Bonapartesaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (Bibliografia)
m (Budowa i filogeneza)
 
(Nie pokazano 4 wersji utworzonych przez 2 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Bonapartesaurus''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Bonapartesaurus''}}
<small>
+
{{Opis
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Kamil Kamiński]]
| Autor:
+
|Korekta                = [[Paweł Konarzewski]]
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Bonapartesaurus'' (bonapartezaur)
|-
+
|długość                =
| [[Kamil Kamiński]]
+
|wysokość              =
|  
+
|masa                  =
|}
+
|dieta                  = roślinożerny
</small>
+
|miejsce                = [[Argentyna]] - Río Negro
 
+
<small>([[formacja]] [[Allen]])</small>
----
+
|czas                  = {{Występowanie|73|69}}
 
+
ok. 73-69 [[Ma]]<br>
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
<small>[[późna kreda]] ([[kampan]] – [[mastrycht]])</small>
! colspan=2 | ''Bonapartesaurus'' (bonapartezaur)
+
|systematyka            =
|-
+
[[Dinosauria]]
! '''Długość''':
 
| ? m
 
 
 
|-
 
! '''Masa''':
 
| ? t
 
 
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
| [[Argentyna]] – prowincja Río Negro
 
 
 
<small>([[formacja Allen]])</small>
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
| ok. 74-69 [[Ma]]
 
 
 
<small>późna [[kreda]] (późny [[kampan]] – wczesny [[mastrycht]])</small>
 
|-
 
! '''Systematyka'''
 
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Ornithischia]]
 
[[Ornithischia]]
 
[[Cerapoda]]
 
  
 
[[Ornithopoda]]
 
[[Ornithopoda]]
Linia 48: Linia 26:
 
[[Saurolophinae]]
 
[[Saurolophinae]]
  
[[Saurolophini]]
+
[[Austrokritosauria]]
|-
+
|grafika                = Bonapartesaurus rionegrensis.png
| colspan=2 |[[Plik:Willinakaqe.gif|400px|]]
+
|podpis                = Rekonstrukcja przyżyciowa ''Bonapartesaurus''. Autor: Connor Ashbridge
<small>Rekonstrukcja szkieletu nieważnego obecnie rodzaju ''Willinakaqe'' ,
+
|PorównanieGrupa        =
 
+
|PorównanieDługość      =
Do którego przypisano pierwotnie holotyp ''Bonapartesaurus'' .  
+
|mapa                  =
 
+
}}
Źródło: Juárez Valieri i in. (2010)</small>
 
|}
 
 
 
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
 
''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju ''[[Bonapartesaurus]]''.  
 
''Bonapartesaurus'' to [[monotypowy]] [[rodzaj]] dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w [[późna kreda|późnej kredzie]]. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą ''[[Willinakaqe]]'', obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego ''Willinakaqe'' wydzielono do nowego rodzaju ''[[Bonapartesaurus]]''.  
  
 
==Historia taksonu==
 
==Historia taksonu==
W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - ''Willinakaqe'' na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. [[Penélope Cruzado-Caballero|Cruzado-Caballero]] i [[Rodolfo Coria|Coria]] wykazali, że wśród szczątków przypisywanych ''Willinakaqe'' można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by ''Willinakaqe'' uznać za ''nomen vanum''. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i [[Jaime Powell]] ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich ''Bonapartesaurus'', na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa [[José Bonaparte]].
+
W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - ''Willinakaqe'' na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. [[Penélope Cruzado-Caballero|Cruzado-Caballero]] i [[Rodolfo Coria|Coria]] wykazali, że wśród szczątków przypisywanych ''Willinakaqe'' można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by ''Willinakaqe'' uznać za ''nomen vanum''. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i [[Jaime Powell]] ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich ''Bonapartesaurus'', na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa [[José Bonaparte]]. Epitet gatunkowy nawiązuje do prowincji Rio Negro, gdzie odnaleziono szczątki dinozaura.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
Linia 68: Linia 43:
  
 
==Budowa i filogeneza==
 
==Budowa i filogeneza==
Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus] ''.  
+
[[Plik:Quilmesaurus hunting Bonapartesaurus version 2.jpg|thumb|''[[Quilmesaurus]]'' polujący na ''Bonapartesaurus''. Całemu zderzeniu przygląda się grupa ''[[Austroraptor]]''. Autor: ABelov2014 [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Quilmesaurus_hunting_Bonapartesaurus_version_2.jpg].]]
 +
Nie znamy żadnej kości czaszki ''Bonapartesaurus'', naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. ''Bonapartesaurus'' miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że ''Bonapartesaurus'' był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj ''[[Saurolophus]]''. W 2023 roku Alarcón-Muñoz i wspólnicy dla ''Bonapartesaurus'', ''[[Secernosaurus]]'', ''[[Kelumapusaura]]'' oraz ''[[Huallasaurus]]'' zdefiniowani nowy [[klad]] zwany [[Austrokritosauria]].
  
 +
==Paleopatologie==
 +
Penelope Cruzado-Caballero i wspólnicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (''osteosarcoma''). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 81: Linia 59:
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
<small>Cruzado-Caballero, P.; Powell, J. E. (2017). "''Bonapartesaurus rionegrensis'', a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. [[doi:10.1080/02724634.2017.1289381]].
+
<small>Alarcón-Muñoz, J., Vargas, A. O., Püschel, H. P., Soto-Acuña, S., Manríquez, L., Leppe, M., Kaluza, J., Milla, V., Gutstein, C. S., Palma-Liberona, J., Stinnesbeck, W., Frey, E., Pino, J. P., Bajor, D., Núñez, E., Ortiz, H., Rubilar-Rogers, D. & Cruzado-Caballero, P. (2023). "Relict duck-billed dinosaurs survived into the last age of the dinosaurs in subantarctic Chile". Science Advances. 9 (24) [[doi:10.1126/sciadv.adg2456]]
 +
 
 +
Cruzado-Caballero, P., Lecuona, A., Cerda, I., & Diaz-Martinez, I. (2021). "Osseous paleopathologies of ''Bonapartesaurus rionegrensis'' (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research, 124, 104800 [[doi:10.1016/j.cretres.2021.104800]]
 +
 
 +
Cruzado-Caballero, P. & Powell, J. E. (2017). "''Bonapartesaurus rionegrensis'', a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. [[doi:10.1080/02724634.2017.1289381]].
 
</small>
 
</small>
  

Aktualna wersja na dzień 17:21, 20 wrz 2023

Autor: Kamil Kamiński
Korekta: Paweł Konarzewski


Bonapartesaurus (bonapartezaur)
Dieta roślinożerny
Miejsce Argentyna - Río Negro

(formacja Allen)

Czas
252 201 145
66

ok. 73-69 Ma
późna kreda (kampanmastrycht)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ornithopoda

Iguanodontia

Hadrosauridae

Saurolophinae

Austrokritosauria

Bonapartesaurus rionegrensis.png
Rekonstrukcja przyżyciowa Bonapartesaurus. Autor: Connor Ashbridge

Wstęp

Bonapartesaurus to monotypowy rodzaj dinozaura kaczodziobego żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny w późnej kredzie. Początkowo jego szczątki opisano pod nazwą Willinakaqe, obecnie jednak kwestionuje się ważność tego rodzaju. W związku z tym w 2017 r. część materiału kopalnego Willinakaqe wydzielono do nowego rodzaju Bonapartesaurus.

Historia taksonu

W 2010 r. Juárez Valierie i współpracownicy opisali nowy rodzaj hadrozaura - Willinakaqe na podstawie bogatego materiału kopalnego, należącego co najmniej do kilku osobników. Szczatki pochodziły z argentyńskiej prowincji Rio Negro. Obejmowały one zarówno fragmenty czaszek, jak i materiał pozaczaszkowy. W 2016 r. Cruzado-Caballero i Coria wykazali, że wśród szczątków przypisywanych Willinakaqe można wyróżnić dwa morfotypy. Prawdopodobnie obejmuje on więc szczątki rożnych zwierząt. Ponadto holotyp tego rodzaju, obejmujący jedynie kość przedszczękową, okazał się niediagnostyczny. W związku z tym cytowani wyżej autorzy zaproponowali, by Willinakaqe uznać za nomen vanum. W 2017 r. Cruzado-Cabarello i Jaime Powell ustanowili okaz MPCA- Pv SM 2 holotypem nowego rodzaju dinozaura, nazwanego przez nich Bonapartesaurus, na cześć słynnego i zasłużonego argentyńskiego paleontologa José Bonaparte. Epitet gatunkowy nawiązuje do prowincji Rio Negro, gdzie odnaleziono szczątki dinozaura.

Materiał kopalny

Holotyp (MPCA- Pv SM 2/1-71) to częściowy szkielet pozaczaszkowy zawierający: cztery kręgi grzbietowe, kompletną kość krzyżową, dwadzieścia siedem kręgów ogonowych, skostniałe więzadła, osiemnaście łuków hemalnych, trzy żebra, fragment prawej łopatki, fragment lewej k. ramiennej, lewą k. łokciową, prawą k. biodrową i łonową, fragmenty obu k. kulszowych, obie k. udowe, piszczelowe i strzałkowe, k. piętową i dystalne stępu oraz lewą k. skokową i stopę.

Budowa i filogeneza

Quilmesaurus polujący na Bonapartesaurus. Całemu zderzeniu przygląda się grupa Austroraptor. Autor: ABelov2014 [1].

Nie znamy żadnej kości czaszki Bonapartesaurus, naukowcom udało się jednak wskazać kombinację cech budowy kręgów, miednicy i kończyn tylnych, która pozwala na odróżnienie go od innych hadrozaurydów. Bonapartesaurus miał silnie wydłużone wyrostki kolczyste kręgów krzyżowych i przednich kręgów ogonowych (3,5-4 razy dłuższe niż wynosiła wysokość trzonu kręgu). Kości kończyn przednich i tylnych charakteryzowały się masywną budową. Kość udowa mierzyła 96 cm, a piszczelowa – 80 cm. Analiza filogenetyczna, przeprowadzona przez autorów opisu wskazuje, że Bonapartesaurus był zaawansowanym zaurolofinem, a jego najbliższym krewnym był prawdopodobnie rodzaj Saurolophus. W 2023 roku Alarcón-Muñoz i wspólnicy dla Bonapartesaurus, Secernosaurus, Kelumapusaura oraz Huallasaurus zdefiniowani nowy klad zwany Austrokritosauria.

Paleopatologie

Penelope Cruzado-Caballero i wspólnicy (2021) za pomocą tomografu komputerowego zidentyfikowali trzy paleopatologie występujące u bonapartezaura. Znajdowały się one na dwóch kręgach ogonowych i lewej kości śródstopia II. Dwa kręgi ogonowe doznały złamania wyrostków kolczystych. U pierwszego uraz powstał w wyniku uderzenia, dodatkowo wystąpiła również infekcja pourazowa. Z kolei u następnego przyczyna jest nieznana. W kości śródstopia znajdował się guz będący prawdopodobnie złośliwym nowotworem kości zwanym kostniakomięsakiem (osteosarcoma). Patologie te zapewne powodowały ból i utrudniały zwierzęciu normalne funkcjonowanie, jednak nie były one przyczyną jego śmierci.

Spis gatunków

Bonapartesaurus Cruzado-Caballero i Powell, 2017
B. rionegrensis Cruzado-Caballero i Powell, 2017

Bibliografia

Alarcón-Muñoz, J., Vargas, A. O., Püschel, H. P., Soto-Acuña, S., Manríquez, L., Leppe, M., Kaluza, J., Milla, V., Gutstein, C. S., Palma-Liberona, J., Stinnesbeck, W., Frey, E., Pino, J. P., Bajor, D., Núñez, E., Ortiz, H., Rubilar-Rogers, D. & Cruzado-Caballero, P. (2023). "Relict duck-billed dinosaurs survived into the last age of the dinosaurs in subantarctic Chile". Science Advances. 9 (24) doi:10.1126/sciadv.adg2456

Cruzado-Caballero, P., Lecuona, A., Cerda, I., & Diaz-Martinez, I. (2021). "Osseous paleopathologies of Bonapartesaurus rionegrensis (Ornithopoda, Hadrosauridae) from Allen Formation (Upper Cretaceous) of Patagonia Argentina". Cretaceous Research, 124, 104800 doi:10.1016/j.cretres.2021.104800

Cruzado-Caballero, P. & Powell, J. E. (2017). "Bonapartesaurus rionegrensis, a new hadrosaurine dinosaur from South America: implications for phylogenetic and biogeographic relations with North America". Journal of Vertebrate Paleontology 37. 1–16. doi:10.1080/02724634.2017.1289381.