Carnotaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(mapka) |
(Przykładowo systematyka) |
||
| Linia 27: | Linia 27: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | późna [[kreda]] ([[mastrycht]]) | + | | późna [[kreda]] (?[[kampan]]<ref>Z reguły podaje się [[mastrycht]], lecz skoro ''Carnotaurus'' pochodzi z dolnych warstw formacji La Colonia (Lamanna i in., 2002) a formacja ta obejmuje [[kampan]] i [[mastrycht]] (ma niepewne datowanie) (Gasparini et al. [2015] "Late Cretaceous reptilian biota of the La Colonia Formation, central Patagonia, Argentina: Occurrences, preservation and paleoenvironments" Cretaceous Research, 54, 154-168, [[doi:10.1016/j.cretres.2014.11.010]]) to kampan wydaje się prawdopodobny.</ref>-[[mastrycht]]) |
| − | <small> | + | <small>84-66 [[Ma]]</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 42: | Linia 42: | ||
[[Abelisauridae]] | [[Abelisauridae]] | ||
| − | [[Brachyrostra]], [[Carnotaurinae]], [[Carnotaurini]] | + | (( [[Brachyrostra]] |
| + | |||
| + | [[Furileusauria]] | ||
| + | |||
| + | [[Carnotaurini]] | ||
| + | |||
| + | [[Carnotaurinae]] ))<ref>Systematyka za [[Ceratosauria#Tortosa_i_in..2C_2014|Tortosa i in., 2014]] i [[Ceratosauria#Filippi_i_in..2C_2016|Filippi i in., 2016]]. Alternatywna systematyka to: | ||
| + | <br> | ||
| + | 1) [[Carnotaurinae]]: [[Brachyrostra]]: [[Furileusauria]]: [[Carnotaurini]] (np. [[Ceratosauria#Canale_i_in..2C_2009|Canale i in., 2009]]; [[Ceratosauria#Pol_i_Rauhut.2C_2012|Pol i Rauhut, 2012]]; [[Ceratosauria#Rauhut_i_Carrano.2C_2016|Rauhut i Carrano, 2016]]) | ||
| + | <br> | ||
| + | 2) [[Brachyrostra]]: [[Carnotaurinae]] (=[[Furileusauria]]): [[Carnotaurini]] ([[Ceratosauria#Farke_i_Sertich.2C_2013|Farke i Sertich, 2013]]; [[Ceratosauria#Canale_i_in..2C_2016|Canale i in., 2016]]) | ||
| + | <br> | ||
| + | 3) [[Carnotaurinae]] (=[[Brachyrostra]]): [[Carnotaurini]]: [[Furileusauria]] ([[Ceratosauria#S.C3.A1nchez-Hern.C3.A1ndez_i_Benton.2C_2013|Sánchez-Hernández i Benton, 2014]]).</ref> | ||
|- | |- | ||
| colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px|]] | ||
<small>Rekonstrukcja. [http://anto009.deviantart.com/art/Carnotaurus-sastrei-341750593 Autor: "Anto009"]</small> | <small>Rekonstrukcja. [http://anto009.deviantart.com/art/Carnotaurus-sastrei-341750593 Autor: "Anto009"]</small> | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
|} | |} | ||
| Linia 87: | Linia 92: | ||
| {{Kpt|[[José Bonaparte|Bonaparte]]}}, [[1985]] | | {{Kpt|[[José Bonaparte|Bonaparte]]}}, [[1985]] | ||
|- | |- | ||
| − | | {{V|'' | + | | {{V|''C. sastrei''}} |
| {{Kpt|[[José Bonaparte|Bonaparte]]}}, [[1985]] | | {{Kpt|[[José Bonaparte|Bonaparte]]}}, [[1985]] | ||
|} | |} | ||
Wersja z 20:01, 15 cze 2016
| Autor: |
| Maciej Ziegler |
| Carnotaurus (karnotaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 8-9[1](?10-11)[2] m |
| Masa: | 1,35[3]-2,2[4] t |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Chubut
(formacja La Colonia - dolne warstwy[5]) |
| Czas występowania | późna kreda (?kampan[6]-mastrycht)
84-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(( Brachyrostra |
Rekonstrukcja. Autor: "Anto009" | |
Wstęp
Carnotaurus to rodzaj dużego, zaawansowanego abelizauryda z późnej kredy Ameryki Południowej. Był jednym z ostatnich przedstawicieli swojej grupy.
Można powiedzieć, że jest "sztandarowym taksonem" Abelisauridae, który do czasu opisania (jednak - prócz Majungasaurus - bardzo skrótowo) bardziej kompletnych krewniaków na początku XXI wieku pozostawał najlepiej poznanym z nich. Jego niezwykły wygląd (być może w połączeniu ze świetnie dobraną nazwą) spowodował, że obecnie jest jednym z lepiej znanych szerokiej publiczności dinozaurów.
Etymologia
Nazwa Carnotaurus znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów carn- (mięso) i taurus (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono holotyp - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho) (Apesteguia, online 2006) rodzina Sastre pomagała też w wykopaliskach.
Materiał kopalny
Holotyp (MACN-CH 894) to dość kompletny, artykułowany szkielet, w którym brakuje dolnych części kończyn przednich (niektórych paliczków) i tylnych (zachowały się niekompletne odciski kości udowych i górna część piszczeli) oraz większości kręgów ogonowych (zob. rys.). Zachowały się odciski skóry.
Budowa
Carnotaurus był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z Abelisauridae, jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube.
Skóra Carnotaurus była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami.
Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry (Carrano i Sampson, 2008). Silnie rozrośnięta bocznie tylna część czaszki i wąska przednia część u Carnotaurus może sugerować, że jego oczy były zwrócone ku przodowi (podobnie jak np. u Tyrannosaurus) (Molnar, 1990), lecz jest to prawdopodobnie wynik zgniecenia czaszki (Carrano i Sampson, 2008). Początkowo sądzono, że Carnotaurus miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa była krótsza i grubsza, niż początkowo podawano (Juárez-Valieri i in., 2011; Novas i in., 2013).
Zob. więcej o budowie i paleobiologii Carnotaurus w artykule o Abelisauridae.
Spis gatunków
| Carnotaurus | Bonaparte, 1985 |
| C. sastrei | Bonaparte, 1985 |
Bibliografia
Apesteguia, online 2006 http://dml.cmnh.org/2006Sep/msg00246.html
Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151.
Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41.
Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236.
Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
Molnar, R.E. (1990) "Problematic Theropoda: „Carnosaurs”" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 306-317.
Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
- ↑ Długość całkowitą różni autorzy, cytując pracę Bonapartego i in. (1990), oceniają na 7-8 m (Ősi i Buffetaut, 2011 "Additional non-avian theropod and bird remains from the early Late Cretaceous (Santonian) of Hungary and a review of the European abelisauroid record" Annales de Paléontologie, 97(1-2), 35-49), 8-9 m (Juárez-Valieri i in., 2011), 9 m (Smith i in., 2010 "An abelisaurid from the Late Cretaceous of Egypt: implications for theropod biogeography" Naturwissenschaften, 93(5), 242-245), 9,4 m (Farke i Sertich, 2013); Paul (2010 "The Princeton Field Guide to Dinosaurs") podaje 7,5 m i 2 t a Mortimer (online) 8,1 m. Smith i in. (2010) oszacowali długość na 9,4 m, co jest prawdopodobnie przeszacowane, gdyż jest oparte na pierwotnie podawanej długości kości udowej (103 cm). Wg różnych rekonstrukcji szkieletu mierzonych w programie ImageJ (Abramoff i in., 2004 "Image Processing with ImageJ" Biophotonics International, 11, 36-42) całkowita długość wynosi (w nawiasie długość do czwartego kręgu ogonowego, suma długości czaszki i tych kręgów wynosi 4,135 m - Bonaparte i in., 1990) (4,75 m) 8,1 m (Bonaparte i in., 1990), (4,25 m) 7,8 m (Novas, 2009 "The Age of Dinosaurs in South America" Indiana University Press), (4,3 m) 8,9 m (Headden, online - rekonstrukcja z bardzo długim ogonem), (4,2 m) 8 m (Hartman online, długość zmierzona po wyskalowaniu rekonstrukcji wg długości czaszki, kości biodrowej i udowej za Bonaparte i in., 1990).
- ↑ Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 151-168.
- ↑ D. Russel w Bonaparte i in., 1990, s. 30.
- ↑ 1,5 lub ok. 2,2 t wg Mazzetta, G.V., Christiansen P. & Farina, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology, 16(2-4), 1-13.
- ↑ Lamanna, M.C., Martínez, R.D. & Smith, J.B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22(1), 58-69.
- ↑ Z reguły podaje się mastrycht, lecz skoro Carnotaurus pochodzi z dolnych warstw formacji La Colonia (Lamanna i in., 2002) a formacja ta obejmuje kampan i mastrycht (ma niepewne datowanie) (Gasparini et al. [2015] "Late Cretaceous reptilian biota of the La Colonia Formation, central Patagonia, Argentina: Occurrences, preservation and paleoenvironments" Cretaceous Research, 54, 154-168, doi:10.1016/j.cretres.2014.11.010) to kampan wydaje się prawdopodobny.
- ↑ Systematyka za Tortosa i in., 2014 i Filippi i in., 2016. Alternatywna systematyka to:
1) Carnotaurinae: Brachyrostra: Furileusauria: Carnotaurini (np. Canale i in., 2009; Pol i Rauhut, 2012; Rauhut i Carrano, 2016)
2) Brachyrostra: Carnotaurinae (=Furileusauria): Carnotaurini (Farke i Sertich, 2013; Canale i in., 2016)
3) Carnotaurinae (=Brachyrostra): Carnotaurini: Furileusauria (Sánchez-Hernández i Benton, 2014).
