Eucoelophysis: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
(wiek)
Linia 17: Linia 17:
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
| [[USA]] - Nowy Meksyk
 
| [[USA]] - Nowy Meksyk
−
<small>(grupa Chinle, [[formacja]] [[Petrified Forest]])</small>
+
<small>([[formacja]] [[Chinle]], ogniwo Petrified Forest)</small>
  
 
|-  
 
|-  
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
−
| ok. 223-215 [[Ma]]
+
| ok. 212-210 [[Ma]]
  
−
<small>późny [[trias]] ([[noryk]])</small>
+
<small>późny [[trias]] (późny [[noryk]])</small>
 
|-
 
|-
 
! '''Systematyka'''
 
! '''Systematyka'''
−
| [[Diapsida]]
+
| [[Archosauria]]
−
 
 
−
[[Archosauria]]
 
  
 
[[Dinosauromorpha]]
 
[[Dinosauromorpha]]
Linia 49: Linia 47:
 
|}  
 
|}  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
'''''Eucoelophysis'' (eucelofyz)''' - jest to jeden z najmłodszych przedstawicieli [[rodzina|rodziny]] [[Silesauridae|silezaurydów]]. Został opisany w [[1999]] roku przez [[Robert Sullivan|Sullivan]]a i [[Spencer Lucas|Lucas]]a jako [[Theropoda|dinozaur drapieżny]] blisko spokrewniony z celofyzem. Stąd pochodzi jego nazwa rodzajowa oznaczająca "prawdziwego [[Coelophysis|celofyza]]". Nazwa gatunkowa ''baldwini'' honoruje XIX-wiecznego zbieracza skamieniałości - Davida Baldwina, który zebrał materiał typowy dla celofyza. Eucelofyza znaleziono w osadach grupy formacji Chinle (Nowy Meksyk, [[USA]]), datowanych na wczesny [[noryk]] w formacji [[Petrified Forest]] (około 223-215 milionów lat).
+
'''''Eucoelophysis'' (eucelofyz)''' - jest to jeden z najmłodszych przedstawicieli [[rodzina|rodziny]] [[Silesauridae|silezaurydów]]. Został opisany w [[1999]] roku przez [[Robert Sullivan|Sullivan]]a i [[Spencer Lucas|Lucas]]a jako [[Theropoda|dinozaur drapieżny]] blisko spokrewniony z celofyzem. Stąd pochodzi jego nazwa rodzajowa oznaczająca "prawdziwego [[Coelophysis|celofyza]]". Nazwa gatunkowa ''baldwini'' honoruje XIX-wiecznego zbieracza skamieniałości - Davida Baldwina, który zebrał materiał typowy dla celofyza. Eucelofyza znaleziono w osadach [[formacja|formacji]] [[Chinle]] (Nowy Meksyk, [[USA]]), datowanej [[noryk]] w ogniwie Petrified Forest (około 212-210 milionów lat).
  
 
==Cechy charakterystyczne i materiał kopalny==
 
==Cechy charakterystyczne i materiał kopalny==
Linia 80: Linia 78:
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
−
Nesbitt S.J., Irmis R.B. i W.G. Parker. 2007. A critical review of the Triassic North American dinosaur record. Journal of Systematic Palaeontology, t. 5, nr 2, str. 209–243.
+
Nesbitt S.J., Irmis R.B. i W.G. Parker. 2007. A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America. Journal of Systematic Palaeontology, t. 5, nr 2, str. 209–243. [[doi:10.1017/S1477201907002040]]
  
 
Ezcurra M.D. 2006. A review of the systematic position of the dinosauriform archosaur ''Eucoelophysis baldwini'' Sullivan & Lucas, 1999 from the Upper Triassic of New Mexico, USA. Geodiversitas, t. 28, nr 4, str. 649–684.
 
Ezcurra M.D. 2006. A review of the systematic position of the dinosauriform archosaur ''Eucoelophysis baldwini'' Sullivan & Lucas, 1999 from the Upper Triassic of New Mexico, USA. Geodiversitas, t. 28, nr 4, str. 649–684.
 +
 +
Irmis, R.B., Mundil, R., Martz, J.W., Parker, W.G. 2011. High-resolution U-Pb ages from the Upper Triassic Chinle Formation (New Mexico, USA) support a diachronous rise of dinosaurs. Earth and Planetary Science Letters, t. 309, nr. 3–4, str. 258–267. [[doi:10.1016/j.epsl.2011.07.015]]
  
 
Nesbitt S.J., Sidor C.A., Irmis R.B., Angielczyk K.D., Smith R.M.H. i L.A. Tsuji. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. [[doi:10.1038/nature08718]]
 
Nesbitt S.J., Sidor C.A., Irmis R.B., Angielczyk K.D., Smith R.M.H. i L.A. Tsuji. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. [[doi:10.1038/nature08718]]
  
−
Kozur H.W. i R.E. Weems. 2010. The biostratigraphic importance of conchostracans in the continental Triassic of the northern hemisphere. W: S.G. Lucas (red.): The Triassic Timescale. Geological Society, London, Special Publications, t. 334, str. 315–417.
+
Kozur H.W. i R.E. Weems. 2010. The biostratigraphic importance of conchostracans in the continental Triassic of the northern hemisphere. W: S.G. Lucas (red.): The Triassic Timescale. Geological Society, London, Special Publications, t. 334, str. 315–417. [[doi: 10.1144/SP334.13]]
 
</small>
 
</small>
  

Wersja z 13:28, 23 mar 2015

Autor: Korekta:
Mateusz Tałanda

Eucoelophysis (eucelofyz)
Długość: 1 m
Miejsce występowania: USA - Nowy Meksyk

(formacja Chinle, ogniwo Petrified Forest)

Czas występowania ok. 212-210 Ma

późny trias (późny noryk)

Systematyka Archosauria

Dinosauromorpha

Dinosauriformes

Silesauridae

Eucoelophysis material.JPG

Materiał kopalny eucelofyza. A - prawa piszczel od góry i B - z boku; lewa kość udowa
z góry - C, z tyłu - D i z przodu - E; tylnobrzuszna część prawej kości biodrowej z boku -
F i od dołu - G. H, I, J - okaz PEFO 34347 ze stanowiska "Dying Grounds". Jest to
bliższa część kości udowej, która mogła należeć do eucelofyza. Skala 1 cm. Na
podstawie Nesbitt i in., 2007.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Eucoelophysis (eucelofyz) - jest to jeden z najmłodszych przedstawicieli rodziny silezaurydów. Został opisany w 1999 roku przez Sullivana i Lucasa jako dinozaur drapieżny blisko spokrewniony z celofyzem. Stąd pochodzi jego nazwa rodzajowa oznaczająca "prawdziwego celofyza". Nazwa gatunkowa baldwini honoruje XIX-wiecznego zbieracza skamieniałości - Davida Baldwina, który zebrał materiał typowy dla celofyza. Eucelofyza znaleziono w osadach formacji Chinle (Nowy Meksyk, USA), datowanej noryk w ogniwie Petrified Forest (około 212-210 milionów lat).

Cechy charakterystyczne i materiał kopalny

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Holotyp NMMNH P-22298 stanowi niekompletny szkielet pozaczaszkowy, składający się z dwóch kręgów szyjnych i czterech niekompletnych kręgów ogonowych, prawie kompletnej prawej kości łonowej, fragmentu prawej kości kulszowej, fragmentu kości biodrowej i udowej, połowy lewej piszczeli, niekompletnych II, IV i kompletnej III kości śródstopia. Do holotypu mogła należeć także niekompletna lewa łopatka.
Ten gatunek wyróżniają od innych nierozszerzające się plerocele (ang. pleurocoels) kregów grzbietowych (podobne do Chindesaurus), silnie zaznaczony, ukształtny rowek kulszowo-panewkowy, brak półki krętarzowej (trochanteric shelf) na kości udowej, goleniowy wyrostek grzebieniowy wyraźnie odgięty od trzonu piszczeli - jest on dogłowowo prosty i bez bocznego wcięcia. Prawdopodobnie czwarty krętarz był zredukowany.

Paleobiologia

Eucelofyz zaatakowany przez redondazaura.
Autor: Edyta Felcyn.

Ze względu na nieliczne, niekompletne szczątki, niewiele wiadomo o biologii eucelofyza. Był on prawdopodobnie czworonożny jak jego bliscy krewniacy. Żywił się zapewne roślinami, choć mógł nie pogardzić także niewielkimi zwierzętami. Przed drapieżnikami bronił się szybką ucieczką.

Środowisko życia

Szczątki eucelofyza znaleziono razem z kośćmi fitozaurów lub aetozaurów, z którymi współwystępowały na północno-zachodniej części Pangei. Oprócz nich liczne były płazy tarczogłowe polujące na ryby. Na lądzie towarzyszyły im wczesne dinozaury drapieżne i pierwsze ssaki.

Porównanie do innych gatunków i filogeneza

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Eucelofyz został zaliczony przez Sullivana i Lucasa (1999) do ceratozaurów na podstawie trójkątnych i skierowanych do tyłu wyrostków poprzecznych kręgu grzbietowego i obecności wyraźnej półki na przednim krętarzu. Jednak zdaniem Nesbitta i in. (2006) ten kręg jest w rzeczywistości jednym z ostatnich kręgów szyjnych, bo ma parapofyzy na tylniobrzusznej stronie przedniej części trzonu. Na najlepiej zachowanym kręgu szyjnym widać, że wyrostek poprzeczny jest skierowany na bok, a nie do tyłu jak u celofyzów. Według Nesbitta i in. (2006) brak jest też półki na przednim krętarzu kości udowej. Eucelofyz miał krętarz przednioboczny i przedni. Dalszy koniec kości udowej nie ma wcięcia między kłykciami w przeciwieństwie do dinozaurów i wielu innych archozaurów. Eucelofyz nie miał też wyraźnej główki bliższej kości udowej skierowanej do środka i wyraźnej facies articularis antitrochanterica, którymi charakteryzują się dinozaury. Główka kości udowej eucelofyza jest trójkątna, podobnie jak u silezaura. Wcięcie na tej główce, uważane wcześniej za autapomorfię eucelofyza, w rzeczywistości występuje także u silezaura, celofyza, saturnalii, Poposaurus i Ornithosuchus. Eucoelophysis miał spiczaste wyniesienie na krętarzu przednim jak dinozaury, silezaur i Ornithosuchus. Piszczel ma goleniowy wyrostek grzebieniowy charakterystyczny dla Ornithodira. Przedni koniec III kości śródstopia jest symetryczny i podobny zarówno do bazalnych Ornithodira jak i dinozaurów. Zachowany fragment IV kości śródstopia jest asymetryczny, głębszy i szerszy jak u saturnalii, teropodów i ornitopodów. Rowek kulszowopanewkowy nie jest autapomorfią eucelofyza, bo ma go też Saturnalia, choć bardziej niż u niej wnika w kość. Panewka stawu biodrowego zapewne nie była dziurawa, tak jak u pozostałych bazalnych dinozauromorfów. To wszystko pokazuje, że eucelofyz nie ma cech typowych dla dinozaurów, jednocześnie jest bardzo podobny do silezaura. Dlatego Nesbitt i in. (2006), Ezcurra (2006) i kolejni badacze uznali go za dinozauromorfa nie należącego do dinozaurów. Nesbitt i in. (2010) zaliczyli go Silezaurydów.

Spis gatunków

Eucoelophysis Sullivan i Lucas, 1999
E. baldwini Sullivan i Lucas, 1999

Bibliografia

Nesbitt S.J., Irmis R.B. i W.G. Parker. 2007. A critical re-evaluation of the Late Triassic dinosaur taxa of North America. Journal of Systematic Palaeontology, t. 5, nr 2, str. 209–243. doi:10.1017/S1477201907002040

Ezcurra M.D. 2006. A review of the systematic position of the dinosauriform archosaur Eucoelophysis baldwini Sullivan & Lucas, 1999 from the Upper Triassic of New Mexico, USA. Geodiversitas, t. 28, nr 4, str. 649–684.

Irmis, R.B., Mundil, R., Martz, J.W., Parker, W.G. 2011. High-resolution U-Pb ages from the Upper Triassic Chinle Formation (New Mexico, USA) support a diachronous rise of dinosaurs. Earth and Planetary Science Letters, t. 309, nr. 3–4, str. 258–267. doi:10.1016/j.epsl.2011.07.015

Nesbitt S.J., Sidor C.A., Irmis R.B., Angielczyk K.D., Smith R.M.H. i L.A. Tsuji. 2010. Ecologically distinct dinosaurian sister group shows early diversification of Ornithodira. Nature, t. 464, str. 95–98. doi:10.1038/nature08718

Kozur H.W. i R.E. Weems. 2010. The biostratigraphic importance of conchostracans in the continental Triassic of the northern hemisphere. W: S.G. Lucas (red.): The Triassic Timescale. Geological Society, London, Special Publications, t. 334, str. 315–417. doi: 10.1144/SP334.13

Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Eucoelophysis&oldid=14126”