Hypselospinus
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Łukasz Czepiński Maciej Ziegler |
| Hypselospinus (hipselospin) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 6 m |
| Masa: | ? t |
| Miejsce występowania: | Wielka Brytania – hrabstwo East Sussex, Shornden
(podgrupa Hastings - formacja Wadhurst Clay) |
| Czas występowania | 139,8-132,9 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa hipselospina. | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Hypselospinus to rodzaj wczesnokredowego przedstawiciela kladu Iguanodontia z terenów dzisiejszej Wielkiej Brytanii. Żył na tych terenach około 139,8-132,9 milionów lat temu (walanżyn). Przez wiele lat traktowany był jako kolejny gatunek iguanodonta. Wg Normana hipselospin jest masywnym, średniej wielkości przedstawicielem iguanodontów. Miał wydłużone wyrostki kolczyste na kręgach.
Paul (2008) uważa go – określanego wówczas jeszcze jako Iguanodon fittoni – za niemożliwego do szczegółowej klasyfikacji (incertae sedis). Z kolei wiele późniejszych analiz (np. Norman, 2010; McDonald i in., 2012; Zheng i in., 2014) uznaje hipselospina za członka grupy Styracosterna.
Lokalizacja
Kamieniołom we wsi Shornden, niedaleko Hastings (hrabstwo East Sussex – w tej samej lokalizacji odnaleziono holotyp Barilium dawsoni oraz materiał przypisany do Huxleysaurus hollingtoniensis). Zbocza tego kamieniołomu należą do formacji Wadhurst Clay (podgrupa Hastings).
Materiał kopalny
Holotyp NHMUK R1635 to: lewa kość biodrowa, tylna część kości krzyżowej, trzon przedniego kręgu ogonowego i (bardziej wątpliwy) proksymalny fragment kości kulszowej, noszący ślady działania erozyjnego wody (water-worn).
Materiał przypisany to: NHMUK R1148 (prawa kość udowa), R1629, R1632, R811 (kość krzyżowa), R811b (kość biodrowa), R604, R1834, R33, R1627, R1636 (zawierające okazy opisane jako R2357, R2358) i R1831 (zawierający okazy NHMUK R1832, R1833, R1835 i R1836).
Historia taksonomii
H. fittoni znany był wcześniej pod nazwą Iguanodon fittoni (Lydekker, 1889). W tej samej pracy Lydekker opisał inny gatunek iguanodonta – Iguanodon hollingtoniensis. Niektórzy naukowcy uważają, że te dwa dinozaury należały do jednego gatunku (np. Norman i Weishampel, 1990; Norman, 2004) i, ponieważ I. fittoni był opisany (o zaledwie jedną stronę) przed I. hollingtoniensis, to on miał pierwszeństwo (był nazwą ważną). Jak się jednak okazało po ponad 120 latach, I. fittoni reprezentuje nowy rodzaj iguanodonta. Nową nazwę ukuł formalnie Norman w 2010 roku, zachowując epitet gatunkowy fittoni. Podział ten jest powszechnie akceptowany przez środowisko paleontologiczne.
W tym samym roku (lecz nieco później) Carpenter i Ishida, niezależnie od Normana, również utworzyli dla I. fittoni nową nazwę rodzajową – Wadhurstia (nazwa odnosi się do nazwy formacji). Jest ona młodszym synonimem Hypselospinus, gdyż opiera się na tym samym holotypie (określonym przez nich BMNH R 1635a-d; dodatkowo zaliczają do niego możliwe zęby).
W 2012 roku Paul stwierdził, że wskutek braku zachodzącego materiału, Norman mógł stworzyć chimerę międzytaksonową i powołał osobną nazwę rodzajową dla materiału przypisanego do Hypselospinus fittoni (wcześniej holotypu Iguanodon hollingtoniensis) - Huxleysaurus hollingtoniensis. Mimo to Norman (2013) wciąż uważa za ważnego Hypselospinus, a Wadhurstia i Huxleysaurus za młodsze synonimy (tego ostatniego także ze nomen dubium).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Hypselospinus znaczy "wysoki/długi kolec" (gr. hypselos + łac. spina) i odnosi się do wydłużonych wyrostków obecnych u kręgów zarówno grzbietowych, jak i krzyżowych oraz ogonowych.
Spis gatunków
| Hypselospinus | Norman, 2010 |
| = Huxleysaurus | Paul, 2012 |
| = Wadhurstia | Carpenter i Ishida, 2010 |
| ?= Darwinsaurus | Paul, 2012 |
| Hypselospinus fittoni | (Lydekker, 1889) Norman, 2010 |
| = Iguanodon fittoni | Lydekker, 1889 |
| = Wadhurstia fittoni | (Lydekker, 1889) Carpenter i Ishida, 2010 |
| = Iguanodon hollingtoniensis | Lydekker, 1889 |
| = Huxleysaurus hollingtoniensis | (Lydekker, 1889) Paul, 2012 |
| ?= Darwinsaurus evolutionis | Paul, 2012 |
Bibliografia
Carpenter, K. & Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164. doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3
McDonald, A.T., Espílez, E., Mampel, L., Kirkland, J.I. & Alcalá, L. (2012) "An unusual new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithopoda) from the Lower Cretaceous of Teruel, Spain" Zootaxa, 3595, 61–76
Norman, D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66
Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda). Revue de Paléobiologie 32 (2): 385–404. PDF.
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216 doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
Paul, G.S. (2012) "Notes on the rising diversity of iguanodont taxa, and iguanodonts named after Darwin, Huxley and evolutionary science". Actas de V Jornadas Internacionales sobre Paleontologia de Dinosaurios y su Entorno, Salas de los Infantes, Burgos. Colectivo de Arqueologico-Paleontologico de Salas de los Infantes (Burgos). pp. 121–131
Zheng, W.-J., Jin, X.-S., Shibata, M. & Azuma, Y. (2014) "An early juvenile specimen of Bolong yixianensis (Ornithopoda: Iguanodontia) from the Lower Cretaceous of Ningcheng County, Nei Mongol, China" Historical Biology. doi:10.1080/08912963.2013.809347
