Carnotaurus: Różnice pomiędzy wersjami
(wymiary i grafiki) |
(dr. uzupełnienia, formatowania testowe) |
||
| Linia 9: | Linia 9: | ||
---- | ---- | ||
| − | |||
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | ||
! colspan=2 | ''Carnotaurus '' (karnotaur) | ! colspan=2 | ''Carnotaurus '' (karnotaur) | ||
| Linia 69: | Linia 68: | ||
|- | |- | ||
| − | | colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px | + | | colspan=2 |[[Plik:Carnotaurus_sastrei_by_anto009.png|400px]] |
<small>Rekonstrukcja. [http://anto009.deviantart.com/art/Carnotaurus-sastrei-341750593 Autor: "Anto009"]</small> | <small>Rekonstrukcja. [http://anto009.deviantart.com/art/Carnotaurus-sastrei-341750593 Autor: "Anto009"]</small> | ||
| + | |- | ||
|} | |} | ||
| Linia 79: | Linia 79: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa ''Carnotaurus'' znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów ''carn''- (mięso) i ''taurus'' (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono [[holotyp]] - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho) | + | Nazwa ''Carnotaurus'' znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów ''carn''- (mięso) i ''taurus'' (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono [[holotyp]] - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho)<ref>Apesteguia, S. (online 2006) http://dml.cmnh.org/2006Sep/msg00246.html</ref> rodzina Sastre pomagała też w wykopaliskach. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 97: | Linia 97: | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Carnotaurus'' był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z [[Abelisauridae]], jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube. | + | ''Carnotaurus'' był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z [[Abelisauridae]], jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami (14,6 cm<ref name=PaulinaCarabajal2011></ref>). Nie wiadomo, czy te unikalne struktury były puste w środku<ref name=PaulinaCarabajal2011></ref>. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube. |
Skóra ''Carnotaurus'' była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami. | Skóra ''Carnotaurus'' była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami. | ||
| − | Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry | + | Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry<ref name=CS2008>Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236.</ref>. Silnie rozrośnięta bocznie tylna część czaszki i wąska przednia część u ''Carnotaurus'' może sugerować, że jego oczy były zwrócone ku przodowi (podobnie jak np. u ''[[Tyrannosaurus]]'')<ref>Molnar, R.E. (1990) "Problematic Theropoda: „Carnosaurs”" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 306-317.</ref>, lecz jest to prawdopodobnie wynik zgniecenia czaszki<ref name=CS2008></ref>. Znajdujący sie za rogami grzbietowy wyrostek kości ciemieniowej jest w wyniku deformacji prawdopodobnie nieco zbyt wysoki<ref name=PaulinaCarabajal2011>Paulina Carabajal, A. (2011) "The braincase anatomy of Carnotaurus sastrei (Theropoda: Abelisauridae) from the Upper Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(2), 378-386 [[doi:10.1080/02724634.2011.550354]</ref>. |
| − | Początkowo sądzono, że ''Carnotaurus'' miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa mogła być grubsza i krótsza, niż początkowo podawane 103 cm | + | Początkowo sądzono, że ''Carnotaurus'' miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa mogła być grubsza i krótsza, niż początkowo podawane 103 cm<ref>Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on ''Ekrixinatosaurus novasi'' Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.</ref><ref>Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. [[doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001]]</ref>, podobnie piszczel była zapewne krótsza, niż pierwotnie zrekonstruowana<ref>Carrano, M.T. (2007) "The appendicular skeleton of Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae)" [w:] Sampson, S. D. & Krause, D. W. (red.) "Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" Society of Vertebrate Paleontology Memoir 8, 163-179.</ref>. |
Zob. więcej o budowie i paleobiologii ''Carnotaurus'' w artykule o [[Abelisauridae]]. | Zob. więcej o budowie i paleobiologii ''Carnotaurus'' w artykule o [[Abelisauridae]]. | ||
| Linia 117: | Linia 117: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151. |
| − | |||
| − | Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151. | ||
Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41. | Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41. | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
<references/></small> | <references/></small> | ||
| Linia 143: | Linia 133: | ||
[[Kategoria:Kreda]] | [[Kategoria:Kreda]] | ||
[[Kategoria:Mastrycht]] | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
| + | |||
| + | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk | ||
| + | |- | ||
| + | ! <display_points type="terrain" zoom=3> | ||
| + | 43° S, 67.33° W|holotyp (za Bonaparte i in., 1990). | ||
| + | </display_points> | ||
| + | |} | ||
Wersja z 14:53, 10 lip 2016
| Autor: |
| Maciej Ziegler |
| Carnotaurus (karnotaur) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 7-9[1](?10-11)[2] m |
| Masa: | 1-2,2 t[3] |
| Miejsce występowania: | Argentyna - Chubut
(formacja La Colonia - dolne warstwy[4]) |
| Czas występowania | późna kreda (?kampan[5]-mastrycht)
84-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
(( Brachyrostra |
Rekonstrukcja. Autor: "Anto009" | |
Wstęp
Carnotaurus to rodzaj dużego, zaawansowanego abelizauryda z późnej kredy Ameryki Południowej. Był jednym z ostatnich przedstawicieli swojej grupy.
Można powiedzieć, że jest "sztandarowym taksonem" Abelisauridae, który do czasu opisania (jednak - prócz Majungasaurus - bardzo skrótowo) bardziej kompletnych krewniaków na początku XXI wieku pozostawał najlepiej poznanym z nich. Jego niezwykły wygląd (być może w połączeniu ze świetnie dobraną nazwą) spowodował, że obecnie jest jednym z lepiej znanych szerokiej publiczności dinozaurów.
Etymologia
Nazwa Carnotaurus znaczy "mięsożerny byk" i pochodzi od łacińskich słów carn- (mięso) i taurus (byk). Epitet gatunkowy nadano na cześć właściciela gruntu (Estancia Pocho Sastre), na którym odnaleziono holotyp - Angel Sastre i jego syna, Anselmo (Pocho)[7] rodzina Sastre pomagała też w wykopaliskach.
Materiał kopalny
Szkielet. Autor: Jaime A. Headden.
Rekonstrukcja głowy. Autor: Eduardo "karkemish00".
Rekonstrukcja. Autor: RJ Palmer.
Rekonstrukcja. Autor: Melnik Vitaliy.
Rekonstrukcja. Autor: Camus Altamirano.
Holotyp (MACN-CH 894) to dość kompletny, artykułowany szkielet, w którym brakuje dolnych części kończyn przednich (niektórych paliczków) i tylnych (zachowały się niekompletne odciski kości udowych i górna część piszczeli) oraz większości kręgów ogonowych (zob. rys.). Zachowały się odciski skóry.
Budowa
Carnotaurus był zbudowany podobnie jak jego krewniacy z Abelisauridae, jednak jego anatomia była bardziej ekstremalna. Czaszka była wyjątkowo krótka (57-60 cm) i wysoka (ok. 43 cm) z dużymi rogami (14,6 cm[8]). Nie wiadomo, czy te unikalne struktury były puste w środku[8]. Kończyny przednie były mocno skarłowaciałe, szczególnie dolne partie - jego przedramię było 4 razy krótsze niż ramię, a kości łokciowe i promieniowe były bardzo krótkie i grube.
Skóra Carnotaurus była pokryta wypukłościami średnicy 4-5 cm z niewielkim kilem, oddalonymi 8-10 cm od siebie. Powierzchnia między nimi była nierówna z raczej okrągłymi, niskimi i małymi granulkami średnicy ok. 5 mm, oddzielonymi od siebie wąskimi bruzdami.
Powszechnie znany wizerunek czaszki jest nieco zniekształcony, ponieważ typowy okaz, mimo że dobrze zachowany, uległ dystorsji, w wyniku której dolny brzeg górnej szczęki jest zbytnio podniesiony do góry[9]. Silnie rozrośnięta bocznie tylna część czaszki i wąska przednia część u Carnotaurus może sugerować, że jego oczy były zwrócone ku przodowi (podobnie jak np. u Tyrannosaurus)[10], lecz jest to prawdopodobnie wynik zgniecenia czaszki[9]. Znajdujący sie za rogami grzbietowy wyrostek kości ciemieniowej jest w wyniku deformacji prawdopodobnie nieco zbyt wysoki[8].
Początkowo sądzono, że Carnotaurus miał smukłe kończyny tylne, lecz prawdopodobnie nie odbiegały pod tym względem od dość masywnych kończyn innych abelizaurydów. Kość udowa mogła być grubsza i krótsza, niż początkowo podawane 103 cm[11][12], podobnie piszczel była zapewne krótsza, niż pierwotnie zrekonstruowana[13].
Zob. więcej o budowie i paleobiologii Carnotaurus w artykule o Abelisauridae.
Spis gatunków
| Carnotaurus | Bonaparte, 1985 |
| C. sastrei | Bonaparte, 1985 |
Bibliografia
Bonaparte, J.F. (1985) "A horned Cretaceous carnosaur from Patagonia". National Geographic Research, 1, 149-151.
Bonaparte, J.F., Novas, F.E. & Coria, R.A. (1990) "Carnotaurus sastrei Bonaparte, the Horned, Lightly Built Carnosaur from the Middle Cretaceous of Patagonia" Natural History Museum of Los Angeles County Contributions in Science, 416, 1-41.
- ↑ Długość całkowitą różni autorzy, cytując pracę Bonapartego i in. (1990), oceniają na 7-8 m (Ősi i Buffetaut, 2011 "Additional non-avian theropod and bird remains from the early Late Cretaceous (Santonian) of Hungary and a review of the European abelisauroid record" Annales de Paléontologie, 97(1-2), 35-49), 8-9 m (Juárez-Valieri i in., 2011), 9 m (Smith i in., 2010 "An abelisaurid from the Late Cretaceous of Egypt: implications for theropod biogeography" Naturwissenschaften, 93(5), 242-245), 9,4 m (Farke i Sertich, 2013). Inne oszacowania są następujące: 7 m (Candeiro i Martinelli, 2005 "Abelisauroidea and Carcharodontosauridae (Theropoda, Dinosauria) in the Cretaceous of South America. Paleogeographical and geochronological implications" Sociedade & Natureza, Uberlândia, 17 (33), 5-19), 7,5 m i 2 t (Paul, 2010 "The Princeton Field Guide to Dinosaurs"), 8,1 m, 1,5 t (Mortimer, online) . Smith i in. (2010) oszacowali długość na 9,4 m, co jest prawdopodobnie przeszacowane, gdyż jest oparte na pierwotnie podawanej długości kości udowej (103 cm). Wg różnych rekonstrukcji szkieletu mierzonych w programie ImageJ (Abramoff i in., 2004 "Image Processing with ImageJ" Biophotonics International, 11, 36-42) całkowita długość wynosi (w nawiasie długość do czwartego kręgu ogonowego, suma długości czaszki i tych kręgów wynosi 4,135 m - Bonaparte i in., 1990) (4,75 m) 8,1 m (Bonaparte i in., 1990), (4,25 m) 7,8 m (Novas, 2009 "The Age of Dinosaurs in South America" Indiana University Press), (4,3 m) 8,9 m (Headden, online - rekonstrukcja z bardzo długim ogonem), (4,2 m) 8 m (Hartman online, długość zmierzona po wyskalowaniu rekonstrukcji wg długości czaszki, kości biodrowej i udowej za Bonaparte i in., 1990).
- ↑ Tykoski, R.S. & Rowe, T. (2004) "Ceratosauria" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley & Los Angeles: University of California Press, 151-168.
- ↑ Z różnych źródeł i metod, cytowane w Campione i in., 2014. "Body mass estimation in non-avian bipeds using a theoretical conversion to quadruped stylopodial proportions" Methods in Ecology and Evolution, 5(9), 913-923. Inne oszacowania to: 1,35 t (D. Russel w Bonaparte i in., 1990, s. 30) oraz 1,5 lub ok. 2,2 t (Mazzetta, G.V., Christiansen P. & Farina, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs" Historical Biology, 16(2-4), 1-13).
- ↑ Lamanna, M.C., Martínez, R.D. & Smith, J.B. (2002) "A definitive abelisaurid theropod dinosaur from the early Late Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 22(1), 58-69.
- ↑ Z reguły podaje się mastrycht, lecz skoro Carnotaurus pochodzi z dolnych warstw formacji La Colonia (Lamanna i in., 2002) a formacja ta obejmuje kampan i mastrycht (ma niepewne datowanie) (Gasparini et al. [2015] "Late Cretaceous reptilian biota of the La Colonia Formation, central Patagonia, Argentina: Occurrences, preservation and paleoenvironments" Cretaceous Research, 54, 154-168, doi:10.1016/j.cretres.2014.11.010) to kampan wydaje się prawdopodobny.
- ↑ Systematyka za Tortosa i in., 2014 i Filippi i in., 2016. Alternatywna systematyka to:
1) Carnotaurinae: Brachyrostra: Furileusauria: Carnotaurini (np. Canale i in., 2009; Pol i Rauhut, 2012; Rauhut i Carrano, 2016)
2) Brachyrostra: Carnotaurinae (=Furileusauria): Carnotaurini (Farke i Sertich, 2013; Canale i in., 2016)
3) Carnotaurinae (=Brachyrostra): Carnotaurini: Furileusauria (Sánchez-Hernández i Benton, 2014). - ↑ Apesteguia, S. (online 2006) http://dml.cmnh.org/2006Sep/msg00246.html
- ↑ 8,0 8,1 8,2 Paulina Carabajal, A. (2011) "The braincase anatomy of Carnotaurus sastrei (Theropoda: Abelisauridae) from the Upper Cretaceous of Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 31(2), 378-386 [[doi:10.1080/02724634.2011.550354]
- ↑ 9,0 9,1 Carrano, M.T. & Sampson, S.D. (2008) "The Phylogeny of Ceratosauria (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 6, 183-236.
- ↑ Molnar, R.E. (1990) "Problematic Theropoda: „Carnosaurs”" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 306-317.
- ↑ Juárez-Valieri, R.D., Porfiri, J.D. & Calvo, J.O. (2011) "New Information on Ekrixinatosaurus novasi Calvo et al 2004, a giant and massively-constructed Abelisauroid from the “Middle Cretaceous” of Patagonia" [w:] Calvo, J.O., Porfiri, J.D., González Riga & Dos Santos [red.] "Paleontologia y dinosaurios desde América Latina" Editorial de la Universidad Nacional de Cuyo, 161-169.
- ↑ Novas, F.E., Agnolín, F.L., Ezcurra, M.D., Porfiri, J. & Canale, J.I. (2013) "Evolution of the carnivorous dinosaurs during the Cretaceous: The evidence from Patagonia" Cretaceous Research, 45, 174-215. doi:10.1016/j.cretres.2013.04.001
- ↑ Carrano, M.T. (2007) "The appendicular skeleton of Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae)" [w:] Sampson, S. D. & Krause, D. W. (red.) "Majungasaurus crenatissimus (Theropoda: Abelisauridae) from the Late Cretaceous of Madagascar" Society of Vertebrate Paleontology Memoir 8, 163-179.
| Mapa znalezisk | |
|---|---|
Wczytywanie mapy…
| |
