Carnotaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(grafiki) |
(aktualizacja, uzupełnienie) |
||
| Linia 2: | Linia 2: | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Autor: | | Autor: | ||
| − | |||
|- | |- | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
</small> | </small> | ||
| Linia 16: | Linia 13: | ||
|- | |- | ||
! '''Długość''': | ! '''Długość''': | ||
| − | | 7-9 m | + | | ok. 8-9<ref>Długość całkowitą różni autorzy, cytując pracę Bonapartego i in. (1990), oceniają na 7-8 m (Ősi i Buffetaut, 2011 "Additional non-avian theropod and bird remains from the early Late Cretaceous (Santonian) of Hungary and a review of the European abelisauroid record" Annales de Paléontologie, 97(1-2), 35-49), 8-9 m (Juárez-Valieri i in., 2011), 9,4 m ([http://dx.doi.org/doi:10.1371/journal.pone.0062047 Farke i Sertich, 2013]), 8,1 m (Mortimer, online [http://archosaur.us/theropoddatabase/Ceratosauria.htm#Carnotaurussastrei]). Wg różnych rekonstrukcji szkieletu mierzonych w programie ImageJ (Abramoff i in., 2004 "Image Processing with ImageJ" Biophotonics International, 11, 36-42) całkowita długość wynosi (w nawiasie długość do czwartego kręgu ogonowego, suma długości czaszki i tych kręgów wynosi 4,135 m - Bonaparte i in., 1990) (4,75 m) 8,1 m (Bonaparte i in., 1990), (4,25 m) 7,8 m (Novas, 2009 "The Age of Dinosaurs in South America" Indiana University Press), (4,3 m) 8,9 m (Headden [http://qilong.deviantart.com/art/Raging-Meat-Bull-107722335 online], rekonstrukcja z bardzo długim ogonem), (4,2 m) 8 m (Hartman [http://skeletaldrawing.blogspot.com/2012/03/carnotaurus-delving-into-self-parody.html online], długość zmierzona po wyskalowaniu rekonstrukcji wg długości czaszki, kości biodrowej i udowej za Bonaparte i in., 1990).</ref>(?10-11)<ref>Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 151-168.</ref> m |
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
| − | | | + | | 1,35<ref>D. Russel w Bonaparte i in., 1990, s. 30.</ref>-2,2<ref>1,5 lub ok. 2,2 t wg Mazzetta, G.V., Christiansen P. & Farina, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology, 16(2-4), 1-13.</ref> t |
|- | |- | ||
| Linia 26: | Linia 23: | ||
| [[Argentyna]] - [[Chubut]] | | [[Argentyna]] - [[Chubut]] | ||
| − | <small>([[formacja La Colonia]])</small> | + | <small>([[formacja]] [[La Colonia]] - dolne warstwy<ref>Lamanna, M.C., Martínez, R.D. & Smith, J.B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22(1), 58-69.</ref>)</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | późna [[kreda]] ([[mastrycht]]) |
| − | <small> | + | <small>72-66 Ma</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 44: | Linia 41: | ||
[[Abelisauridae]] | [[Abelisauridae]] | ||
| − | [[ | + | [[Brachyrostra]], [[Carnotaurinae]], [[Carnotaurini]] |
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px|]] | ||
| − | <small> | + | <small>Rekonstrukcja. [http://anto009.deviantart.com/art/Carnotaurus-sastrei-341750593 Autor: "Anto009"]</small> |
|} | |} | ||
| Linia 57: | Linia 54: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Carnotaurus'' znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów ''carn''- (mięso) i ''taurus'' (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu, na którym odnaleziono holotyp - Anselmo Sastre. | + | Nazwa ''Carnotaurus'' znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów ''carn''- (mięso) i ''taurus'' (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono [[holotyp]] - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho) (Apesteguia, online 2006) rodzina Sastre pomagała też w wykopaliskach. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Plik:Carnotaurus2.jpg|400px|thumb|right|Szkielet. | + | [[Plik:Carnotaurus2.jpg|400px|thumb|right|Szkielet. [http://qilong.deviantart.com/art/Raging-Meat-Bull-107722335 Autor: Jaime A. Headden].]] |
| − | [[Plik:Carnotaurus_head_by_karkemish00.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy. | + | [[Plik:Carnotaurus_head_by_karkemish00.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy. [http://karkemish00.deviantart.com/art/Carnotaurus-head-148751877 Autor: Eduardo "karkemish00"].]] |
| − | Holotyp (MACN-CH 894) to dość kompletny szkielet, w którym brakuje dolnych części kończyn przednich (niektórych paliczków) i tylnych (zachowały się kości | + | [[Holotyp]] (MACN-CH 894) to dość kompletny, [[artykułowany]] szkielet, w którym brakuje dolnych części kończyn przednich (niektórych paliczków) i tylnych (zachowały się niekompletne odciski kości udowych i górna część piszczeli) oraz większości kręgów ogonowych (zob. rys.). Zachowały się odciski skóry. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Carnotaurus'' był zbudowany podobnie jak jego krewniacy, jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka ( | + | ''Carnotaurus'' był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z [[Abelisauridae]], jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube. |
| − | + | ||
| − | Powszechnie znany wizerunek czaszki jest | + | Skóra ''Carnotaurus'' była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami. |
| + | |||
| + | Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry (Carrano i Sampson, 2008). Silnie rozrośnięta bocznie tylna część czaszki i wąska przednia część u ''Carnotaurus'' może sugerować, że jego oczy były zwrócone ku przodowi (podobnie jak np. u ''[[Tyrannosaurus]]'') (Molnar, 1990), lecz jest to prawdopodobnie wynik zgniecenia czaszki (Carrano i Sampson, 2008). Początkowo sądzono, że ''Carnotaurus'' miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa była krótsza i grubsza, niż początkowo podawano (Juárez-Valieri i in., 2011; Novas i in., 2013). | ||
| + | |||
| + | Zob. więcej o budowie i paleobiologii ''Carnotaurus'' w artykule o [[Abelisauridae]]. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | ! ''Carnotaurus '' | + | ! ''Carnotaurus'' |
| Bonaparte, 1985 | | Bonaparte, 1985 | ||
|- | |- | ||
| Linia 81: | Linia 82: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Bonaparte, J. F., F. E. | + | <small>Apesteguia, online 2006 http://dml.cmnh.org/2006Sep/msg00246.html |
| + | |||
| + | Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151. | ||
| + | |||
| + | Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41. | ||
| + | |||
| + | Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236. | ||
| + | |||
| + | Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169. | ||
| + | |||
| + | Molnar, R.E. (1990) "Problematic Theropoda: „Carnosaurs”" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 306-317. | ||
| − | + | Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]] | |
| − | + | <references/></small> | |
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 22:54, 18 gru 2013
| Autor: |
| Maciej Ziegler |
| Carnotaurus (karnotaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 8-9[1](?10-11)[2] m |
| Masa: | 1,35[3]-2,2[4] t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Chubut
(formacja La Colonia - dolne warstwy[5]) |
| Czas występowania | późna kreda (mastrycht)
72-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja. Autor: "Anto009" | |
Wstęp
Carnotaurus to rodzaj dużego, zaawansowanego abelizauryda z późnej kredy Ameryki Południowej. Jest jednym z ostatnich i największych przedstawicieli swojej grupy.
Można powiedzieć, że jest "sztandarowym taksonem" Abelisauridae, który do czasu opisania (jednak - prócz Majungasaurus - bardzo skrótowo) bardziej kompletnych krewniaków na początku XXI wieku pozostawał najlepiej poznanym z nich. Jego niezwykły wygląd (być może w połączeniu ze świetnie dobraną nazwą) spowodował, że obecnie jest jednym z lepiej znanych szerokiej publiczności dinozaurów.
Etymologia
Nazwa Carnotaurus znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów carn- (mięso) i taurus (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono holotyp - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho) (Apesteguia, online 2006) rodzina Sastre pomagała też w wykopaliskach.
Materiał kopalny
Holotyp (MACN-CH 894) to dość kompletny, artykułowany szkielet, w którym brakuje dolnych części kończyn przednich (niektórych paliczków) i tylnych (zachowały się niekompletne odciski kości udowych i górna część piszczeli) oraz większości kręgów ogonowych (zob. rys.). Zachowały się odciski skóry.
Budowa
Carnotaurus był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z Abelisauridae, jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube.
Skóra Carnotaurus była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami.
Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry (Carrano i Sampson, 2008). Silnie rozrośnięta bocznie tylna część czaszki i wąska przednia część u Carnotaurus może sugerować, że jego oczy były zwrócone ku przodowi (podobnie jak np. u Tyrannosaurus) (Molnar, 1990), lecz jest to prawdopodobnie wynik zgniecenia czaszki (Carrano i Sampson, 2008). Początkowo sądzono, że Carnotaurus miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa była krótsza i grubsza, niż początkowo podawano (Juárez-Valieri i in., 2011; Novas i in., 2013).
Zob. więcej o budowie i paleobiologii Carnotaurus w artykule o Abelisauridae.
Spis gatunków
| Carnotaurus | Bonaparte, 1985 |
|---|---|
| C. sastrei | Bonaparte, 1985 |
Bibliografia
Apesteguia, online 2006 http://dml.cmnh.org/2006Sep/msg00246.html
Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151.
Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236.
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Molnar, R.E. (1990) "Problematic Theropoda: „Carnosaurs”" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 306-317.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
- ↑ Długość całkowitą różni autorzy, cytując pracę Bonapartego i in. (1990), oceniają na 7-8 m (Ősi i Buffetaut, 2011 "Additional non-avian theropod and bird remains from the early Late Cretaceous (Santonian) of Hungary and a review of the European abelisauroid record" Annales de Paléontologie, 97(1-2), 35-49), 8-9 m (Juárez-Valieri i in., 2011), 9,4 m (Farke i Sertich, 2013), 8,1 m (Mortimer, online [1]). Wg różnych rekonstrukcji szkieletu mierzonych w programie ImageJ (Abramoff i in., 2004 "Image Processing with ImageJ" Biophotonics International, 11, 36-42) całkowita długość wynosi (w nawiasie długość do czwartego kręgu ogonowego, suma długości czaszki i tych kręgów wynosi 4,135 m - Bonaparte i in., 1990) (4,75 m) 8,1 m (Bonaparte i in., 1990), (4,25 m) 7,8 m (Novas, 2009 "The Age of Dinosaurs in South America" Indiana University Press), (4,3 m) 8,9 m (Headden online, rekonstrukcja z bardzo długim ogonem), (4,2 m) 8 m (Hartman online, długość zmierzona po wyskalowaniu rekonstrukcji wg długości czaszki, kości biodrowej i udowej za Bonaparte i in., 1990).
- ↑ Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 151-168.
- ↑ D. Russel w Bonaparte i in., 1990, s. 30.
- ↑ 1,5 lub ok. 2,2 t wg Mazzetta, G.V., Christiansen P. & Farina, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology, 16(2-4), 1-13.
- ↑ Lamanna, M.C., Martínez, R.D. & Smith, J.B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22(1), 58-69.
