Graciliceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m (→Bibliografia) |
(poprawki ,zob. http://forum.dinozaury.com/viewtopic.php?f=9&t=1450&p=58528#p58528) |
||
| Linia 24: | Linia 24: | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| [[Mongolia]] | | [[Mongolia]] | ||
| − | <small>?[[formacja]] [[Bayanshire]] (Shiregin Gashoon)</small> | + | <small>?[[formacja]] [[Bayanshire]]<br>(Shiregin Gashoon = Shireegiin Gashuun)</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | | + | | <small>[[cenoman]]<ref>Za Farke ''et al.'', 2014, Supporting Information S1.</ref>-[[kampan]]<ref>Za Morschhauser, 2012, s. 366.</ref> ([[późna kreda]])</small> |
| − | + | ok. 100-80 [[Ma]] | |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
| Linia 35: | Linia 35: | ||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Ceratopsia]] | [[Ceratopsia]] | ||
| Linia 61: | Linia 55: | ||
|} | |} | ||
== Wstęp == | == Wstęp == | ||
| − | '''''Graciliceratops mongoliensis''''' to | + | '''''Graciliceratops mongoliensis''''' to [[gatunek]] małego [[bazalny|bazalnego]] [[dinozaur]]a [[Ceratopsia|rogatego]]. |
== Materiał kopalny == | == Materiał kopalny == | ||
| − | Znany jest jeden, niekompletny, częściowo [[artykulacja|artykułowany]] szkielet graciliceratopsa, opatrzony [[numer katalogowy|numerem katalogowym]] '''ZPAL MgD-I/156'''. W skład okazu [[holotyp]]owego, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią | + | Znany jest jeden, niekompletny, częściowo [[artykulacja|artykułowany]] szkielet graciliceratopsa, opatrzony [[numer katalogowy|numerem katalogowym]] '''ZPAL MgD-I/156'''. W skład okazu [[holotyp]]owego, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią (m.in. tylna część kryzy), fragmentaryczna żuchwa, 23 kręgi oraz kości kończyn przednich i tylnych. Okaz przechowywany jest w zbiorach Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie. |
== Historia == | == Historia == | ||
| − | Odkryty w 1971 roku, w trakcie [[Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne|Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych]], na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy ([[Teresa Maryańska|Maryańska]] & [[Halszka Osmólska|Osmólska]], 1975) do obecnie [[nomen dubium|nieważnego]] [[takson]]u ''[[Microceratus|Microceratus gobiensis]]'' (do 2008 roku znany pod wcześniej wykorzystaną nazwą rodzajową ''"Microceratops"''), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku [[Paul Sereno]] wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do ''"Microceratops"'', zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - ''Graciliceratops mongoliensis'' (co znaczy "smukła rogata twarz z Mongolii"). Pierwszy raz nazwa "''Graciliceratops''" pojawia się jednak w 1997 roku w książce "The Complete Dinosaur", w rozdziale współredagowanym przez Sereno (Forster & Sereno, 1997). Ponieważ jednak nie | + | Odkryty w 1971 roku, w trakcie [[Polsko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne|Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych]], na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy ([[Teresa Maryańska|Maryańska]] & [[Halszka Osmólska|Osmólska]], 1975) do obecnie [[nomen dubium|nieważnego]] [[takson]]u ''[[Microceratus|Microceratus gobiensis]]'' (do 2008 roku znany pod wcześniej wykorzystaną nazwą rodzajową ''"Microceratops"''), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku [[Paul Sereno]] wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do ''"Microceratops"'', zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - ''Graciliceratops mongoliensis'' (co znaczy "smukła rogata twarz z Mongolii"). Pierwszy raz nazwa "''Graciliceratops''" pojawia się jednak w 1997 roku w książce "The Complete Dinosaur", w rozdziale współredagowanym przez Sereno (Forster & Sereno, 1997). Ponieważ jednak nie spełniała wymagań [[ICZN]], pozostawała nieważna aż do 2000 roku. |
== Budowa == | == Budowa == | ||
| Linia 73: | Linia 67: | ||
== Rozmiar i wiek [[holotyp]]u == | == Rozmiar i wiek [[holotyp]]u == | ||
| − | Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Cały osobnik mierzył zapewne ok. 1 metra długości. Ponieważ w szkielecie ''Graciliceratops'' [[kręgi krzyżowe]] nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika | + | Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Cały osobnik mierzył zapewne ok. 1 metra długości. Ponieważ w szkielecie ''Graciliceratops'' [[kręgi krzyżowe]] nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika. |
== Tryb życia i środowisko == | == Tryb życia i środowisko == | ||
| − | Graciliceratops był roślinożercą | + | Graciliceratops był roślinożercą. Budowa kończyn przednich, wskazująca na obecność dosyć silnych mięśni, sugeruje, że zwierzę te było czasami czworonożne. |
| − | Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki [[ | + | Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki [[Ornithomimosauria|ornitomozaura]], [[Ankylosauria|ankylozaura]], [[Hadrosauroidea|hadrozauroida]], krokodylomorfa ''Shamosuchus'' i żółwia z grupy Trionychidae. |
== [[Filogeneza]] i [[taksonomia]] == | == [[Filogeneza]] i [[taksonomia]] == | ||
| − | Pierwotnie ''Graciliceratops'' był wiązany z [[Protoceratopsidae|protoceratopsydami]], | + | Pierwotnie ''Graciliceratops'' był wiązany z [[Protoceratopsidae|protoceratopsydami]] (Sereno, 2000) a podobną pozycję (blisko [[Coronosauria|koronozaurów]]) wskazują kolejne badania (Farke, ''et al.'', 2014), jednak niektóre analizy sugerują jego bardziej [[bazalny|bazalną]] pozycję na drzewie filogenetycznym ceratopsów (Morschhauser, 2012). [[Peter Makovicky]] w 2002 roku stwierdził, że [[diagnoza|cechy diagnostyczne]] wyróżnione przez Sereno w 2000 roku zmieniają się w ontogenezie ''[[Protoceratops]]'', przez co nie mogą być traktowane jako odróżniające ''Graciliceratops'' od innych form. Wskazał jednak, że graciliceratops ma unikalną kombinację cech prymitywnych i zaawansowanych - ostre, zagięte pazury oraz obecność okien w kryzie, byłby zatem ważnym [[takson]]em. Jak jednak wskazuje Morschhauser (2012), tą samą kombinację ma ''[[Cerasinops]]'', lecz autor wskazuje, że wyróżniająca jest [[plezjomorfia|plezjomorficzna]] budowa żuchwy. Możliwe, że fenestracja czaszki u graciliceratopsa nastąpiła niezależnie od bardziej zaawansowanych ceratopsów, na drodze zmniejszenia ciężaru czaszki, niezbędnym przy dwunożnym trybie lokomocji, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji pokazowych kryzy - co wyjaśniałoby wyniki niektórych analiz filogenetycznych (''obserwacje własne''). |
== Spis gatunków == | == Spis gatunków == | ||
| Linia 89: | Linia 83: | ||
! ''Graciliceratops'' | ! ''Graciliceratops'' | ||
| {{Kpt|[[Paul Sereno|Sereno]]}}, [[2000]] | | {{Kpt|[[Paul Sereno|Sereno]]}}, [[2000]] | ||
| − | |||
|- | |- | ||
| = "Graciliceratops" | | = "Graciliceratops" | ||
| Linia 96: | Linia 89: | ||
! ''G. mongoliensis'' | ! ''G. mongoliensis'' | ||
| {{Kpt|[[Paul Sereno|Sereno]]}}, [[2000]] | | {{Kpt|[[Paul Sereno|Sereno]]}}, [[2000]] | ||
| − | |||
|} | |} | ||
| Linia 106: | Linia 98: | ||
Makovicky, P.J. 2002. ''Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia'' (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York. | Makovicky, P.J. 2002. ''Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia'' (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York. | ||
| − | |||
| − | |||
[http://palaeontologia.pan.pl/Archive/1975-33_133-181_36-50.pdf Maryańska, T., & Osmólska, H., 1975. Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. ''Palaeontologia Polonica'', 33: 133-181.] | [http://palaeontologia.pan.pl/Archive/1975-33_133-181_36-50.pdf Maryańska, T., & Osmólska, H., 1975. Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. ''Palaeontologia Polonica'', 33: 133-181.] | ||
| Linia 114: | Linia 104: | ||
Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), ''The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia''. p. 480-516. Cambridge University Press, Cambridge. | Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), ''The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia''. p. 480-516. Cambridge University Press, Cambridge. | ||
| − | </small> | + | |
| + | <references/></small> | ||
| + | |||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
[[Kategoria:Ornithischia]] | [[Kategoria:Ornithischia]] | ||
| Linia 123: | Linia 115: | ||
[[Kategoria:mezozoik]] | [[Kategoria:mezozoik]] | ||
[[Kategoria:kreda]] | [[Kategoria:kreda]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
Wersja z 18:47, 24 sty 2015
| Autor: | Korekta: |
| Łukasz Czepiński | Maciej Ziegler |
| Graciliceratops (graciliceratops) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1 m (osobnik niedojrzały) |
| Wysokość: | ?0,5 m (osobnik niedojrzały) |
| Masa: | ? |
| Miejsce występowania: | Mongolia
?formacja Bayanshire |
| Czas występowania | cenoman[1]-kampan[2] (późna kreda)
ok. 100-80 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa graciliceratopsa | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Graciliceratops mongoliensis to gatunek małego bazalnego dinozaura rogatego.
Materiał kopalny
Znany jest jeden, niekompletny, częściowo artykułowany szkielet graciliceratopsa, opatrzony numerem katalogowym ZPAL MgD-I/156. W skład okazu holotypowego, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią (m.in. tylna część kryzy), fragmentaryczna żuchwa, 23 kręgi oraz kości kończyn przednich i tylnych. Okaz przechowywany jest w zbiorach Instytutu Paleobiologii Polskiej Akademii Nauk w Warszawie.
Historia
Odkryty w 1971 roku, w trakcie Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych, na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy (Maryańska & Osmólska, 1975) do obecnie nieważnego taksonu Microceratus gobiensis (do 2008 roku znany pod wcześniej wykorzystaną nazwą rodzajową "Microceratops"), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku Paul Sereno wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do "Microceratops", zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - Graciliceratops mongoliensis (co znaczy "smukła rogata twarz z Mongolii"). Pierwszy raz nazwa "Graciliceratops" pojawia się jednak w 1997 roku w książce "The Complete Dinosaur", w rozdziale współredagowanym przez Sereno (Forster & Sereno, 1997). Ponieważ jednak nie spełniała wymagań ICZN, pozostawała nieważna aż do 2000 roku.
Budowa
Graciliceratops miał niewielką, ale dobrze rozwiniętą kryzę z oknami (cecha charakterystyczna dla bardziej zaawansowanych Ceratopsia) o dosyć lekkiej budowie oraz długie i smukłe kości kończyn przednich i tylnych, wyraźnie przystosowane do szybkiej lokomocji (kończyny przednie szacuje się na 3/4 długości kończyn tylnych). Pazury kończyn tylnych były ostre i zakrzywione, co jest cechą prymitywną dla dinozaurów ptasiomiednicznych.
Rozmiar i wiek holotypu
Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Cały osobnik mierzył zapewne ok. 1 metra długości. Ponieważ w szkielecie Graciliceratops kręgi krzyżowe nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika.
Tryb życia i środowisko
Graciliceratops był roślinożercą. Budowa kończyn przednich, wskazująca na obecność dosyć silnych mięśni, sugeruje, że zwierzę te było czasami czworonożne.
Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki ornitomozaura, ankylozaura, hadrozauroida, krokodylomorfa Shamosuchus i żółwia z grupy Trionychidae.
Filogeneza i taksonomia
Pierwotnie Graciliceratops był wiązany z protoceratopsydami (Sereno, 2000) a podobną pozycję (blisko koronozaurów) wskazują kolejne badania (Farke, et al., 2014), jednak niektóre analizy sugerują jego bardziej bazalną pozycję na drzewie filogenetycznym ceratopsów (Morschhauser, 2012). Peter Makovicky w 2002 roku stwierdził, że cechy diagnostyczne wyróżnione przez Sereno w 2000 roku zmieniają się w ontogenezie Protoceratops, przez co nie mogą być traktowane jako odróżniające Graciliceratops od innych form. Wskazał jednak, że graciliceratops ma unikalną kombinację cech prymitywnych i zaawansowanych - ostre, zagięte pazury oraz obecność okien w kryzie, byłby zatem ważnym taksonem. Jak jednak wskazuje Morschhauser (2012), tą samą kombinację ma Cerasinops, lecz autor wskazuje, że wyróżniająca jest plezjomorficzna budowa żuchwy. Możliwe, że fenestracja czaszki u graciliceratopsa nastąpiła niezależnie od bardziej zaawansowanych ceratopsów, na drodze zmniejszenia ciężaru czaszki, niezbędnym przy dwunożnym trybie lokomocji, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji pokazowych kryzy - co wyjaśniałoby wyniki niektórych analiz filogenetycznych (obserwacje własne).
Spis gatunków
| Graciliceratops | Sereno, 2000 |
|---|---|
| = "Graciliceratops" | Forster & Sereno, 1997 |
| G. mongoliensis | Sereno, 2000 |
Bibliografia
Forster, C.A., and Sereno, P. 1997. The Marginocephalia: a Common Ancestry. W: Farlow, J.O. and Brett-Surman, M.K. (eds.), The Complete Dinosaur. p. 317-329. Indiana University Press, Blooming
Makovicky, P.J. 2002. Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York.
Morschhauser, E. M. 2012. The anatomy and phylogeny of Auroraceratops (Ornithischia: Ceratopsia) from the Yujingzi Basin of Gansu Province, China (rozprawa doktorska). 647 pp. University of Pennsylvania, Philadelphia.
Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. p. 480-516. Cambridge University Press, Cambridge.
