Kategoria:Stratygrafia

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Wersja z dnia 16:35, 6 gru 2011 autorstwa Dino (dyskusja | edycje) (Tabela stratygraficzna na podstawie http://www.stratigraphy.org/upload/GSSP_table2011.pdf)
Skocz do: nawigacja, szukaj

Tabela stratygraficzna na podstawie http://www.stratigraphy.org/upload/GSSP_table2011.pdf

jednostki nieformalne eon / eonotem era / eratem okres / system epoka / oddział wiek / piętro
  fanerozoik kenozoik czwartorzęd holocen
0.011784 Ma
plejstocen tarantian
0,126 Ma
ionian
0,781 Ma
kalabr
1,806 Ma
gelas
2,588 Ma
neogen pliocen piacent
3,600 Ma
zankl
5,332 Ma
miocen messyn
7,246 Ma
 
 
attycka[1]
 
 
 
 
 
 
styryjska[1]
  • Powstają Alpy i Himalaje – według teorii tektoniki płyt Afryka zderza się z Europą, a Indie zderzają się z Azją; kolejne zderzenia płyt kontynentalnych prowadzą do wypiętrzenia Gór Skalistych i Andów; Morze Tetydy zostaje zamknięte połączeniem lądowym między Afryką i Eurazją. Powstaje Morze Śródziemne. Antarktydę pokrywa lądolód. Kurczą się obszary mórz śródlądowych. W oceanach powstają prądy, które powodują wymieszanie składników odżywczych. Klimat ochładza się, w związku z czym trwa stepowienie dużych obszarów. Istnieje już większość obecnych rodzin ptaków i ssaków.
torton
11,608 Ma
serrawal
13,82 Ma
lang
15,97 Ma
burdygał
20,43 Ma
akwitan
23,03 Ma
paleogen oligocen szat
28,4 (± 0,1) Ma
sawska[1]
  • Klimat pozostaje ciepły przez większość okresu, pod koniec zaczyna się powoli ochładzać; wypiętrzają się Alpy. Pojawiają się pierwsze naczelne.
rupel
33,9 (± 0,1) Ma
eocen priabon
37,2 (± 0,1) Ma
 
helwecka[1]
 
pirenejska[1]
barton
40,4 (± 0,2) Ma
lutet
48,6 (± 0,2) Ma
iprez
55,8 (± 0,2) Ma
paleocen tanet
58,7 (± 0,2) Ma
zeland
~61,1 Ma
dan
65,5 (± 0,3) Ma
mezozoik kreda późna kreda mastrycht
70,6 (± 0,6) Ma
laramijska[1]
 
 
 
 
 
 
subhercyńska[1]
  • Wielka transgresja morza. osadzają się wapienie, margle, opoki i kreda pisząca. Wśród roślin zaczynają przeważać okrytonasienne. pod koniec kredy następuje jedno z największych masowych wymierań gatunków – wymieranie kredowe. Według jedynej liczącej się obecnie teorii było ono spowodowane zderzeniem z meteorytem o średnicy ok. 10km. Wyginęły wszystkie dinozaury, belemnity, amonity, wiele grup gadów morskich oraz roślin lądowych.
kampan
83,5 (± 0,7) Ma
santon
85,8 (± 0,7) Ma
koniak
~88,6 Ma
turon
93,6 (± 0,8) Ma
cenoman
99,6 (± 0,9) Ma
wczesna kreda alb
112,0 (± 1,0) Ma
austryjska[1]
  • Pojawia się coraz więcej roślin okrytonasiennych, lecz dalej ilościowo przeważają rośliny nagozalążkowe. Występują prymitywne ptaki, z tego okresu pochodzą znalezione w Chinach najstarsze szczątki ssaka łożyskowego – Eomai.
apt
125,0 (± 1,0) Ma
barrem
130,0 (± 1,5) Ma
hoteryw
~133,9 Ma
walanżyn
140,2 (± 3,0) Ma
berrias
145,5 (± 4,0) Ma
jura jura późna tyton
150,8 (± 4,0) Ma
neokimeryjska[1]
  • Na początku jury Pangea rozpada się na Laurazję i Gondwanę, pod koniec okresu również Gondwana zaczyna ulegać podziałowi. Często zmienia się biegunowość magnetyczna. Na początku jury następuje transgresja morza, duże obszary współczesnej Europy pokrywa morze epikontynentalne; pod koniec jury morza zaczynają się wycofywać. W jurze dolnej tworzyły się czarne iły, wapienie i margle, w środkowej piaszczyste i oolitowe rudy żelaza, a w górnej wapienie, np. oolitowe i rafowe, oraz margle. W Europie tworzą się złoża bokstytów – rudy glinu powstającej w tropikalnym klimacie z wietrzenia skaleni. W morzach trwa najbujniejszy rozwój amonitów (wydzielono opartych na nich ponad 100 poziomów stratygraficznych) i belemnitów, na lądzie dominacja wielkich gadów, pod koniec jury pojawia się archeopteryks – pierwszy ptak. Klimat jury jest ciepły, w osadach nie znaleziono dowodów żadnego zlodowacenia. Podobnie jak w triasie, żaden ląd nie leży na tyle blisko któregoś z biegunów, aby powstała polarna czapa lodowa. W Polsce najbardziej znanym utworem jurajskim jest Wyżyna Krakowsko-Częstochowska, zbudowana z górnojurajskich wapieni.
kimeryd
~155,6 Ma
oksford
161,2 (± 4,0) Ma
jura środkowa kelowej
164,7 (± 4,0) Ma
baton
167,7 (± 3,5) Ma
bajos
171,6 (± 3,0) Ma
aalen
175,6 (± 2,0)Ma
jura wczesna toark
183,0 (± 1,5) Ma
pliensbach
189,6 (± 1,5) Ma
synemur
196,5 (± 1,0) Ma
hettang
199,6 (± 0,6) Ma
Trias późny trias retyk
203,6 (± 1,5) Ma
starokimeryjska[1]
 
 
 
 
 
 
 
labińska[1]
noryk
216,5 (± 2,0) Ma
karnik
~228,7 Ma
środkowy trias ladyn
237,0 (± 2,0) Ma
anizyk
~245,9 Ma
wczesny trias olenek
~249,5 Ma
ind
251,0 (± 0,4) Ma
paleozoik perm loping czangsing
253,8 (± 0,7) Ma
palatynacka[2]
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
saalska[2]
wucziaping
260,4 (± 0,7) Ma
gwadalup kapitan
265,8 (± 0,7) Ma
word
268,0 (± 0,7) Ma
road
270,6 (± 0,7)
cisural kungur
275,6 (± 0,7) Ma
artinsk
284,4 (± 0,7) Ma
sakmar
294,6 (± 0,8) Ma
assel
299,0 (± 0,8) Ma
karbon pensylwan późny pensylwan gżel
303,4 (± 0,9) Ma
 
 
asturyjska[2] 
 
 
 
 
kruszcogórska[2]
 
sudecka[2]
 
 
 
bretońska[2]
kasimow
307,2 (± 1,0) Ma
środkowy pensylwan moskow
311,7 (± 1,1) Ma
wczesny pensylwan baszkir
318,1 (± 1,3) Ma
missisip późny missisip serpuchow
328,3 (± 1,6) Ma
środkowy missisip wizen
354,3 (± 2,1) Ma
wczesny missisip turnej
359,2 (± 2,5) Ma
dewon późny dewon famen
374,5 (± 2,6) Ma
liguryjska[2]
 
 
eryjska[2]
 
 
 
ardeńska[2]
fran
385,3 (± 2,6) Ma
środkowy dewon żywet
391,8 (± 2,7) Ma
eifel
397,5 (± 2,7) Ma
wczesny dewon ems
407,0 (± 2,8) Ma
prag
411,2 (± 2,8) Ma
lochkow
416,0 (± 2,8) Ma
sylur przydol
418,7 (± 2,7) Ma
 
 
 
 
 
 
 
 
krakowska[2]
ludlow ludford
421,3 (± 2,6) Ma
gorst
422,9 (± 2,5) Ma
wenlok homer
426,2 (± 2,4) Ma
szejnwud
428,2 (± 2,3) Ma
landower telicz
436,0 (± 1,9) Ma
aeron
439,0 (± 1,8) Ma
ruddan
443,7 (± 1,5) Ma
ordowik ordowik późny hirnant
445,6 (± 1,5) Ma
takońska[3]
  • Trwa transgresja morza, stąd większość osadów tego okresu to głównie morskie utwory piaszczysto-ilaste, takie jak łupki ilaste, piaskowce, wapienie czy margle. Na obszarze dzisiejszej Polski znajduje się płytkie morze. Większość kontynentów południowej półkuli tworzy Gondwanę, według teorii tektoniki płyt dryfującą od równika w kierunku bieguna południowego. Klimat jest ciepły. Na lądzie pojawiają się pierwsze paprotniki. Pod koniec tego okresu Gondwana osiągnęła szerokość polarną (wg teorii tektoniki płyt) i uległa częściowemu zlodowaceniu, nastąpiło również masowe wymieranie zwierząt (wymieranie ordowickie). W ordowiku miało miejsce nasilenie orogenezy kaledońskiej.
kat
455,8 (± 1,6) Ma
sandb
460,9 (± 1,6) Ma
ordowik środkowy darriwil
468,1 (± 1,6) Ma
daping
471,8 (± 1,6) Ma
ordowik wczesny flo
478,6 (± 1,7) Ma
tremadok
488,3 (± 1,7) Ma
kambr furong piętro 10[4]
~492 Ma
sandomierska[3]
sardyjska[3]
  • Dzięki zwiększeniu ilości tlenu nastąpiła kambryjska eksplozja ewolucyjna, która pozostawiła po sobie liczne skamieniałości i ślady organiczne – m.in. trylobity, które pojawiły się w środkowym kambrze. W kambrze pojawiły się też pierwsze strunowce (pikaia). Od dolnego kambru trwa wielka transgresja morza (maksymalna w środkowym kambrze), następnie wskutek ruchów górotwórczych następuje lekka regresja w górnym kambrze. Typowe dla tego okresu są skały osadowe pochodzenia morskiego. Teren dzisiejszej Polski leży w pobliżu równika. Utwory kambryjskie występują w Polsce na powierzchni w Górach Świętokrzyskich i Sudetach. Pod koniec kambru rozpoczyna się orogeneza kaledońska.
piętro 9[4]
~496 Ma
paib
~499 Ma
oddział 3[4] gużang
~503 Ma
drum
~506,5 Ma
piętro 5[4]
~510 Ma
oddział 2[4] piętro 4[4]
~515 Ma
piętro 3[4]
~521 Ma
terenew piętro 2[4]
~528 Ma
fortun
542,0 (± 1,0) Ma
prekambr proterozoik neoproterozoik ediakar
~635 Ma

bajkalska
assyntyjska
kadomijska
katangijska

  • W atmosferze znajduje się coraz więcej tlenu. Utlenia on związki żelaza, dzięki czemu w okresie między 2,5 a 2 mld lat temu powstaje ponad 90% światowych rud żelaza. Około 2 mld lat temu zaczyna wykształcać się warstwa ozonowa. W dolnym proterozoiku miało miejsce pierwsze w dziejach ziemi zlodowacenie; w ciągu całej ery miało miejsce ich kilka, a największe z nich w kriogenie (ziemia-śnieżka) – istnieje hipoteza, że cała planeta pokryta była lodowcem, niezamrożone były jedynie głębie oceaniczne (podgrzewane ciepłem Ziemi). W pozostałych okresach proterozoiku klimat był ciepły, o czym świadczą pochodzące z tamtego czasu wapienie i dolomity. Trwały potężne ruchy górotwórcze, wiele skał uległo metamorfizmowi. Ok. 1,5 mld lat temu pojawiły się pierwsze organizmy zawierające jądro (Acritarcha) i organizmy wielokomórkowe. Pod koniec proterozoiku w morzach rozwinęła się fauna ediakarańska.
kriogen
850 Ma
ton
1 mld
dalslandzka
mezoproterozoik sten
1,2 mld
grenwilska
ektas
1,4 mld
kalim
1,6 mld

penakaen
hudsońska
karelska

paleoproterozoik stater
1,8 mld
orosir
2,05 mld
riak
2,3 mld
sider
2,5 mld

algomijska

archaik neoarchaik
2,8 mld
kenorańska
  • Skorupa ziemska już zastygła, a jej temperatura spadła na tyle, by mogła występować woda w stanie ciekłym. Powstają kratony – zalążki przyszłych kontynentów, oraz pierwsze rudy metali. Około 3,8 mld lat liczą najstarsze pozostałości po beztlenowych i bezjądrowych organizmach. Z archaiku pochodzą pierwsze warstwy wapieni i dolomitów, na ok. 2,8 mld lat temu przypada rozpowszechnienie stromatolitów. Zawartość wolnego tlenu w atmosferze jest bardzo niska. Międzynarodowa Komisja Stratygrafii nie definiuje początku tej ery, nieoficjalnie przyjmuje się jednak za dolną granicę 4,0 mld i hadeik jako erę poprzedzającą.
mezoarchaik
3,2 mld

białomorska
saamijska

paleoarchaik
3,6 mld
eoarchaik
4,0 mld

<references>

  1. 1,00 1,01 1,02 1,03 1,04 1,05 1,06 1,07 1,08 1,09 1,10 Błąd rozszerzenia cite: Błąd w składni elementu <ref>. Brak tekstu w przypisie o nazwie nazwa_1
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 2,9 Orogeneza waryscyjska
  3. 3,0 3,1 3,2 Orogeneza kaledońska
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 Nazwa nieustalona