|
|
| (Nie pokazano 22 wersji utworzonych przez 2 użytkowników) |
| Linia 1: |
Linia 1: |
| − | BRUDNOPIS; Projekty którymi się zajmuję. | + | BRUDNOPIS; |
| | | | |
| − | = Saurolophus beta =
| |
| | | | |
| − | ----
| + | ==Spis gatunków== |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" | + | {| class="wikitable" |
| − | ! colspan=2 | ''Saurolophus'' (zaurolof)
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Długość''':
| + | | {{V|''Centrosaurus''}} |
| − | | do 12 m | + | | {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]]}}, [[1904]] |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Masa''':
| + | | = ''Eucentrosaurus'' |
| − | | 3 t | + | | {{Kpt|[[Dan Chure|Chure]] & [[John McIntosh|McIntosh]] [[1989]]}} |
| | + | |- |
| | + | | {{V|''Centrosaurus apertus''}} |
| | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1904]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| + | | = ''Monoclonius apertus'' <br> = ''Eucentrosaurus apertus'' |
| − | | [[Kanada]] | + | | {{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Kuhn]], [[1936]]}} <br> {{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | <small>(formacja [[Horseshoe Canyon]]; Alberta)</small> <br>
| |
| − | [[Mongolia]]<br> | |
| − | <small>(formacja [[Nemegt]]; prowincja [[Omnogov]])</small> <br>
| |
| − | [[USA]]<br>
| |
| − | <small>(formacja [[Kirtland]]; stan [[Nowy Meksyk]])</small><br>
| |
| − | [[Chiny]]<br> | |
| − | <small>(Beiliyie Kruchi; Heilungchiang)</small>
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| + | | = ''Monoclonius flexus'' <br> = ''Centrosaurus flexus'' <br> = ''Eucentrosaurus flexus'' |
| − | | 83,5-65,5 [[Ma]] | + | | {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]], [[1914]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1914]]) [[Lull]], [[1933]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1914]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | | + | |- |
| − | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]]-[[mastrycht]])</small> | + | | = ''Monoclonius cutleri'' <br> = ''Centrosaurus cutleri'' |
| | + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Russell]], [[1930]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Systematyka'''
| + | | = ''Centrosaurus longirostris'' <br> = ''Monoclonius longirostris'' <br> = ''Eucentrosaurus longirostris'' |
| − | | [[Dinosauria]] | + | | {{Kpt|[[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]}} <br> {{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Kuhn]], [[1964]]}} <br> {{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| − | | |
| − | [[Ornithischia]] | |
| − | | |
| − | [[Ornithopoda]] | |
| − | | |
| − | [[Iguanodontia]] | |
| − | | |
| − | [[Hadrosauridae]] | |
| − |
| |
| − | [[Saurolophinae]] | |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Saurolophus.png|400px]] | + | |?= ''Monoclonius dawsoni''<br>= ''Brachyceratops dawsoni''<br>= ''Centrosaurus dawsoni'' |
| − | <small>Ryc. 1. Rekonstrukcje przyżyciowe ''S. osborni'' (A) i ''S. angustirostris'' (B), <br>w oparciu o badania anatomii tkanek okrywających tych zwierząt z 2012 roku.<br> | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}}<br>{{Kpt|([[Lambe]], [[1902]]) [[Russell]], [[1930]]}}<br>{{Kpt|([[Lambe]], [[1902]]) [[Peter Dodson|Dodson]], [[1990]]}} |
| − | © L. Xing & Y. Liu, 2012 [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0031295].</small>
| |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | ''Centrosaurus nasicornus'' |
| | + | | {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Lull]], [[1933]]}} |
| | + | | = '''''[[Monoclonius|Monoclonius nasicornus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | ''Centrosaurus brinkmani'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| + | | {{Kpt|[[Michael Ryan|Ryan]] & [[Anthony Russell|Russell]], [[2005]]}} |
| − | 51.8° N, 113.0° W|[[Red Deer River]], [[Edmonton]], [[Kanada]]|<small>''[[Saurolophus]] osborni'' - '''AMNH 5220''' ([[holotyp]]) i AMNH 5221 z 1911 r.<br>
| + | | = '''''[[Coronosaurus|Coronosaurus brinkmani]]''''' |
| − | </display_points>
| |
| − | <small>Mapa 1. Występowanie ''Saurolophus osborni''.</small><hr>
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| |
| − | 43.5° N, 101.3° E|formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - '''PIN 551-8''' - [[holotyp]] z 1948-1949 r.<br> ''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 12 okazów z 1964-1970 r.</small>
| |
| − | 43.6° N, 100.5° E|[[Altan Ula]] III-IV, formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]] angustirostris'' - 1 okaz z 1970-1971 r.</small>
| |
| − | 44° N, 120° E|Beilyie Kruchi, Heilungchiang|<small>''[[Saurolophus]] kryschtofovici ([[nomen dubium]])'' - fragment kości kulszowej.</small>
| |
| − | </display_points>
| |
| − | <small>Mapa 2. Występowanie ''Saurolophus angustirostris'' i ''S. kryschtofovici''.</small><hr>
| |
| − | <display_points type="terrain" zoom=1>
| |
| − | 43.9° N, 100.1° E|[[Gurlin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - ok. 300 tropów</small>
| |
| − | 43.8° N, 100.0° E|[[Bugin Tsav]], formacja [[Nemegt]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - 1 okaz z 1993-1995 r.; 10 tropów</small>
| |
| − | 36.2° N, 107.9° W|[[San Juan]], formacja [[Kritland]]|<small>''? [[Saurolophus]]'' sp. - z 1916 r.</small>
| |
| − | 41.9° N, 109.1° W|[[Sweetwater]], formacja [[Almond]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp. - z 1937 r.</small>
| |
| − | 53.4° N, 113.5° W|formacja [[Horseshoe Canyon]]|<small>''[[Saurolophus]]'' sp.</small>
| |
| − | </display_points><small>Mapa 3. Występowanie ''Saurolophus'' [[sp.]]</small>
| |
| | |} | | |} |
| − |
| |
| − |
| |
| − | ==Paleobiologia==
| |
| − |
| |
| − | Saurolophus to duzy hadrozaur = holotypowysz szkielet mierzył ok. 8,4 m; ponad 2 tony <ref name="Glut97"></ref>
| |
| − |
| |
| − | Najbardziej wyróżniającą się cechą zaurolofa był kostny grzebień, który wznosi się ponad kąt czaszki niczym kolec. Brown 1912b,1913a porównywał grzebień do tego, ubecnego u kameleona, sugerując, że służył on do jako miejsce przyczepu silnych mięśni.<ref name="Brown1912"></ref><ref name="Brown1913">Brown, B. 1913. The skeleton of ''Saurolophus'', a crested duck-billed dinosaur from the Edmonton Cretaceous. ''Bulletin of the American Museum of Natural History'' '''32'''(19):387-393.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | Dodson 1975 - sugeruje, że grzebienie mogły mieć znaczenie w identyfikacji płciowej<ref name="Dodson75">Dodson, P., 1975. Taxonomic implications of relative frowth in lambeosaurine hadrosaurs. ''Systematic Zoology'' '''24''': 37-54.</ref>.
| |
| − |
| |
| − | ==Paleobiogeografia==
| |
| − |
| |
| − | [bell 2011]
| |
| − | Znane są znaleziska hadrozaurynów z regionu Amur w Rosji, które zostały przypisane do blisko spokrewiononych z zaurolofem Kerberosaurus manakini. W analizie filogenetycznej kerberozaur jest prymitywniejszy niż Prosaurolophus i Saurolophus, chociaż geologicznie to Prosaurolophus jest najstarszy (kampan stanów Alberta i Montana). Saurolophus znany jest z mastrychtu formacji Horseshoe, zaś formacja Nemegt nie została dotąd dobrze orpacowana pod względem biostratygraficznym.
| |
| − |
| |
| − | most lądwy Beringa pomiędzy Ameryką Północną i Azją, który byl otwarrty w trakcie aptu-albu, zapewnił rozprzestrzenianie się kręgowców lądowych w obu lokacjach w trakcie późnej kredy. Głównym kierunkiem rozprzestrzeniania się był z zachodu na wschód -
| |
| − |
| |
| − | Ewolucja klady zawierającego kerberozaura prozaurolofa i zaurolofa zdradzas przynajmniej dwa zdarzenia rozptzestrzeniające pomiędzy azją a ameryką północną. Przodkowie Kerberosaurus musieli przekroczyć Azję na początku lub przed końcem kampanu. Drugie rozprzestrzenienie musiało mieć miejsce na początku mastrychtu - ze względu na kierunek pokrewieństwa pomiędzy prozaurolofem a Saurolophus osborni; prowadząc do ewolucji S. angustirostris.
| |
| − |
| |
| − | Możliwe, choć mniej parsymoniczne, jest, że ostatni wspólny przodek prozaurolofa i zaurolofa przemieścił się do Azji na początku lub pod koneic kampanu, a trzecia syspersja z zachodu na wschód miała miejsce jeszcze przed końcem kampanu.
| |
| − |
| |
| − | Nie jest jednak jasne który z tych dwóch gatunków jest bardziej prymitywny i w którym kierunku zachodziła dyspersja.
| |
| − |
| |
| − | [prieto 2012]
| |
| − | Sytuację dodatkowo komplikuje wydzielenie nowego gatunku S. morrisi, którego autorzy nie pokusili się o rekonstrukcję przebiegu rozprzestrzeniania się tych zwierząt w trakcie późnej kredy. Z analizy filogenetycznej wynika, że S. morrisi jest prymitywniejszy od S. osborni i S. angustirostris.
| |
| − |
| |
| − | ==Analiza filogenetyczna==
| |
| − |
| |
| − | ===Obecne poglądy===
| |
| − | [bell 2011] Kerberosaurus taksonem siostrzanym do tworzonego przez Saurolophus i Prosaurolophus. Prosaurolophus siostrzany do obu gatunków Saurolophus. [prieto 2012] Saurolophus morrisi siostrzany do pozostalych gatunków zaurolofa.
| |
| − |
| |
| − | prieto-marquez 2012:
| |
| − | {{klad| style=font-size:90%;line-height:85%
| |
| − | |label1='''[[Saurolophinae]]'''
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Acristavus|Acristavus gagslarsoni]]''
| |
| − | |label2=
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Brachylophosaurus|Brachylophosaurus canadensis]]''
| |
| − | |2=''[[Maiasaura|Maiasaura peeblesorum]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Shantungosaurus|Shantungosaurus giganteus]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Edmontosaurus|Edmontosaurus annectens]]''
| |
| − | |2=''[[Edmontosaurus|Edmontosaurus regalis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Kerberosaurus|Kerberosaurus manakini]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=<small>nieopisany hadrozauryn z kampanu Meksyku (Kirkland ''et al.'' 2006)</small>
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Prosaurolophus|Prosaurolophus maximus]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Saurolophus|Saurolophus morrisi]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Saurolophus|Saurolophus osborni]]''
| |
| − | |2=''[[Saurolophus|Saurolophus angustirostris]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Wulagasaurus|Wulagasaurus dongi]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Kritosaurus|Kritosaurus navajovius]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=<small>nieopisany hadrozauryn z Big Bend (Teksas, USA)</small>
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Secernosaurus|Secernosaurus koerneri]]''
| |
| − | |2=''[[Willinakaqe|Willinakaqe salitralensis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Gryposaurus|Gryposaurus latidens]]''
| |
| − | |2={{klad
| |
| − | |label1=
| |
| − | |1=''[[Gryposaurus|Gryposaurus notabilis]]''
| |
| − | |2=''[[Gryposaurus|Gryposaurus monumentensis]]''
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| − | }}
| |
| | | | |
| | ==Spis gatunków== | | ==Spis gatunków== |
| | {| class="wikitable" | | {| class="wikitable" |
| − | ! ''Saurolophus''
| + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]] | + | | '''''Monoclonius''''' |
| | + | | {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1876]] |
| | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Monoclonius crassus''''' |
| | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1876]]}} |
| | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| | + | |- |
| | + | |?= ''Monoclonius sphenocerus'' |
| | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| | + | |?= '''''[[Styracosaurus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! ''S. osborni''
| + | | ''Monoclonius'' "fissus" |
| − | | {{Kpt|[[Brown]]}}, [[1912]] | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| − | |- | + | |<small>(''[[nomen nudum]]'')</small> |
| − | ! ''S. angustirostris''
| + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | | {{Kpt|[[Rozhdestvensky]]}}, [[1952]] | + | |'''?''Monoclonius recurvicornis''''' |
| | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1889]]}} |
| | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! ''S. morrisi''
| + | |= ''Ceratops recurvicornis'' <br> = ''Eucentrosaurus recurvicornis'' |
| − | | {{Kpt|[[Prieto-Márquez]]}} i {{Kpt|[[Wagner]]}}, [[2012]] | + | |{{Kpt|([[Cope]], [[1889]]) [[Hatcher]]}} ''vide'' {{Kpt|[[Stanton]] & [[Hatcher]], [[1905]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1889]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| | |- | | |- |
| − | | ''S. kryschtofovici'' | + | | ''Monoclonius belli'' |
| − | | {{Kpt|[[Riabinin]]}}, [[1930]] | + | | {{Kpt|[[Lawrence Lambe|Lambe]], [[1902]]}} |
| − | | ''[[nomen dubium]]'' | + | | = '''''[[Chasmosaurus|Chasmosaurus belli]]''''' |
| − | | ?= ''S. angustirostris''
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | ==Bibliografia==
| |
| − | <small><references/></small>
| |
| − | | |
| − | [[Kategoria:Dinosauria]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithischia]]
| |
| − | [[Kategoria:Ornithopoda]]
| |
| − | [[Kategoria:Iguanodontia]]
| |
| − | [[Kategoria:Hadrosauridae]]
| |
| − | [[Kategoria:Azja]]
| |
| − | [[Kategoria:Mongolia]]
| |
| − | [[Kategoria:Chiny]]
| |
| − | [[Kategoria:Ameryka Północna]]
| |
| − | [[Kategoria:USA]]
| |
| − | [[Kategoria:Kanada]]
| |
| − | [[Kategoria:Mezozoik]]
| |
| − | [[Kategoria:Kreda]]
| |
| − | [[Kategoria:Kampan]]
| |
| − | [[Kategoria:Mastrycht]]
| |
| − | <includeonly>
| |
| − | | |
| − | | |
| − | | |
| − | </includeonly>
| |
| − | | |
| − | = Eskpedycje =
| |
| − | | |
| − | ==Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne==
| |
| − | <small>
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" width="350px" align="left"
| |
| − | ! width="100px" colspan=2 | Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
| |
| | |- | | |- |
| − | ! width="100px" | '''Kierownictwo''':
| + | | ''Monoclonius canadensis'' |
| − | | width="100px" | Zofia Kielan-Jaworowska | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}} |
| | + | | = ''[[Eoceratops|Eoceratops canadensis]]'' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Czas trwania''':
| + | | ''Monoclonius dawsoni'' |
| − | | 1963-1965, 1967-1971 | + | | {{Kpt|[[Lambe]], [[1902]]}} |
| | + | |?= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Miejsce''':
| + | | ''Monoclonius flexus'' |
| − | | Bayn Dzak, kotlina Nemegt, Tugrig, Chermin Caw | + | | {{Kpt|[[Barnum Brown|Brown]], [[1914]]}} |
| | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Ważne odkrycia''':
| + | | ''Monoclonius cutleri'' |
| − | | | + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} |
| − | * ''[[Anserimimus|Anserimimus planinychus]]''<br>
| + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| − | * ''[[Archaeornithoides|Archaeornithoides deinosauriscus]]''<br>
| + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | * ''[[Bagaceratops|Bagaceratops rozhdestvenskyi]]''<br>
| + | | '''''Monoclonius nasicornus''''' |
| − | * ''[[Bagaraatan|Bagaraatan ostromi]]''<br>
| + | | {{Kpt|[[Brown]], [[1917]]}} |
| − | * ''[[Barsboldia|Barsboldia sicinskii]]''<br>
| + | |?= '''''[[Styracosaurus|Styracosaurus albertensis]]''''' |
| − | * ''[[Borogovia|Borogovia gracilicrus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Breviceratops|Breviceratops kozlowski]]''<br>
| |
| − | * ''[[Conchoraptor|Conchoraptor gracilis]]<br>
| |
| − | * ''[[Deinocheirus|Deinocheirus mirificus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Gallimimus|Gallimimus bullatus]]''<br>
| |
| − | * ''[[Homalocephale|Homalocephale calathocercos]]''<br>
| |
| − | * ''[[Hulsanpes|Hulsanpes perlei]]''<br>
| |
| − | * ''[[Ingenia|Ingenia yanshini]]''<br>
| |
| − | * ''[[Microceratops|Microceratops gobiensis]]''<br>
| |
| − | * ''[[Nemegtosaurus|Nemegtosaurus mongoliensis]]<br>
| |
| − | * ''[[Opisthocoelicaudia|Opisthocoelicaudia skarzynskii]]''<br>
| |
| − | * ''[[Prenocephale|Prenocephale prenes]]''<br>
| |
| − | * ''[[Saichania|Saichania chulsanensis]]''<br>
| |
| − | * ''[[Tarbosaurus|Tarbosaurus bataar]]''
| |
| − | * ''[[Tarchia|Tarchia gigantea]]''
| |
| − | * ''[[Tylocephale|Tylocephale gilmorei]]''<br>
| |
| − | |}
| |
| − | </small>
| |
| − | | |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................<br>
| |
| − | ........................
| |
| − | | |
| − | =='''Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne'''==
| |
| − | <small>
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" width="350px" align="left"
| |
| − | ! width="100px" colspan=2 | Sowiecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
| |
| | |- | | |- |
| − | ! width="100px" | '''Kierownictwo''':
| + | | = ''Centrosaurus nasicornus''<br> = ''Eucentrosaurus nasicornus'' |
| − | | width="100px" | Iwan Jefriemow<br> Anatol Rozdhestvensky | + | | {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Lull]], [[1933]]}} <br> {{Kpt|([[Brown]], [[1917]]) [[Chure]] & [[McIntosh]], [[1989]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Czas trwania''':
| + | |''Monoclonius apertus'' |
| − | | 1946, 1948, 1949 | + | |{{Kpt|([[Lambe]], [[1904]]) [[Kuhn]], [[1936]]}} |
| | + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Miejsce''':
| + | |''?Monoclonius lowei'' |
| − | | Bayn Dzak, kotlina Nemegt | + | | {{Kpt|[[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]}} |
| | + | |<small>(?''[[nomen dubium]]'')</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Ważne odkrycia''':
| + | |''Monoclonius longirostris'' |
| − | | | + | |{{Kpt|([[Charles M. Sternberg|Sternberg]], [[1940]]) [[Kuhn]], [[1964]]}} |
| − | * ''[[Maleevus|Maleevus disparoserratus]]''<br>
| + | |= '''''[[Centrosaurus|Centrosaurus apertus]]''''' |
| − | * ''[[Pinacosaurus|Pinacosaurus grangeri]]''<br>
| |
| − | * ''[[Saurolophus|Saurolophus angustirostris]]''<br>
| |
| − | * ''[[Talarurus|Talarurus plicatospineous]]''<br>
| |
| − | * ''[[Tarbosaurus|Tarbosaurus bataar]]''<br>
| |
| − | * ''[[Therizinosaurus|Therizinosaurus cheloniformis]]''
| |
| | |} | | |} |
| − | </small>
| |
| − | W 1892 roku rosyjski odkrywca i geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, zebranych w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин).
| |
| − |
| |
| − | W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem sowieckim, przez co Amerykkańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne).
| |
| − |
| |
| − | w 1941 Mongolska republika ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Sowieck-Mongolskich ekspedycji paleontologicznych wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Jednak, wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały zostać przesunięte w czasie. Rozmowy zostały wznowione po zakończeniu wojny i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Sowiecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Zespół był dowodzony przez Iwana Jefriemowa (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego, konsultantem był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć dodatkowych osób.
| |
| − |
| |
| − | W przeciwieństwie do wcześniejszych ekspedycji, Sowieci podróżowali w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Dzięki temu nie musieli pokładać nadziei w wielbłądzich karawanach, które dostarczały niezbędnych ładunków załodze. W ciągu dwóch miesięcy zespół sowieckich naukowców skupił się głównie na dwóch lokacjach: Jedna w połduniowowschodniej części Gobi, gdzie duże skupiska dinozaurów zostały odkryte w kotlinie [[Nemegt]].
| |
| − |
| |
| − | Większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, Jefriemowowi udało się zbadać głębiej położone tereny niż Amerykanom.
| |
| − |
| |
| − | Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego ankylozauryda - Talarurus plicatospineous i fragmenatryczny materiał drugiego gatunku - Talarurus disparoserratus (obecnie zaliczanego do rodzaju ''Maleevus'', który jest ''nomen dubium'').
| |
| − |
| |
| − | Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć w latach dwudziestych. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety ''Protoceratops'' i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda ''Syrmosaurus vimicaudus'' (obecnie uznawany za młodszy synonim ''Pinacosaurus grangeri'').
| |
| − |
| |
| − | Gdy radziecki zespół przenioósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafili na szerokie zagłębienie otoczoną przez pustynię. Kotlina Nemegt rozszerzała się 180 km z zachodu na wschód i ponad 70 km z północy na południe. Niebawem okazało się, że kotlina stanowi prawdziwą kopalnię dinozaurów. Osady zawierały hadrozaury, karnozaury, zaurodpoy, ankylozaury i ornitomimidy. Wzdłuż niegościnnego wąwozu czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów ''Tarbosaurus bataar''.
| |
| − |
| |
| − | W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzcczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku ''Saurolophus angustirostris''.
| |
| − |
| |
| − | Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez swoiecko-mongolskie ekspedycje był ''Therizinosaurus cheloniformis'', którego pazury sięgające od 30 do 60 centymettrów długości początkowo zostały uznane za żebra żółwia.
| |
| − |
| |
| − |
| |
| − | W 1949 kolejna ekspedycja podążała szlakami obranymi rok wcześniej, a również badała daleki zachód do granicy z Chinami. W Altan Teli odkryto szczątki pliocenskich ssaków. Połtorametrowej grubości warstwa zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które mogły utonąć w niej podczas niespodziewanej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.
| |
| − |
| |
| − | Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki temu kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok Red Deer River w Albercie (Kanada) czy Hell Creek w Montanie (USA).
| |
| − |
| |
| − | Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można odlądać w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.
| |
| − |
| |
| − | == 2012 ==
| |
| − |
| |
| − | =''Magnapaulia''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Magnapaulia'' (magnapaulia)
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Długość''':
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Masa''':
| |
| − | | ?
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| |
| − | | [[Meksyk]]
| |
| − | <small>(formacja XX)</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| |
| − | | 125-112 [[Ma]]
| |
| − |
| |
| − | <small>późna [[kreda]] (XX)</small>
| |
| − | |-
| |
| − | ! '''Systematyka'''
| |
| − | | [[Dinosauria]]
| |
| − |
| |
| − | [[Ornithischia]]
| |
| − |
| |
| − | [[Ornithopoda]]
| |
| − |
| |
| − | [[Iguanodontia]]
| |
| | | | |
| − | [[Hadrosauridae]]
| + | == Spis gatunków == |
| | | | |
| − | [[Lambeosaurinae]] | + | {| |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis''''' |
| | + | | {{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1889]] |
| | + | | <small>''[[nomen conservandum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Magnapaulia|400px]] | + | | = ''[[Rioarribasaurus]]'' |
| − | <small>Ryc. 1. </small> | + | | {{Kpt|[[Adrian Hunt|Hunt]]}} & {{Kpt|[[Spencer Lucas|Lucas]]}}, [[1991]] |
| | + | | <small>''[[nomen rejectum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | = ''[[Longosaurus]]'' |
| | + | | {{Kpt|[[Welles]], [[1984]]}} |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | = ''"[[Syntarsus]]"'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=4>
| + | | {{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]] |
| − | Baja California|formacja XX, YY, [[Meksyk]]|<small>''[[Magnapaulia]] laticaudus''.<br>
| + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small> |
| − | </display_points>
| |
| − | |}
| |
| − | | |
| − | http://hadrosauria.blogspot.com/
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Magnapaulia''
| |
| − | | {{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]], [[Luis Chiappe|Chiappe]] i [[Shantanu Joshi|Joshi]]}}, [[2012]] | |
| − | | ''nomen nudum'' | |
| | |- | | |- |
| − | ! ''M. laticaudus''
| + | | = ''[[Megapnosaurus]]'' |
| − | | {{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]], [[Luis Chiappe|Chiappe]] i [[Shantanu Joshi|Joshi]]}}, [[2012]] | + | | {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| − | | ''nomen nudum''
| |
| − | |}
| |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − | | |
| − | =''Latirhinus''=
| |
| − | {| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
| |
| − | ! colspan=2 | ''Latirhinus'' (latirhin)
| |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Długość''':
| + | |?= ''[[Podokesaurus]]'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Mignon Talbot|Talbot]]}}, [[1911]] |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis bauri''''' |
| | + | | ({{Kpt|[[Edward Cope|Cope]]}}, [[1887]]) {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1889]] |
| | + | |<small>''[[nomen conservandum]]''</small> |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Masa''':
| + | | = ''[[Coelurus]] bauri'' <br> = ''[[Tanystrophaeus]] bauri'' |
| − | | ? | + | | {{Kpt|[[Cope]]}}, [[1887]] <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1887]]}} |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| + | | = ''Coelurus longicolllis'' <br> = ''Tanystrophaeus longicollis''<br> = ''Coelophysis longicollis'' <br> = ''[[Longosaurus|Longosaurus longicollis]]'' |
| − | | [[Meksyk]] | + | | {{Kpt|([[Cope]], [[1887]])}} <br>{{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1887]]}}<br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1889]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Welles]], [[1984]]}} |
| − | <small>(formacja XX)</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''[[:Kategoria:Czas|Czas występowania]]'''
| + | | = ''Tanystrophaeus willistoni'' <br> = ''Coelophysis willistoni'' |
| − | | 83,5-70,6 [[Ma]] | + | | {{Kpt|[[Cope]], [[1887]]}} <br> {{Kpt|([[Cope]], [[1887]]) [[Cope]], [[1889]]}} |
| − | | |
| − | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]])</small> | |
| | |- | | |- |
| − | ! '''Systematyka'''
| + | | = ''Rioarribasaurus colberti'' <br> = ''"Syntarsus" colberti'' |
| − | | [[Dinosauria]] | + | | {{Kpt|[[Hunt]]}} & {{Kpt|[[Lucas]]}}, [[1991]] <br> ({{Kpt|[[Hunt]]}} & {{Kpt|[[Lucas]]}}, [[1991]]) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[1993]] |
| − | | + | | <small>''[[nomen rejectum]]''</small> <br> <small>''[[nomen occupatum]]''</small> |
| − | [[Ornithischia]] | |
| − | | |
| − | [[Ornithopoda]] | |
| − | | |
| − | [[Iguanodontia]] | |
| − | | |
| − | [[Hadrosauridae]] | |
| − | | |
| − | [[Saurolophinae]] | |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 |[[Plik:Latirhinus|400px]] | + | | ''Coelophysis posthumus'' |
| − | <small>Ryc. 1.</small>
| + | | ({{Kpt|[[Friedrich von Huene|Huene]]}}, [[1908]]) {{Kpt|[[Oskar Kuhn|Kuhn]]}}, [[1965]] |
| | + | | = ''[[Tanystrosuchus|Tanystrosuchus posthumus]]'' |
| | |- | | |- |
| − | ! colspan=2 | Mapa znalezisk:
| + | | ''Coelohysis holyokensis'' |
| | + | | ({{Kpt|[[Talbot]]}}, [[1911]]) {{Kpt|[[Rodney Steel|Steel]]}}, [[1970]] |
| | + | | = '''''[[Podokesaurus|Podokesaurus holyokensis]]''''' |
| | + | |- style="background-color:Khaki" |
| | + | | '''''Coelophysis rhodesiensis''''' |
| | + | | ({{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]]) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, 1988 |
| | |- | | |- |
| − | | colspan=2 | | + | | = ''"Syntarsus" rhodesiensis''<br> = ''[[Megapnosaurus]] rhodesiensis'' |
| − | <display_points type="terrain" zoom=3>
| + | | {{Kpt|[[Raath]], [[1969]]}} <br> ({{Kpt|[[Michael Raath|Raath]]}}, [[1969]]) {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| − | Mexico|formacja XX, YY, [[Meksyk]]|<small>''[[Magnapaulia]] laticaudus''.<br>
| + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small><br>{{pad}} |
| − | </display_points> | + | |- style="background-color:Khaki" |
| − | |}
| + | | '''?''Coelophysis kayentakatae''''' |
| − | | + | | {{Kpt|([[Timothy Rowe|Rowe]], [[1989]]) Bristowe & Raath, [[2004]]}} |
| − | http://hadrosauria.blogspot.com/
| |
| − | | |
| − | ==Spis gatunków==
| |
| − | {| class="wikitable"
| |
| − | ! ''Latirhinus''
| |
| − | | {{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]] i [[Claudia Inés Serrano Brañas|Serrano Brañas]]}}, [[2012]] | |
| − | | ''nomen nudum''
| |
| | |- | | |- |
| − | ! ''L. uitstlani''
| + | | = ''"Syntarsus" kayentakatae''<br>= ''?Megapnosaurus kayentakatae'' |
| − | | {{Kpt|[[Albert Prieto-Márquez|Prieto-Márquez]] i [[Claudia Inés Serrano Brañas|Serrano Brañas]]}}, [[2012]] | + | | {{Kpt|[[Rowe]], [[1989]]}} <br>({{Kpt|[[Rowe]]}}, [[1989]]) {{Kpt|Ivie, Ślipiński}} & {{Kpt|Węgrzynowicz}}, [[2001]] |
| − | | ''nomen nudum'' | + | |<small>''[[nomen occupatum]]''</small> <br> {{pad}} |
| | |} | | |} |
| − | <br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br><br>
| |
| − |
| |
| − | =Lista ootaksonów dinozaurów=
| |
| − | #''[[Ageroolithus]]''
| |
| − | #''[[Apheloolithus]]''
| |
| − | #''[[Arriagadoolithus]]''
| |
| − | #''[[Boletuoolithus]]''
| |
| − | #''[[Cairanoolithus]]''
| |
| − | #''[[Continuoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dendroolithus]]''
| |
| − | #''[[Dictyoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dispersituberoolithus]]''
| |
| − | #''[[Dughioolithus]]''
| |
| − | #''[[Ellipsoolithus]]''
| |
| − | #''[[Elongatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Faveoolithus]]''
| |
| − | #''[[Heishanoolithus]]''
| |
| − | #''[[Laevisoolithus]]''
| |
| − | #''[[Macroolithus]]''
| |
| − | #''[[Macroelongatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Megaloolithus]]''
| |
| − | #''[[Nanshiungoolithus]]''
| |
| − | #''[[Oblongoolithus]]''
| |
| − | #''[[Ovaloolithus]]''
| |
| − | #''[[Paraspheroolithus]]''
| |
| − | #''[[Phaceloolithus]]''
| |
| − | #''[[Placoolithus]]''
| |
| − | #''[[Porituberoolithus]]''
| |
| − | #''[[Preprismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Prismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Protoceratopsidovum]]''
| |
| − | #''[[Pseudogeckoolithus]]''
| |
| − | #''[[Shixingoolithus]]''
| |
| − | #''[[Sphaerovum]]''
| |
| − | #''[[Spheroolithus]]''
| |
| − | #''[[Spheruprismatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Spongioolithus]]''
| |
| − | #''[[Stromatoolithus]]''
| |
| − | #''[[Subtiliolithus]]''
| |
| − | #''[[Tacumarembovum]]''
| |
| − | #''[[Trachoolithus]]''
| |
| − | #''[[Tristraguloolithus]]''
| |
| − | #''[[Youngoolithus]]''
| |
