kościach szczękowych było ich zaledwie po osiem. Kości przedszczękowe nie zachowały się.

Garderes i wspólnicy (2023) szczegółowo opisali czaszkę Bajadasaurus, jedną z najkompletniejszych wśród znanych dikreozaurydów. Wyróżnili oni trzy potencjalne autapomorfie dla tego taksonu, dwie w obrębie kości kwadratowej oraz jedną w kości łuskowej. Sądzą również, że klad Dicraeosauridae może mieć cztery nowe synapomorfie. Badacze uważają również, że na końcu czaszki Bajadasaurus znajdowały się zrogowaciałe struktury zasłaniające zęby na kości szczękowej oraz zębowej.

Najbardziej charakterystyczna i niezwykła była budowa kręgów szyjnych. Ich wyrostki kolczyste były bardzo silnie wydłużone, przez co wysokość kręgu czterokrotnie przewyższała jego długość. Co jeszcze bardziej niezwykłe, wyrostki kolczyste były skierowane do przodu. Znamy jednak tylko pojedynczy kręg i nie wiadomo, czy widoczna obok rekonstrukcja jest do końca poprawna. Autorzy opisu przedstawili kolejne kręgi szyjne z jeszcze dłuższymi wyrostkami kolczystymi, ale nie ma pewności, czy dokładnie tak wyglądały. Gallina i współpracownicy spekulują na temat obronnej funkcji owych kolców, co wydaje się jednak wątpliwe. Cienkie i stosunkowo delikatne wyrostki mogłyby być niewystarczającą zaporą przeciwko dużemu drapieżnikowi, a ich uszkodzenie wiązałoby się z poważnymi urazami szyi. Być może więc odgrywały one głównie rolę pokazową lub były oznaką dymorfizmu płciowego. Cedra i in. (2022) uważają, że Bajadasaurus mogł mieć podobnie jak Amargasaurus wyrostki kolczyste pokryte skórą.

Etymologia

Nazwa Bajadasaurus pochodzi od miejsca znalezienia szczątków – Bajada Colorada w Argentynie, w prowincji Neuquen. Epitet gatunkowy pronuspinax jest pochodną łacińskiego słowa pronus („pochylony do przodu”) i greckiego spinax („kolec”), w nawiązaniu do charakterystycznych wyrostków kolczystych kręgów szyjnych.

Spis gatunków

Bajadasaurus	Gallina, Apesteguia, Canale i Haluza, 2019
B. pronuspinax	Gallina, Apesteguia, Canale i Haluza, 2019

Bibliografia

Cerda, I. A., Novas, F. E., Carballido, J. L., & Salgado, L. (2022). "Osteohistology of the hyperelongate hemispinous processes of Amargasaurus cazaui (Dinosauria: Sauropoda): Implications for soft tissue reconstruction and functional significance". Journal of Anatomy. doi:10.1111/joa.13659

Gallina, P.A., Apesteguía, S., Canale, J.I., Haluza, A. (2019). “A new long-spined dinosaur from Patagonia sheds light on sauropod defense system”. Scientific Reports, vol. 9. 1392 doi::10.1038/s41598-018-37943-3.

Garderes, J. P., Gallina, P. A., Whitlock, J. A., & Toledo, N. (2023). "Cranial osteology of Bajadasaurus pronuspinax (Sauropoda, Dicraeosauridae)". Historical Biology, 1-25. doi:10.1080/08912963.2023.2212389