Dryptosaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m (→‎Historia taksonomii)
m (→‎?D. macropus)
(Nie pokazano 8 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
Hasło do weryfikacji - przynajmniej spis gatunków poza typowym i ?''D. macropus'' i uzupełnienia (źródła), może też aktualizacji [http://hdl.handle.net/2246/6117]
 
 
<small>
 
<small>
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
 
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
Linia 6: Linia 5:
 
|-
 
|-
 
| [[Maciej Ziegler]]
 
| [[Maciej Ziegler]]
 +
[[Kamil Kamiński]]
 
| [[Daniel Madzia]]
 
| [[Daniel Madzia]]
 
[[Tomasz Sokołowski]]
 
[[Tomasz Sokołowski]]
Linia 46: Linia 46:
  
 
[[Tyrannosauroidea]]
 
[[Tyrannosauroidea]]
 +
 +
???[[Tyrannosauridae]]
 +
 +
???[[Tyrannosaurinae]]
 +
 +
???[[Alioramini]]
 
|-
 
|-
 
| colspan=2 |[[Plik:Laelops.jpg|400px|]]
 
| colspan=2 |[[Plik:Laelops.jpg|400px|]]
Linia 61: Linia 67:
 
''Dryptosaurus'' to [[rodzaj]] [[bazalny|bazalnego]] [[tyranozauroid]]a żyjącego w późnej kredzie na terenie wschodniej Ameryki Północnej.  
 
''Dryptosaurus'' to [[rodzaj]] [[bazalny|bazalnego]] [[tyranozauroid]]a żyjącego w późnej kredzie na terenie wschodniej Ameryki Północnej.  
  
−
Mimo że materiał kopalny jest bardzo ubogi, to jeden z bardziej znanych szerokiej publiczności dinozaurów. Stało się tak za sprawą autora wielu rekonstrukcji prehistorycznych zwierząt - Charlesa R. Knighta. Jego obraz zatytułowany "Leaping ''Laelaps''" (Skaczące ''Laelaps'') jest jednym z najbardziej oddziałujących na wyobraźnię i znanych dzieł Knighta.  
+
Mimo że materiał kopalny jest bardzo ubogi, to jeden z bardziej znanych szerokiej publiczności dinozaurów. Stało się tak za sprawą autora wielu rekonstrukcji prehistorycznych zwierząt - Charlesa R. Knighta. Jego obraz zatytułowany "Leaping ''Laelaps''" (Skaczące ''Laelaps'') jest jednym z najbardziej oddziałujących na wyobraźnię i znanych dzieł Knighta.
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
[[Holotyp]] (ANSP 9995; wg [[Michael Mortimer|Mortimera]] 6,4 m dł. i ~750 kg, osobnik dorosły) to część prawej kości szczękowej, część prawej kości zębowej, część kości zębowej, poprzedzająca kość stawową, 9 kręgów ogonowych, prawa i lewa kość ramienna, paliczki: I-1, I-2 i II-2, obie kości łonowe, fragment prawej kości kulszowej, lewa kość udowa, lewa kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i liczne inne fragmenty.  
+
[[Holotyp]] (ANSP 9995; wg [[Michael Mortimer|Mortimera]] 6,4 m dł. i ~750 kg, osobnik dorosły) to część prawej kości szczękowej, część prawej kości zębowej, boczne zęby, część prawej kości stawowej, 11 niekompletnych kręgów ogonowych, prawa i lewa kość ramienna, paliczki I-1 i II-2, pazur dłoni, obie kości łonowe, fragment prawej kości kulszowej, lewa kość udowa, lewa kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i liczne inne fragmenty (Brusatte i in., 2011).
  
−
Przypisany do gatunku materiał to także co najmniej lewa (IV) kość śródstopia (AMHN 2438), ząb (?AMNH 7624), kręg ogonowy (?MAPS A1226a) i ząb (?NJSM 14256).
+
Przypisany do gatunku materiał to także co najmniej lewa (IV) kość śródstopia (AMHN 2438), ząb (?AMNH 7624), kręg ogonowy (?MAPS A1226a) i ząb (?NJSM 14256) [Mortimer, 2009 z późniejszymi zmianami ,online)
 +
 
 +
==Etymologia==
 +
''Dryptosaurus'' znaczy "raniący jaszczur".
  
 
==Historia taksonomii==
 
==Historia taksonomii==
−
''Laelaps'' to nazwa nadana przez [[Edward Cope|Cope]]'a szczątkom mięsożernego dinozaura w [[1866]] roku. Nieco ponad dekadę później, [[Charles Marsh|Marsh]] nadał im nową nazwę [[rodzaj]]ową – ''Dryptosaurus'', ponieważ nazwa ''Laelaps'' była zajęta przez [[rodzaj]] roztocza.
+
''Laelaps'' to nazwa nadana przez [[Edward Cope|Cope]]'a szczątkom mięsożernego dinozaura w [[1866]] roku. Nieco ponad dekadę później, w 1877 r. [[Charles Marsh|Marsh]] nadał im nową nazwę [[rodzaj]]ową – ''Dryptosaurus'', ponieważ nazwa ''Laelaps'' była zajęta przez [[rodzaj]] roztocza (Brusatte i in., 2013). Początkowo łączono omawianego dinozaura z innymi znanymi wówczas, nielicznymi teropodami, takimi jak ''[[Megalosaurus]]''.  Dopiero później, w miarę poznawania kolejnych gatunków, dostrzeżono jego podobieństwo do tyranozauroidów. W 2011 r. Brusatte i współpracownicy dokonali redeskrypcji dryptozaura.  
  
−
==Etymologia==
+
==Filogeneza==
−
''Dryptosaurus'' znaczy "raniący jaszczur".
+
''Dryptosaurus'' z reguły klasyfikowany jest jako bazalny tyranozauroid, o pozycji pośredniej między jurajskimi i wczesnokredowymi przedstawicielami tej grupy teropodów, a tyranozaurydami z późnej kredy. Wg analizy beyesowskiej autorstwa Brusatta i Carra (2016) był on jednak bardziej zaawansowany i należał to kladu [[Alioramini]] w obrębie [[Tyrannosauridae]]. Co ciekawe, w analizie opartej na parsymonii jego pozycja filogenetyczna była zupełnie odmienna, podobna jak w większości badań: okazał się tyranozauroidem bardziej bazalnym niż ''[[Appalachiosaurus]]'' czy ''[[Bistahieversor]]'', i znajdował się poza Tyrannosauridae. 
 +
 
 +
==Budowa==
 +
[[Plik: Dryptosaurus by Durbed.jpg |300px|thumb|right|Rekonstrukcja dryptozaura. Autor: Josep Asensi [http://durbed.deviantart.com/art/Tearing-lizard-292536833].]]
 +
Znane są tylko nieliczne fragmenty czaszki dryptozaura, które niewiele mówią o jej budowie. Kość szczękowa i zębowa wydają się jednak delikatniejsze niż u przedstawicieli Tyrannosauridae. Zęby były wąskie, zakrzywione i piłkowane, podobnie jak u większości teropodów, ale różniły się od masywnych zębów tyranozaura czy daspletozaura. ''Dryptosaurus'' charakteryzował się zredukowaną kością ramienną (stanowiącą ok. 38% długości kości udowej) i powiększonymi dłońmi. Taka kombinacja odróżnia go zarówno od bazalnych tyranozauroidów, jak i zaawansowanych przedstawicieli Tyrannosauridae. Brusatte i in. (2011) spekulują, że przednie łapy dryptozaura mogły w związku z tym pełnić bardziej istotną funkcję przy łapaniu zdobyczy. Paliczki przypominały budową analogiczne kości tyranozaurydów, co wskazuje, że podobnie jak one, dryptozaur prawdopodobnie miał jedynie dwa funkcjonalne palce dłoni. Wszystkie znane kręgi ogonowe były amficeliczne i proporcjonalnie dłuższe, niż u ''[[Tyrannosaurus]]''. Kość udowa była nieznacznie dłuższa od kości piszczelowej, inaczej niż u wczesnych tyranozauroidów. Stopa miała rozwinięte ''arctometatarsus'', co również zbliża dryptozaura do zaawansowanych tyranozaurydów.
 +
[[Plik:Dryptosaurus_remains_01.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szkieletu ''[[Dryptosaurus]]''. Autor: "Conty" [http://commons.wikimedia.org/wiki/File:Dryptosaurus_remains_01.png].]]
  
 
==?''D. macropus''==
 
==?''D. macropus''==
Linia 78: Linia 92:
 
[[Syntyp]]y to: okaz AMNH 2550 (proksymalna i dystalna część k. piszczelowej o szerokości 100 mm), okaz AMNH 2551 (paliczek II-1 o długości 109 mm i paliczek III-2), okaz AMNH 2552 (dystalna część k. śródstopia IV) i okaz AMNH 2553 (proksymalna część k. śródstopia II).
 
[[Syntyp]]y to: okaz AMNH 2550 (proksymalna i dystalna część k. piszczelowej o szerokości 100 mm), okaz AMNH 2551 (paliczek II-1 o długości 109 mm i paliczek III-2), okaz AMNH 2552 (dystalna część k. śródstopia IV) i okaz AMNH 2553 (proksymalna część k. śródstopia II).
  
−
?''D. macropus'' również pochodzi z New Jersey, ale jest nieco starszy od gatunku typowego - jest datowany na późny [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]].
+
?''D. macropus'' również pochodzi z New Jersey, ale jest nieco starszy od gatunku typowego - jest datowany na późny [[kampan]] - wczesny [[mastrycht]]. Początkowo Leidy w 1865 r. przypisał go do ''[[Coelosaurus]] antiquus''. Budowa kości bardziej przypomina jednak tyranozauroidy, niż [[Ornithomimidae|ornitomimidy]], i jest najbardziej zbliżona do dryptozaura ([[Michael Mortimer|Mortimer]], 2009 online).
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 105: Linia 119:
 
|-
 
|-
 
| ''D. antiquus''
 
| ''D. antiquus''
−
|
+
| Leidy, 1865
−
| = ''[[Ornithomimus]] antiquus''
+
| = ''[[Coelosaurus]] antiquus''
 
|-
 
|-
 
| ''D. explanatus''
 
| ''D. explanatus''
−
|
+
| (Cope, 1876) Hay, 1902
−
| = ''[[Paronychodon]] lacustris''
+
|-
 +
| = ''Laelaps explanatus''
 +
| Cope, 1876
 +
|-
 +
| = ''D. laevifrons ''
 +
| (Cope, 1876) Hay, 1902
 +
| = ''[[Saurornitholestes]] langstoni''
 
|-
 
|-
 
| ''D. incrassatus''
 
| ''D. incrassatus''
−
|
+
| (Cope, 1876) Hay, 1902
 +
|-
 +
| = ''Laelaps incrassatus''
 +
| Cope, 1876
 
| = ?''[[Albertosaurus]] incrassatus''
 
| = ?''[[Albertosaurus]] incrassatus''
−
|-
 
−
| ''D. macropus''
 
−
|
 
−
| ''[[nomen dubium]]''
 
 
|-
 
|-
 
| ''D. potens''
 
| ''D. potens''
−
|  
+
|(Lull, 1911) Gilmore, 1920
 
| ''[[nomen dubium]]''
 
| ''[[nomen dubium]]''
 
|-
 
|-
 
| ''D. trihedrodon''
 
| ''D. trihedrodon''
−
|
+
| (Cope, 1877), Hay 1902
−
| = ''[[Allosaurus]] trihedrodon''
+
|-
 +
| = ''Laelaps trihedrodon''
 +
| Cope, 1877
 +
| = ''?[[Allosaurus]] trihedrodon''
 +
|-
 
|}
 
|}
  
Linia 132: Linia 155:
 
<small>
 
<small>
 
http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Dryptosaurusaquilunguis
 
http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Dryptosaurusaquilunguis
 +
 +
Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Norell, M.A. (2011) "The Anatomy of ''Dryptosaurus aquilunguis'' (Dinosauria: Theropoda) and a Review of Its Tyrannosauroid Affinities" American Museum Novitates, 3717, 1-53. [[doi:10.1206/3717.2]].
 +
 +
Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Norell, M.A. (2011) "The Anatomy of ''Dryptosaurus aquilunguis'' (Dinosauria: Theropoda) and a Review of Its Tyrannosauroid Affinities" American Museum Novitates, 3717, 1-53. [[doi:10.1206/3717.2]].
  
 
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf]
 
Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [http://www.geol.umd.edu/~tholtz/dinoappendix/HoltzappendixWinter2011.pdf]
 +
 +
Mortimer, M. (2009 z późniejszymi zmianami, online) [http://theropoddatabase.com/Tyrannosauroidea.html#Dryptosaurusaquilunguis]
  
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small>
 
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.</small>
Linia 149: Linia 178:
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Mastrycht]]
 
[[Kategoria:Mastrycht]]
−
[[Kategoria:Do poprawy - niezajęte]]
 

Wersja z 19:36, 31 maj 2017

Autor: Korekta:
Maciej Ziegler

Kamil Kamiński

Daniel Madzia

Tomasz Sokołowski

Dryptosaurus (dryptozaur)
Długość: 6-7,5 m
Masa: 700-1500 kg
Miejsce występowania: USA - stan New Jersey

(formacja Nowy Egipt)

Czas występowania ok. 70-68 Ma

późna kreda ("środkowy" mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

???Tyrannosauridae

???Tyrannosaurinae

???Alioramini

Laelops.jpg

Lealaps (= Dryptosaurus) wg Charlesa R. Knighta. [3]

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Dryptosaurus to rodzaj bazalnego tyranozauroida żyjącego w późnej kredzie na terenie wschodniej Ameryki Północnej.

Mimo że materiał kopalny jest bardzo ubogi, to jeden z bardziej znanych szerokiej publiczności dinozaurów. Stało się tak za sprawą autora wielu rekonstrukcji prehistorycznych zwierząt - Charlesa R. Knighta. Jego obraz zatytułowany "Leaping Laelaps" (Skaczące Laelaps) jest jednym z najbardziej oddziałujących na wyobraźnię i znanych dzieł Knighta.

Materiał kopalny

Holotyp (ANSP 9995; wg Mortimera 6,4 m dł. i ~750 kg, osobnik dorosły) to część prawej kości szczękowej, część prawej kości zębowej, boczne zęby, część prawej kości stawowej, 11 niekompletnych kręgów ogonowych, prawa i lewa kość ramienna, paliczki I-1 i II-2, pazur dłoni, obie kości łonowe, fragment prawej kości kulszowej, lewa kość udowa, lewa kość piszczelowa i strzałkowa, kość skokowa i liczne inne fragmenty (Brusatte i in., 2011).

Przypisany do gatunku materiał to także co najmniej lewa (IV) kość śródstopia (AMHN 2438), ząb (?AMNH 7624), kręg ogonowy (?MAPS A1226a) i ząb (?NJSM 14256) [Mortimer, 2009 z późniejszymi zmianami ,online)

Etymologia

Dryptosaurus znaczy "raniący jaszczur".

Historia taksonomii

Laelaps to nazwa nadana przez Cope'a szczątkom mięsożernego dinozaura w 1866 roku. Nieco ponad dekadę później, w 1877 r. Marsh nadał im nową nazwę rodzajową – Dryptosaurus, ponieważ nazwa Laelaps była zajęta przez rodzaj roztocza (Brusatte i in., 2013). Początkowo łączono omawianego dinozaura z innymi znanymi wówczas, nielicznymi teropodami, takimi jak Megalosaurus. Dopiero później, w miarę poznawania kolejnych gatunków, dostrzeżono jego podobieństwo do tyranozauroidów. W 2011 r. Brusatte i współpracownicy dokonali redeskrypcji dryptozaura.

Filogeneza

Dryptosaurus z reguły klasyfikowany jest jako bazalny tyranozauroid, o pozycji pośredniej między jurajskimi i wczesnokredowymi przedstawicielami tej grupy teropodów, a tyranozaurydami z późnej kredy. Wg analizy beyesowskiej autorstwa Brusatta i Carra (2016) był on jednak bardziej zaawansowany i należał to kladu Alioramini w obrębie Tyrannosauridae. Co ciekawe, w analizie opartej na parsymonii jego pozycja filogenetyczna była zupełnie odmienna, podobna jak w większości badań: okazał się tyranozauroidem bardziej bazalnym niż Appalachiosaurus czy Bistahieversor, i znajdował się poza Tyrannosauridae.

Budowa

Rekonstrukcja dryptozaura. Autor: Josep Asensi [1].

Znane są tylko nieliczne fragmenty czaszki dryptozaura, które niewiele mówią o jej budowie. Kość szczękowa i zębowa wydają się jednak delikatniejsze niż u przedstawicieli Tyrannosauridae. Zęby były wąskie, zakrzywione i piłkowane, podobnie jak u większości teropodów, ale różniły się od masywnych zębów tyranozaura czy daspletozaura. Dryptosaurus charakteryzował się zredukowaną kością ramienną (stanowiącą ok. 38% długości kości udowej) i powiększonymi dłońmi. Taka kombinacja odróżnia go zarówno od bazalnych tyranozauroidów, jak i zaawansowanych przedstawicieli Tyrannosauridae. Brusatte i in. (2011) spekulują, że przednie łapy dryptozaura mogły w związku z tym pełnić bardziej istotną funkcję przy łapaniu zdobyczy. Paliczki przypominały budową analogiczne kości tyranozaurydów, co wskazuje, że podobnie jak one, dryptozaur prawdopodobnie miał jedynie dwa funkcjonalne palce dłoni. Wszystkie znane kręgi ogonowe były amficeliczne i proporcjonalnie dłuższe, niż u Tyrannosaurus. Kość udowa była nieznacznie dłuższa od kości piszczelowej, inaczej niż u wczesnych tyranozauroidów. Stopa miała rozwinięte arctometatarsus, co również zbliża dryptozaura do zaawansowanych tyranozaurydów.

Rekonstrukcja szkieletu Dryptosaurus. Autor: "Conty" [2].

?D. macropus

Syntypy to: okaz AMNH 2550 (proksymalna i dystalna część k. piszczelowej o szerokości 100 mm), okaz AMNH 2551 (paliczek II-1 o długości 109 mm i paliczek III-2), okaz AMNH 2552 (dystalna część k. śródstopia IV) i okaz AMNH 2553 (proksymalna część k. śródstopia II).

?D. macropus również pochodzi z New Jersey, ale jest nieco starszy od gatunku typowego - jest datowany na późny kampan - wczesny mastrycht. Początkowo Leidy w 1865 r. przypisał go do Coelosaurus antiquus. Budowa kości bardziej przypomina jednak tyranozauroidy, niż ornitomimidy, i jest najbardziej zbliżona do dryptozaura (Mortimer, 2009 online).

Spis gatunków

Dryptosaurus Marsh, 1877
= Laelaps Cope, 1866 [zajęta Koch, 1836]
D. aquilunguis (Cope, 1866) Marsh, 1877
= Laelaps aquilunguis Cope, 1866
= Megalosaurus aquilunguis (Cope, 1866) Osborn, 1898
?D. macropus (Cope, 1868) Hay, 1902 ?nomen dubium
= Laelaps macropus Cope, 1868
D. antiquus Leidy, 1865 = Coelosaurus antiquus
D. explanatus (Cope, 1876) Hay, 1902
= Laelaps explanatus Cope, 1876
= D. laevifrons (Cope, 1876) Hay, 1902 = Saurornitholestes langstoni
D. incrassatus (Cope, 1876) Hay, 1902
= Laelaps incrassatus Cope, 1876 = ?Albertosaurus incrassatus
D. potens (Lull, 1911) Gilmore, 1920 nomen dubium
D. trihedrodon (Cope, 1877), Hay 1902
= Laelaps trihedrodon Cope, 1877 = ?Allosaurus trihedrodon

Bibliografia

http://home.comcast.net/~eoraptor/Tyrannosauroidea.html#Dryptosaurusaquilunguis

Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Norell, M.A. (2011) "The Anatomy of Dryptosaurus aquilunguis (Dinosauria: Theropoda) and a Review of Its Tyrannosauroid Affinities" American Museum Novitates, 3717, 1-53. doi:10.1206/3717.2.

Brusatte, S.L., Benson, R.B.J. & Norell, M.A. (2011) "The Anatomy of Dryptosaurus aquilunguis (Dinosauria: Theropoda) and a Review of Its Tyrannosauroid Affinities" American Museum Novitates, 3717, 1-53. doi:10.1206/3717.2.

Holtz, T.R. Jr. (2012) "Dinosaurs: The Most Complete, Up-to-Date Encyclopedia for Dinosaur Lovers of All Ages Supplementary Information" [4]

Mortimer, M. (2009 z późniejszymi zmianami, online) [5]

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford.

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Dryptosaurus&oldid=19609”