Haplocanthosaurus
| Poniższe hasło wymaga korekty. Hasło do rozwinięcia i weryfikacji |
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Krzysztof Lichota |
| Haplocanthosaurus (haplokantozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 12-16 (?22) m |
| Masa: | 5-25 t |
| Miejsce występowania: | USA - Kolorado i Wyoming |
| Czas występowania | 156-150 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja Haplocanthosaurus priscus. | |
Wstęp
Haplocanthosaurus to rodzaj zauropoda żyjącego w późnej jurze na terenach Stanów Zjednoczonych. Jest jednym z wielu zauropodów z formacji Morrison, lecz jest dość wyjątkowy - raczej rzadki, prymitywny, o niejasnej klasyfikacji, a także mniejszy od większości tamtejszych zauropodów. Żył też wcześniej od pozostałych - jego szczątki odnaleziono w dolnych osadach tej znanej formacji geologicznej, wraz z takimi dinozaurami jak Hesperosaurus, Eobrontosaurus i Allosaurus "jimmadensi".
Haplocanthosaurus przypominał nieco budową Brachiosaurus - miał wysokie barki, dość długą szyję i grzbiet oraz krótki ogon. Miał dużo (14) kręgów grzbietowych.
Materiał kopalny
Łącznie odnaleziono ponad 10 osobników. Niestety do tego rodzaju nie można przypisać żadnej czaszki ani kości kończyn z wyjątkiem kości udowej.
Gatunek nieco młodszy i typowy - H. priscus - znany jest z holotypu (CM 572; większość kręgów - brak jedynie tylnych ogonowych) oraz dwóch kolejnych osobników. Żadne z odnalezionych szczątków nie należały do dorosłego osobnika; mierzyły one około 12-14 metrów długości.
Odnaleziono jednego osobnika należącego do H. delfsi. Jest to dość kompletny szkielet (ok. 50%) osobnika dorosłego, mierzącego od 16 do ponad 20 metrów. Nie jest jednak pewne, czy H. delfsi rzeczywiście należy do rodzaju Haplocanthosaurus.
Etymologia
Nazwa Haplocanthosaurus, znaczy tyle co "prostokolcy jaszczur" (gr. haplos "jeden, prosty" + gr. akantha "kolec" + gr. sauros "jaszczur"). Nazwę nadano z powodu budowy kolców neuralnych na tylnych kręgach szyjnych i przednich grzbietowych, które są bardzo prosto zbudowane w porównaniu do innych zauropodów.
Taksonomia
Haplocanthosaurus priscus został początkowo nazwany Haplocanthus priscus przez Johna Bella Hatchera w 1903 roku. Wkrótce po nadaniu nazwy, Hatcher stwierdził, że nazwa Haplocanthus jest zajęta przez rybę (Haplacanthus Agassiz, 1845) i zmienił ją na Haplocanthosaurus. Jak się jednak okazało, pierwotna nazwa dinozaura nie była preokupowana, różniła się bowiem jedną literą - rodzaj ryby to Haplacanthus, a nie Haplocanthus. Błąd Hatchera wykryto jednak dopiero po wielu latach. Za opinią ICZN nr 1633 pozostawiono nazwę Haplocanthosaurus.
Pozycja systematyczna
Pozycja systematyczna tego zauropoda jest niepewna, jednak prawie zawsze lokuje się go blisko początków Neosauropoda. Niektóre badania wskazują, że jest bazalnym diplodokoidem, inne, że bazalnym makronarem, a jeszcze inne wskazują na nie-neozauropodową naturę zwierzęcia. Haplocanthosaurus może nie być rodzajem monofiletycznym - H. priscus miałby być bliższy Camarasaurus niż H. delfsi (Gallina i Apesteguía, 2005). Mógł być blisko spokrewniony z Liubangosaurus z wczesnej kredy Chin.
Spis gatunków
| Haplocanthosaurus | Hatcher, 1903 |
|---|---|
| = Haplocanthus | Hatcher, 1903 |
| H. priscus | Hatcher, 1903 |
| ?H. delfsi | McIntosh i Williams, 1988 |
Bibliografia
Gallina PA, Apesteguía S. 2005. "Cathartesaura anaerobica gen. et sp. nov., a new rebbachisaurid (Dinosauria, Sauropoda) from the Huincul Formation (Upper Cretaceous), Río Negro, Argentina" Revista Museo Argentino De Ciencias Naturales n.s.7: 153–166.
Whitlock, J.A. (2011). "A phylogenetic analysis of Diplodocoidea (Saurischia: Sauropoda)." Zoological Journal of the Linnean Society: ss.10-16
http://en.wikipedia.org/wiki/Haplocanthosaurus
http://www.users.qwest.net/~jstweet1/eusauropoda.htm
http://www.dinosauria.com/dml/names/dinoh.htm
http://www.cmnh.org/site/AtTheMuseum/OnExhibit/PermanentExhibits.aspx
Paul, G. S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
