Machairoceratops: Różnice pomiędzy wersjami
m |
m |
||
| (Nie pokazano 17 wersji utworzonych przez 3 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Machairoceratops''}} | {{DISPLAYTITLE:''Machairoceratops''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | + | |Autor = [[Kamil Kamiński]], [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]] | |
| − | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Machairoceratops'' (machajroceratops) | |
| − | + | |długość = ok. 4 m <ref> Własne szacunki (PK) na podstawie [https://www.deviantart.com/getawaytrike/art/Machairoceratops-610053151/ rekonstrukcji GetAwayTrike'a]</ref> | |
| − | | | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = | |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[USA]] - Utah | |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Wahweap]] - ogniwo Coyote Point)</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|80.6|79}} | |
| − | + | ok. 80,6-79 [[Ma]] <ref>Badanie przeprowadzone przez Beveridge'a i in. (2022) wykazało, że dokładny wiek osadów, w którym odnaleziono ''Machairoceratops'' wynosi 80,06 [[Ma]]. Wiek ogniwa Coyote Point gdzie wydobyto [[holotyp]] ''Machairoceratops'' jest w przedziale 80,61-79,02 [[Ma]]. W haśle jako czas występowania dinozaura przyjęto cały wiek ogniwa Coyote Point.</ref><br> | |
| − | | | + | <small>[[późna kreda]] ([[kampan]])</small> |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[USA]] - Utah | ||
| − | |||
| − | <small>( | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Ornithischia]] | [[Ornithischia]] | ||
| Linia 44: | Linia 25: | ||
[[Centrosaurinae]] | [[Centrosaurinae]] | ||
| − | | | + | |grafika = Machairoceratops cronusi.jpg |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja głowy ''Machairoceratops''. Autor: [[Jakub Kowalski]] |
| − | < | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | + | |mapa = | |
| − | + | <display_points type="terrain" zoom=3> | |
| − | + | 37.5° N, 111.6° W ~ Lokalizacja holotypu ''Machairoceratops cronusi'' | |
| + | 37.1911, -111.6467~ UMNH VP 16704 | ||
| + | </display_points> | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Machairoceratops '' to [[rodzaj]] ceratopsa z grupy [[Centrosaurinae]], cechującej się m.in. krótszą czaszką w stosunku do siostrzanego [[klad]]u [[Chasmosaurinae]]. Znany jest tylko z jednego, fragmentarycznego okazu. | + | ''Machairoceratops '' to [[rodzaj]] ceratopsa z grupy [[Centrosaurinae]], cechującej się m.in. krótszą czaszką w stosunku do siostrzanego [[klad]]u [[Chasmosaurinae]]. Znany jest tylko z jednego, fragmentarycznego okazu. Przed nadaniem nazwy był znany jako "Wahweap centrosaurinae B" (Loewen i in., 2013). |
| − | |||
| − | == | + | ==Odkrycie i opis== |
| − | + | Szczątki machairoceratopsa zostały odkryte w 2006 r. w górnych warstwach formacji Wahweap. W 2016 r. okaz ten został opisany przez zespół paleontologów w składzie; [[Eric Lund]], [[Patrick O’Connor]], [[Mark Loewen]] i [[Zubair Jinnah]]. | |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] (UMNH VP 20550) to fragmentaryczna czaszka, obejmująca dwa rogi nadoczodołowe (obydwa oddzielone od reszty czaszki), lewą kość jarzmową, prawie kompletną, lekko zdeformowaną puszkę mózgową, lewą kość łuskową oraz kość ciemieniową (widoczne na rys. obok). Okaz ten znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej Stanu Utah w Salt Lake City. | + | [[Plik:Machairoceratops.PNG|thumb|200px|Materiał holotypowy ''Machairoceratops''. Źródło: Lund i in., 2016.]] |
| + | [[Holotyp]] (UMNH VP 20550) to fragmentaryczna czaszka, obejmująca dwa rogi nadoczodołowe (obydwa oddzielone od reszty czaszki), lewą kość jarzmową, prawie kompletną, lekko zdeformowaną puszkę mózgową, lewą kość łuskową oraz kość ciemieniową (widoczne na rys. obok). Okaz ten znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej Stanu Utah w Salt Lake City. | ||
| − | == | + | ==Budowa== |
| − | + | Podobnie jak inne ceratopsy, ''Machairoceratops'' był zapewne łagodnym czworonożnym roślinożercą o czaszce zakończonej kostną kryzą i ozdobionej rogami. Wyglądem przypominał nieco ''[[Diabloceratops]]'' i ''[[Albertaceratops]]''. Nad oczami znajdowała się para zakrzywionych rogów o długości ponad 27 cm. Ze względu na brak bliższych końców, ich dokładne położenie względem oczodołów nie jest znane. Na bokach kryzy prawdopodobnie znajdowały się po 4 ''[[episquamosales]]'' – małe rożki na kości łuskowej, jednak u [[holotyp|okazu typowego]] nie były obecne te struktury. Na górze, z tyłu kryzy na kości ciemieniowej wyrastała para zakrzywionych przednio-grzbietowo dłuższych rogów ''[[epiparietales]]''. Osiągał rozmiary holotypu ''[[Diabloceratops]]'' i różnił się od niego przede wszystkim kształtem kości łuskowej. | |
| − | == | + | ==Czaszka UMNH VP 16704== |
| − | [[Plik: | + | [[Plik:UMNH VP 16704 Nipple Butte.png|thumb|200px|Diagram przedstawiający czaszkę okazu UMNH VP 16704. Autor: Clumsystiggy [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:UMNH_VP_16704_Nipple_Butte.png]]] |
| − | + | W [[1998]] roku w Nipple Butte (formacja Wahweap) odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Był to pierwszy odkryty [[Ceratopsidae|ceratopsyd]] pochodzący z formacji Wahweap. Znaleziska dokonał Joshua A. Smith. Czaszka ta została formalnie opisana w [[2010]] roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako należąca do nowo opisanego przez nich [[rodzaj]]u ''[[Diabloceratops]]'', jako ''Diabloceratops'' [[sp.]] Różni się od ''Diabloceratops eatoni'' m.in. większymi rozmiarami oraz kształtem kości łuskowej – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą być może o starszym wieku tego osobnika. [[Mark Loewen|Loewen]] i in. ([[2013]]) stwierdzili, że nie ma podstaw by przypisywać go do diabloceratopsa, dlatego bardziej asekuracyjnie uważają go za przedstawiciela [[Centrosaurinae]] indet. Lund i in. (2016) wskazują, że UMNH VP 16704 jest bardziej zbliżony do ''Machairoceratops''. Z kolei [[Rivera-Sylva]] i in. (2016) uważają, że jest bardzo podobny do ''[[Menefeeceratops]]'' oraz ''[[Yehuecauhceratops]]''. | |
==Filogeneza== | ==Filogeneza== | ||
Wg autorów opisu ''Machairoceratops'' należy do podrodziny [[Centrosaurinae]], będąc jej stosunkowo [[bazalny]]m członkiem. W ich bayesowskiej analizie stanowi on [[takson siostrzany]] [[klad]]u obejmującego ''[[Diabloceratops]]''+''[[Albertaceratops]]'' i ''[[Avaceratops]]''+''[[Nasutoceratops]]''; analiza oparta na parsymonii nie rozwiązała pozycji tego gatunku. | Wg autorów opisu ''Machairoceratops'' należy do podrodziny [[Centrosaurinae]], będąc jej stosunkowo [[bazalny]]m członkiem. W ich bayesowskiej analizie stanowi on [[takson siostrzany]] [[klad]]u obejmującego ''[[Diabloceratops]]''+''[[Albertaceratops]]'' i ''[[Avaceratops]]''+''[[Nasutoceratops]]''; analiza oparta na parsymonii nie rozwiązała pozycji tego gatunku. | ||
| − | == | + | ==Paleośrodowisko== |
| − | + | [[Plik:Machairoceratops spiclypeus texacephale by abelov2014-dadvtzn.jpg|300px|thumb|right|''Machairoceratops'' w towarzystwie innych ceratopsów (''[[Spiclypeus]]'', występujących nieco później w innej części Ameryki Płn.) i pachycefalozaurów (''[[Texacephale]]'', prawdopodobnie także nieco późniejszych). Autor: ABelov2014 [http://abelov2014.deviantart.com/art/Machairoceratops-Spiclypeus-Texacephale-627981971].]] | |
| + | Zobacz: [[Diabloceratops#Paleośrodowisko]] | ||
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa ''Machairoceratops'' pochodzi od greckiego słowa ''machairis'', oznaczającego „zakrzywiony miecz”, co nawiązuje do zakrzywionych ku przodowi ''[[epiparietales]]'' pozycji 1 – rożków z tyłu kryzy, oraz łacińskiego słowa ''ceratops'', czyli „rogata twarz”. Epitet gatunkowy ''cronusi'' odnosi się do mitologicznego boga Kronosa, przedstawianego często z zakrzywionym ostrzem. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V|''Machairoceratops''}} | |
| {{Kpt|[[Eric Lund|Lund]]}}, {{Kpt|[[Patrick O’Connor|O’Connor]]}}, {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}} i {{Kpt|[[Zubair Jinnah|Jinah]]}}, [[2016]] | | {{Kpt|[[Eric Lund|Lund]]}}, {{Kpt|[[Patrick O’Connor|O’Connor]]}}, {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}} i {{Kpt|[[Zubair Jinnah|Jinah]]}}, [[2016]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V|''M. cronusi''}} | |
| {{Kpt|[[Eric Lund|Lund]]}}, {{Kpt|[[Patrick O’Connor|O’Connor]]}}, {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}} i {{Kpt|[[Zubair Jinnah|Jinah]]}}, [[2016]] | | {{Kpt|[[Eric Lund|Lund]]}}, {{Kpt|[[Patrick O’Connor|O’Connor]]}}, {{Kpt|[[Mark Loewen|Loewen]]}} i {{Kpt|[[Zubair Jinnah|Jinah]]}}, [[2016]] | ||
|- | |- | ||
| Linia 85: | Linia 73: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small>Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140. | + | <small>Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. [[doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876]] |
| + | |||
| + | DeBlieux, D. D., Kirkland, J. I., Gates, T. A., Eaton, J. G., Getty, M. A., Sampson, S. D., ... & Hayden, M. C. (2013). "Paleontological overview and taphonomy of the middle Campanian Wahweap Formation in Grand Staircase-Escalante National Monument". At the top of the grand staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah, 563-587. | ||
| + | |||
| + | Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) "New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah"; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140. | ||
Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press | Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press | ||
| − | Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, ''Machairoceratops cronusi'' gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. [[doi:10.1371/journal.pone.0154403]]</small> | + | Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, ''Machairoceratops cronusi'' gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. [[doi:10.1371/journal.pone.0154403]] |
| + | |||
| + | Rivera-Sylva, H. E., Hedrick, B. P., & Dodson, P. (2016). "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico". PloS one, 11(4), e0150529. [[doi:10.1371/journal.pone.0150529]] | ||
| + | |||
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Aktualna wersja na dzień 23:19, 20 gru 2023
| Autor: | Kamil Kamiński, Marcin Szermański, Maciej Ziegler |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Machairoceratops (machajroceratops) | |
|---|---|
| Długość | ok. 4 m [1] |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | USA - Utah |
| Czas |
ok. 80,6-79 Ma [2] |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja głowy Machairoceratops. Autor: Jakub Kowalski | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Machairoceratops to rodzaj ceratopsa z grupy Centrosaurinae, cechującej się m.in. krótszą czaszką w stosunku do siostrzanego kladu Chasmosaurinae. Znany jest tylko z jednego, fragmentarycznego okazu. Przed nadaniem nazwy był znany jako "Wahweap centrosaurinae B" (Loewen i in., 2013).
Odkrycie i opis
Szczątki machairoceratopsa zostały odkryte w 2006 r. w górnych warstwach formacji Wahweap. W 2016 r. okaz ten został opisany przez zespół paleontologów w składzie; Eric Lund, Patrick O’Connor, Mark Loewen i Zubair Jinnah.
Materiał kopalny
Holotyp (UMNH VP 20550) to fragmentaryczna czaszka, obejmująca dwa rogi nadoczodołowe (obydwa oddzielone od reszty czaszki), lewą kość jarzmową, prawie kompletną, lekko zdeformowaną puszkę mózgową, lewą kość łuskową oraz kość ciemieniową (widoczne na rys. obok). Okaz ten znajduje się w Muzeum Historii Naturalnej Stanu Utah w Salt Lake City.
Budowa
Podobnie jak inne ceratopsy, Machairoceratops był zapewne łagodnym czworonożnym roślinożercą o czaszce zakończonej kostną kryzą i ozdobionej rogami. Wyglądem przypominał nieco Diabloceratops i Albertaceratops. Nad oczami znajdowała się para zakrzywionych rogów o długości ponad 27 cm. Ze względu na brak bliższych końców, ich dokładne położenie względem oczodołów nie jest znane. Na bokach kryzy prawdopodobnie znajdowały się po 4 episquamosales – małe rożki na kości łuskowej, jednak u okazu typowego nie były obecne te struktury. Na górze, z tyłu kryzy na kości ciemieniowej wyrastała para zakrzywionych przednio-grzbietowo dłuższych rogów epiparietales. Osiągał rozmiary holotypu Diabloceratops i różnił się od niego przede wszystkim kształtem kości łuskowej.
Czaszka UMNH VP 16704
W 1998 roku w Nipple Butte (formacja Wahweap) odnaleziono czaszkę należącą do nieznanego wówczas centrozauryna. Był to pierwszy odkryty ceratopsyd pochodzący z formacji Wahweap. Znaleziska dokonał Joshua A. Smith. Czaszka ta została formalnie opisana w 2010 roku przez Kirklanda i DeBlieuxa jako należąca do nowo opisanego przez nich rodzaju Diabloceratops, jako Diabloceratops sp. Różni się od Diabloceratops eatoni m.in. większymi rozmiarami oraz kształtem kości łuskowej – to oraz pewne cechy anatomiczne świadczą być może o starszym wieku tego osobnika. Loewen i in. (2013) stwierdzili, że nie ma podstaw by przypisywać go do diabloceratopsa, dlatego bardziej asekuracyjnie uważają go za przedstawiciela Centrosaurinae indet. Lund i in. (2016) wskazują, że UMNH VP 16704 jest bardziej zbliżony do Machairoceratops. Z kolei Rivera-Sylva i in. (2016) uważają, że jest bardzo podobny do Menefeeceratops oraz Yehuecauhceratops.
Filogeneza
Wg autorów opisu Machairoceratops należy do podrodziny Centrosaurinae, będąc jej stosunkowo bazalnym członkiem. W ich bayesowskiej analizie stanowi on takson siostrzany kladu obejmującego Diabloceratops+Albertaceratops i Avaceratops+Nasutoceratops; analiza oparta na parsymonii nie rozwiązała pozycji tego gatunku.
Paleośrodowisko
Zobacz: Diabloceratops#Paleośrodowisko
Etymologia
Nazwa Machairoceratops pochodzi od greckiego słowa machairis, oznaczającego „zakrzywiony miecz”, co nawiązuje do zakrzywionych ku przodowi epiparietales pozycji 1 – rożków z tyłu kryzy, oraz łacińskiego słowa ceratops, czyli „rogata twarz”. Epitet gatunkowy cronusi odnosi się do mitologicznego boga Kronosa, przedstawianego często z zakrzywionym ostrzem.
Spis gatunków
| Machairoceratops | Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016 |
| M. cronusi | Lund, O’Connor, Loewen i Jinah, 2016 |
Bibliografia
Beveridge, T. L., Roberts, E. M., Ramezani, J., Titus, A. L., Eaton, J. G., Irmis, R. B., & Sertich, J. J. (2022). "Refined geochronology and revised stratigraphic nomenclature of the Upper Cretaceous Wahweap Formation, Utah, USA and the age of early Campanian vertebrates from southern Laramidia". Palaeogeography, Palaeoclimatology, Palaeoecology, 591, 110876. doi:10.1016/j.palaeo.2022.110876
DeBlieux, D. D., Kirkland, J. I., Gates, T. A., Eaton, J. G., Getty, M. A., Sampson, S. D., ... & Hayden, M. C. (2013). "Paleontological overview and taphonomy of the middle Campanian Wahweap Formation in Grand Staircase-Escalante National Monument". At the top of the grand staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah, 563-587.
Kirkland, J.I. & DeBlieux, D.D. (2010) "New basal centrosaurine ceratopsian skulls from the Wahweap Formation (Middle Campanian), Grand Staircase – Escalante National Monument, southern Utah"; in Ryan, M.J., Chinnery-Allgeier, B.J., & Eberth, D.A. (red.) New Perspectives on Horned Dinosaurs: The Royal Tyrell Museum Ceratopsian Symposium, Bloomington, Indiana University Press, 117 – 140.
Loewen, M.A., Farke, A.A., Sampson, S.D., Getty, M.A., Lund, E.K. & O'Connor, P.M. (2013) "Ceratopsid Dinosaurs from the Grand Staircase of Southern Utah" [w]: Titus, A.L. & Loewen, M.A. (red.) "At the Top of the Grand Staircase: The Late Cretaceous of Southern Utah" Bloomington, Indiana University Press
Lund, E., K., O’Connor, P., M., Loewen, M., A., Jinnah, Z., A. (2016). "A New Centrosaurine Ceratopsid, Machairoceratops cronusi gen et sp. nov., from the Upper Sand Member of the Wahweap Formation (Middle Campanian), Southern Utah". PLoS ONE. 11 (5): e0154403. doi:10.1371/journal.pone.0154403
Rivera-Sylva, H. E., Hedrick, B. P., & Dodson, P. (2016). "A Centrosaurine (Dinosauria: Ceratopsia) from the Aguja Formation (Late Campanian) of Northern Coahuila, Mexico". PloS one, 11(4), e0150529. doi:10.1371/journal.pone.0150529
- ↑ Własne szacunki (PK) na podstawie rekonstrukcji GetAwayTrike'a
- ↑ Badanie przeprowadzone przez Beveridge'a i in. (2022) wykazało, że dokładny wiek osadów, w którym odnaleziono Machairoceratops wynosi 80,06 Ma. Wiek ogniwa Coyote Point gdzie wydobyto holotyp Machairoceratops jest w przedziale 80,61-79,02 Ma. W haśle jako czas występowania dinozaura przyjęto cały wiek ogniwa Coyote Point.
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:UMNH_VP_16704_Nipple_Butte.png){kind=link}