Irritator

Autor:	Korekta:
Sebastian Oziemski	Tomasz Sokołowski Maciej Ziegler Marcin Szermański

---

Irritator (irritator)
Długość:	7-9 m (?)
Masa:	1 t (?)
Miejsce występowania:	Brazylia (formacja Santana - ogniwo Romualdo)
Czas występowania	118-110 Ma wczesna kreda (alb)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Spinosauridae Spinosaurinae
400px Holotyp i rekonstrukcja przyżyciowa Irritator. Autor: M. Shiraishi. [1]

Wstęp

Irritator to rodzaj wczesnokredowego teropoda z grupy Spinosauridae. Żył na terenie dzisiejszej Brazylii.

W tych samych osadach odnaleziono także innego spinozaura o nazwie Angaturama limai. Jest on prawie na pewno tym samym taksonem a nawet osobnikiem, co Irritator.

Odkrycie i etymologia

Mierzącą >80 cm długości czaszkę Irritator znaleźli w 1996 roku w osadach brazylijskiej formacji Santana kolekcjonerzy skamieniałości, którzy oblepili ją gipsem. Późniejsze jego usuwanie wymagało długiej i ciężkiej pracy. Stąd też nazwa dinozaura, która oznacza "mozolny/uciążliwy". Drugi człon nazwy challengeri, został utworzony od książkowej postaci prof. Challengera (A.C. Doyle "Zagubiony świat").

Materiał kopalny

Holotyp (SMNS 58022) to niekompletna czaszka (ok. 840 mm), na którą nie składają się: przednia… części: kości przedszczękowej i zębowej.

Okaz GP/2T-5 to kość przedszczękowa, przednia część kości szczękowej i nosowej (jest to holotyp Angaturama limai).

Budowa

Drapieżnik ten posiadał stosunkowo niską i podłużną jak na teropody czaszkę. Stożkowate zęby idealnie nadawały się do przebijania i przytrzymywania śliskich ciał ryb. Irritator zjadał także prawdopodobnie padlinę lub polował na tamtejsze pterozaury. W jednym ze szkieletów tych latających gadów odnaleziono ślady zębów tego spinozauroida! Nie wiemy jakiej wielkości był grzebień grzbietowy irritatora, gdyż zachowała się jedynie jego czaszka.

Środowisko życia

Tereny, w których odnaleziono tego spinozaura były w kredzie rozległa delta rzeczna. Zamieszkiwana była wtedy przez wiele gatunków ryb, krokodyli, bezkręgowców i pterozaurów, które - jak się uważa - gniazdowały w tamtejszych okolicach.

Spis gatunków

Irritator	Martill, Cruikshank, Frey, Small & Clarke, 1996
= Angaturama	Kellner & Campos, 1996
Irritator challengeri	Martill, Cruikshank, Frey, Small & Clarke, 1996
= Angaturama limai	Kellner & Campos, 1996

Wybrana bibliografia

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927