Lythronax: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(dopisane ze zmodyfikowanego opisu forumowego)
m (Filogeneza i biogeografia)
(Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
|-
 
|-
 
| [[Janusz Mermer]]
 
| [[Janusz Mermer]]
| [[Maciej Ziegler]]
+
| [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]]
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 13: Linia 13:
  
 
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
 
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
! colspan=2 | ''Lythronax''
+
! colspan=2 | ''Lythronax'' (lytronaks)
 
|-
 
|-
 
! '''Długość''':
 
! '''Długość''':
Linia 56: Linia 56:
 
Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.</small>
 
Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.</small>
 
|-
 
|-
 +
! colspan=2 | Mapa znalezisk:
 +
|-
 +
| colspan=2 |
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
37.1911, -111.6467|Nipple Butte, formacja [[Wahweap]]<br>'''BYU 8120/9396; BYU 8120/937; BYU 826/9720; BYU 9398; BYU 13719''' - okaz holotypowy ''[[Lythronax]] argestes''
 +
</display_points>
 
|}
 
|}
  
Linia 83: Linia 89:
 
[[Plik:Lythronax_Steve_Corbato_szkielt.jpg|200px|thumb|left|Rekonstrukcja szkieletu. [http://www.flickr.com/photos/93986423@N00/10724480496/in/photostream/ Fot.: Steve Corbato].]]
 
[[Plik:Lythronax_Steve_Corbato_szkielt.jpg|200px|thumb|left|Rekonstrukcja szkieletu. [http://www.flickr.com/photos/93986423@N00/10724480496/in/photostream/ Fot.: Steve Corbato].]]
  
[[Mark Loewen|Loewen]] i współpracownicy ([[2013]]) przeprowadzili [[analiza filogenetyczna|analizę filogenetyczną]], obejmującą 54 gatunki [[teropod]]ów. Według niej ''Lythronax'' jest [[zaawansowany]]m przedstawicielem [[Tyrannosaurinae]], siostrzanym do [[klad]]u tworzonego przez ''[[Tyrannosaurus]] rex'', ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Zhuchengtyrannus]] magnus'', co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej [[zaawansowany]]ch tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 [[Ma]]. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione [[takson]]y tworzą wraz z ''[[Teratophoneus]] curriei'' i ''[[Bistahieversor]] sealeyi'' [[klad]] wewnątrz [[Tyrannosaurinae]] (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów<ref>http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.</ref>), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z [[kampan]]u północnej Laramidii ([[Albertosaurinae]], ''[[Daspletosaurus]]'' i 2 nienazwane [[takson]]y) są bardziej [[bazalny|bazalne]]. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów [[Tyrannosauridae]] pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec [[kampan]]u jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – [[Tyrannosaurinae]] i [[Albertosaurinae]] – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać z a dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność [[hadrozauryd]]ów w Ameryce Pd.). Innym przykładem mogą być [[Ceratopside]], których tylko jedna znana linia (''[[Sinoceratops]]'') opuściła Amerykę Północną, co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.
+
[[Mark Loewen|Loewen]] i współpracownicy ([[2013]]) przeprowadzili [[analiza filogenetyczna|analizę filogenetyczną]], obejmującą 54 gatunki [[teropod]]ów (zob. [[Tyrannosauroidea#Loewen_i_in..2C_2013|kladogram]]). Według niej ''Lythronax'' jest [[zaawansowany]]m przedstawicielem [[Tyrannosaurinae]], siostrzanym do [[klad]]u tworzonego przez ''[[Tyrannosaurus]] rex'', ''[[Tarbosaurus]] bataar'' i ''[[Zhuchengtyrannus]] magnus'' (wg [[Tyrannosauroidea#Fiorillo_i_Tykoski_2014|Fiorillo i Tykoskiego (2014), na podstawie Brusatte i in., 2010]] przedstawicielem tego klady był też ''[[Nanuqsaurus]]'')  co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej [[zaawansowany]]ch tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 [[Ma]]. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione [[takson]]y tworzą wraz z ''[[Teratophoneus]] curriei'' i ''[[Bistahieversor]] sealeyi'' [[klad]] wewnątrz [[Tyrannosaurinae]] (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów<ref>http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.</ref>), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z [[kampan]]u północnej Laramidii ([[Albertosaurinae]], ''[[Daspletosaurus]]'' i 2 nienazwane [[takson]]y) są bardziej [[bazalny|bazalne]]. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów [[Tyrannosauridae]] pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec [[kampan]]u jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – [[Tyrannosaurinae]] i [[Albertosaurinae]] – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać za dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność [[hadrozauryd]]ów w Ameryce Pd.<ref>Prieto-Marquez, A. & Salinas, G.C. (2010) A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology 30(30: 813-837 [doi:10.1080/02724631003763508]</ref>). Innym przykładem mogą być [[Ceratopsidae]], których tylko jedna znana linia (''[[Sinoceratops]]'') opuściła Amerykę Północną<ref>Xu, X., Wang, K., Zhao, X., & Li, D. (2010) First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. Chinese Science Bulletin 55: 1631–1635 [doi:10.1007/s11434-009-3614-5]</ref>, co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.
 +
[[Plik:Lythronax argestes a by raph04art.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Raph04art [http://raph04art.deviantart.com/art/Lythronax-Argestes-A-644113693].]]
 +
 
 +
Późniejsze analizy filogenetyczne ([[Tyrannosauroidea#Brusatte_i_Carr_2016|Brusatte i Carra (2016)]] oraz oparta na niej [[Tyrannosauroidea#Carr_i_in._2017|Carr i in. (2017)]]) wykazały mniej zaawansowaną pozycję ''Lythronax'', gdzie był on bardziej bazalny niż ''[[Daspletosaurus]]''.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
Linia 96: Linia 105:
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
 +
Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. [[doi:10.1038/srep20252]]
 +
 +
Carr, T.D., Varricchio, D.J., Sedlmayr, J.C., Roberts, E.M. & Moore, J.S. (2017) "A new tyrannosaur with evidence for anagenesis and crocodile-like facial sensory system" Scientific Reports, 7, 44942. [[doi:10.1038/srep44942]]
 +
 
Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. [[doi:10.1371/journal.pone.0079420]]
 
Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. [[doi:10.1371/journal.pone.0079420]]
  

Wersja z 08:19, 27 kwi 2018

Autor: Korekta:
Janusz Mermer Maciej Ziegler, Kamil Kamiński


Lythronax (lytronaks)
Długość: 8 m
Masa: 1,75-2,8[1] t
Miejsce występowania: USA - Utah

(formacja Wahweap)

Czas występowania 80,6-79,9 Ma

późna kreda (kampan)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

Tyrannosauridae

Tyrannosaurinae

Lythronax i Teratophoneus Scott Hartman.png

Szkielety Lythronax (z tyłu) i Teratophoneus. Odnalezione kości na pomarańczowo.

Autor: Scott Hartman. Źródło: Loewen i in., 2013.

Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Lythronax argestes z kampanu Ameryki Północnej to najstarszy znany tyranozauryd. Jego odkrycie może mieć duże znaczenie dla rekonstrukcji filogenezy tej grupy.

Etymologia

Nazwa pochodzi od greckich słów lythron (krew wypływająca z rany, nieczysta krew[2]) i anax (król). Epitet argestes pochodzi od homeryckiego określenia południowego wiatru i nawiązuje do miejsca miejsca odkrycia na południu Ameryki Północnej.

Materiał

Holotyp: prawa kość szczękowa, obie kości nosowe, prawa kość czołowa, lewa kość jarzmowa, lewa kość kwadratowa, prawa kość klinowa boczna (ang. laterosphenoid), prawa kość podniebienia, lewa kość zębowa, lewa kość płatowa , lewa kość kątowa górna, lewa kość przedstawowa, żebro grzbietowe, szewron, obie kości łonowe, lewa kość piszczelowa, lewa kość strzałkowa, kości lewego śródstopia II i IV.

Diagnoza

Rekonstrukcja czaszki (A), rekonstrukcja ze znanymi elementami na brązowo (B) (autor: Lukas Panzarin), wybrane kości czaszki (C-J). Skale: A i C-J = 10 cm, B = 50 cm. Źródło: Loewen i in., 2013.

Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych.

Tyranozauryd którego cechują następujące autapomorfie: sigmoidalna boczna krawędź kości szczękowej; stosunek szerokości przedniej części kości nosowej do części środkowej większy niż 2,5; powierzchnie styku kości czołowej z kośćmi przedczołową i zaoczodołową niemal łączą się ze sobą, oddzielone są tylko wąskim, głębokim, grzbietowo-bocznym rowkiem; obecność odrębnego kołnierza pod oczodołem, na kości jarzmowej. Lythronax charakteryzuje się także unikalną kombinacją cech obecnych u innych tyranozauroidów

Budowa

Czaszka Lythronax argestes jest krótka i szeroka. W kości szczękowej znajduje się 11 zębów, przy czym pięć pierwszych jest wyraźnie większych od pozostałych. Tylna część czaszki jest silnie rozszerzona, przez co oczodoły są skierowane ku przodowi podobnie jak u Tyrannosaurus i Tarbosaurus. Również żuchwa, która jest w tylnej części głęboka upodabnia Lythronax do tych rodzajów. Elementy szkieletu pozaczaszkowego są podobne jak u innych tyranozaurydów. Kość łonowa najbardziej przypomina te u tyranozaura i tarbozaura – jej hakowate zakończenie jest bardziej rozrośnięte grzbietowo-brzusznie niż u bardziej bazalnych form.

Filogeneza i biogeografia

Rekonstrukcja głowy. Fot.: Steve Corbato.
Trójwymiarowa rekonstrukcja czaszki. Kość kwadaratowo-jarzmowa (na szaro) pochodzi od Teratophoneus. Źródło: Loewen i in., 2013.
Rekonstrukcja szkieletu. Fot.: Steve Corbato.

Loewen i współpracownicy (2013) przeprowadzili analizę filogenetyczną, obejmującą 54 gatunki teropodów (zob. kladogram). Według niej Lythronax jest zaawansowanym przedstawicielem Tyrannosaurinae, siostrzanym do kladu tworzonego przez Tyrannosaurus rex, Tarbosaurus bataar i Zhuchengtyrannus magnus (wg Fiorillo i Tykoskiego (2014), na podstawie Brusatte i in., 2010 przedstawicielem tego klady był też Nanuqsaurus) co jest zaskakujące biorąc pod uwagę jego wiek i sugeruje, że linia prowadząca do najbardziej zaawansowanych tyranozaurydów wyodrębniła się najpóźniej 80,6-79,9 Ma. Ponadto wynika z niej że wyżej wymienione taksony tworzą wraz z Teratophoneus curriei i Bistahieversor sealeyi klad wewnątrz Tyrannosaurinae (cechujący się m.in. krótszą, szerszą czaszką i liczbą zębów w kości szczękowej mniejszą niż 13, choć wg Carra bistahiewersor miał 13 zębów[3]), którego przedstawiciele pierwotnie zamieszkiwali południową Laramidię, podczas gdy taksony z kampanu północnej Laramidii (Albertosaurinae, Daspletosaurus i 2 nienazwane taksony) są bardziej bazalne. Wspiera to tezę o podziale fauny Laramidii na dwie strefy. Według autorów Tyrannosauridae pochodzą z Laramidii gdzie były odizolowane przez wysoki poziom morza a dopiero pod koniec kampanu jego obniżenie umożliwiło kolonizację Azji. Główne linie – Tyrannosaurinae i Albertosaurinae – rozdzieliły się między 90 a 82 mln lat temu - gdyby stało się to wcześniej przedstawiciele tego kladu byliby bardziej rozpowszechnieni z uwagi na niższy wtedy poziom oceanów. Tezę autorów można uznać za dyskusyjną - nie biorą oni pod uwagę innych możliwych czynników. Warto zauważyć, że nie ma dowodów by tyranozaurydy występowały w Ameryce Południowej, choć bez wątpienia przez pewien czas istniało połączenie lądowe między tymi kontynentami (o czym świadczy m.in. obecność hadrozaurydów w Ameryce Pd.[4]). Innym przykładem mogą być Ceratopsidae, których tylko jedna znana linia (Sinoceratops) opuściła Amerykę Północną[5], co sugeruje że ta kwestia jest bardziej skomplikowana.

Rekonstrukcja. Autor: Raph04art [1].

Późniejsze analizy filogenetyczne (Brusatte i Carra (2016) oraz oparta na niej Carr i in. (2017)) wykazały mniej zaawansowaną pozycję Lythronax, gdzie był on bardziej bazalny niż Daspletosaurus.

Spis gatunków

Lythronax Loewen, Irmis, Sertich, Currie i Sampson, 2013
L. argestes Loewen, Irmis, Sertich, Currie i Sampson, 2013

Bibliografia

Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Carr, T.D., Varricchio, D.J., Sedlmayr, J.C., Roberts, E.M. & Moore, J.S. (2017) "A new tyrannosaur with evidence for anagenesis and crocodile-like facial sensory system" Scientific Reports, 7, 44942. doi:10.1038/srep44942

Loewen, M.A., Irmis, R.B., Sertich, J.J.W., Currie, P.J. & Sampson, S.D. (2013) Tyrant dinosaur evolution tracks the rise and fall of Late Cretaceous oceans. PLOS ONE 8 (11): e79420. doi:10.1371/journal.pone.0079420

  1. Na podstawie opisu Bistahieversor, odpowiednio zmniejszona.
  2. http://www.anbg.gov.au/gnp/gnp2/lythrum-salicaria.html
  3. http://tyrannosauroideacentral.blogspot.com/2013/11/literature-review-2-loewen-et-al-2013.html oraz Carr, T.D. (2005) Phylogeny of Tyrannosauroidea (Dinosauria: Coelurosauria) with special reference to North American forms. Dysertacja doktorska, University of Toronto.
  4. Prieto-Marquez, A. & Salinas, G.C. (2010) A re-evaluation of Secernosaurus koerneri and Kritosaurus australis (Dinosauria, Hadrosauridae) from the Late Cretaceous of Argentina. Journal of Vertebrate Paleontology 30(30: 813-837 [doi:10.1080/02724631003763508]
  5. Xu, X., Wang, K., Zhao, X., & Li, D. (2010) First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications. Chinese Science Bulletin 55: 1631–1635 [doi:10.1007/s11434-009-3614-5]