Nanuqsaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(Paleobiologia i paleoekologia)
m
(Nie pokazano 11 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 6: Linia 6:
 
|-
 
|-
 
| [[Eryk Sroka]]
 
| [[Eryk Sroka]]
| [[Łukasz Czepiński]]
+
| [[Kamil Kamiński]], [[Maciej Ziegler]], [[Łukasz Czepiński]], [[Mateusz Tałanda]]
[[Mateusz Tałanda]]
 
 
|}
 
|}
 
</small>
 
</small>
Linia 15: Linia 14:
 
|-
 
|-
 
! '''Długość''':
 
! '''Długość''':
| 6 m  
+
| 6 m
  
 
|-
 
|-
 
! '''Masa''':
 
! '''Masa''':
| ok. 450 kg
+
| ?
  
 
|-
 
|-
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
Ameryka Północna – [[USA]] (Alaska)
+
|  [[USA]] - Alaska
  
 
<small>[[formacja]] [[Prince Creek]]</small>
 
<small>[[formacja]] [[Prince Creek]]</small>
 
|-
 
|-
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
| 69.1 [[Ma]]
+
| 70-69 [[Ma]]
  
 
<small>[[mastrycht]]</small>
 
<small>[[mastrycht]]</small>
Linia 51: Linia 50:
 
| colspan=2 |[[Plik:Nanuqsaurus_hoglundi.png|400px]]
 
| colspan=2 |[[Plik:Nanuqsaurus_hoglundi.png|400px]]
  
<small>Holotyp DMNH 21461</small>
+
<small>Holotyp DMNH 21461. Źródło: Fiorillo i Tykoski, 2014.</small>
 
|}
 
|}
==Odkrycie==
 
Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenach Okręgu North Slope w miejscowości Kikak-Tegoseak Quarry. Początkowo były one przypisywane [[Gorgosaurus|gorgozaurowi]] a potem [[Albertosaurus|albertozaurowi]], lecz ostatecznie po preparacji szczątków w Muzeum Historii Naturalnej w Dallas zostały one opisane jako nowy [[rodzaj]] i [[gatunek]].
 
  
==Opis==
+
==Odkrycie i opis==
Opisu i nazewnictwa ''Nanuqsaurus'' dokonali [[Anthony Fiorillo]] i [[Ronald Tykoski]] w roku 2014 w oparciu o [[holotyp]] DMNH 21461.
+
Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenie okręgu North Slope w Kikak-Tegoseak. Początkowo były one przypisywane [[Gorgosaurus|gorgozaurowi]], lecz ostatecznie, po preparacji szczątków w Perot Museum of Nature and Science w Dallas, zostały opisane jako nowy [[rodzaj]] i [[gatunek]]. Opisu ''Nanuqsaurus'' dokonali [[Anthony Fiorillo]] i [[Ronald Tykoski]] w roku 2014.
  
 
==Materiał kostny==
 
==Materiał kostny==
Holotyp nanukzaura o numerach katalogowych DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: przegroda nosowa prawej szczęki, fragmenty kości czołowej, ciemieniowej i klinowej oraz fragmentu przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie. Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego ponieważ struktura kości nosowej jest gładka.
+
[[Holotyp]] nanukzaura o numerze katalogowym DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: niekompletny wyrostek nosowy (ang. ''ascending ramus/nasal process/dorsal process'') prawej kości szczękowej, fragmenty kości czołowych, ciemieniowych i klinowych (''laterosphenoid'') oraz fragment przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie.
  
==Karłowatość nanukzaura==
+
==Paleobiologia, karłowatość==
Rozmiary nanukzaura są szacowane na około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość zrekonstruowanej czaszki, na podstawie proporcji podobnych zwierząt wynosi 60-70 cm.
+
Jak sugeruje ryc. 8 w pracy opisującej nanukzaura, jego rozmiary to około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość czaszki, zrekonstruowana na podstawie proporcji podobnych zwierząt, wynosiła prawdopodobnie 60-70 cm.
  
[[Anthony Fiorillo|Fiorillo]] i [[Ronald Tykoski|Tykoski]] w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że brak żywności na surowych terenach [[kreda|kredowej]] Alaski nie pozwalał nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak inne [[Tyrannosaurinae|tyranozauryny]]. Jednakże stwierdzono również że alaskańskie [[Troodont|troodonty]] osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia. Ponadto znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju ''Troodon'', lecz do innych zaawansowanych [[Troodontidae|troodontydów]], jeszcze nienazwanych (zob. też opis ''[[Troodon]]'').
+
Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego, ponieważ m. in. miejsce łączenia kości nosowej z szczękową ma charakter wklinowania (ang. ''interlocking'').
[[Plik:Nanuqsaurus.png|400px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nanuqsaurus.png].]]
 
  
==Paleobiologia i paleoekologia==
+
Jedyny okaz ''Nanuqsaurus hoglundi'' pochodzi z aluwialnych osadów [[Prince Creek|formacji Prince Creek]], datowanych na [[mastrycht]]. Skały tej formacji znajdują się w pobliżu rzeki Colville, w okręgu North Slope, niedaleko koła podbiegunowego.  Czyni to nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych.
Według paleontologów 70 milionów alt temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią dawnego subkontynentu zwanego [[Laramidia]]. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały tam dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy dostępność ofiar spadała znacząco.
+
[[Plik:Nanuqsaurus.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nanuqsaurus.png].]]
  
Jedyny okaz przypisany do gatunku ''Nanuqsaurus hoglundi'' pochodzi z aluwialnych osadów [[Prince Creek|formacji Prince Creek]] datowanych na [[Mastrycht]]. Formacja biegnie wzdłuż rzeki Colville położonej w okręgu North Slope niedaleko koła podbiegunowego co czyni nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych. Jego ofiarami mogły padać ceratopsy ''[[Pachyrhinosaurus]]'', hadrozaury ''[[Ugrunaaluk]]'' czy pachycefalozaury ''[[Alaskacephale]]''. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być [[Dromaeosauridae|dromeozaurydy]] i wspomniane troodontydy.
+
Według paleontologów 70 milionów lat temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią kontynentu nazwanego [[Laramidia]]. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy liczba potencjalnych ofiar spadała znacząco (choć wg badań Chinsamy i in. z 2012 r. żyjące na dalekiej północy [[hadrozaurydy]] nie migrowały na południe).
 +
[[Plik:Nanuqsaurus NT small.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja nanukzaura na tle śnieżnego krajobrazu. Autor: Nobu Tamura [http://spinops.blogspot.com/].]]
  
==Zmysły==
+
[[Anthony Fiorillo|Fiorillo]] i [[Ronald Tykoski|Tykoski]] w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że mniejsza ilość żywności na surowych terenach [[kreda|kredowej]] Alaski nie pozwalała nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak u innych [[Tyrannosaurinae|tyranozaurynów]]. Jednakże stwierdzono również, że alaskańskie [[Troodon|troodony]] osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała troodonów, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia (znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do [[rodzaj]]u ''Troodon'', lecz do innych zaawansowanych [[Troodontidae|troodontydów]], jeszcze nienazwanych - zob. opis ''[[Troodon]]'').
Budowa zachowanych fragmentów czaszki wskazuje na to że nanukzaur miał bardzo rozbudowaną cześć mózgu odpowiedzialną za zmysł węchu, co sugeruje że podczas polowań opierał się w znacznej mierze na powonieniu jak [[Tyrannosaurus|tyranozaur]]. Fakt, że [[Tyrannosauridae|tyranozaurydy]] miały bardzo dobry węch nie musi oznaczać że odżywiały się padliną, jak sądzą niektórzy naukowcy. Istnieją bowiem niezbite dowody na ich drapieżnictwo (zob. też [[Tyrannosauroidea#Od.C5.BCywianie_i_zmys.C5.82y_-_padlino.C5.BCercy.3F|Tyrannosauroidea - odżywianie i zmysły]]).
+
 
 +
Jego ofiarami mogły padać [[ceratopsia|ceratopsy]] ''[[Pachyrhinosaurus#P._perotorum|Pachyrhinosaurus perotorum]]'', [[hadrozauryd]]y ''[[Ugrunaaluk]]'' (obecnie uznawany za młodszy [[synonim]] ''[[Edmontosaurus]]''), czy [[pachycefalozaury]] ''[[Alaskacephale]]''. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być [[Dromaeosauridae|dromeozaurydy]] i wspomniane [[troodontydy]].
  
 
==Upierzenie==
 
==Upierzenie==
Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór taką, jak jego chiński krewniak ''[[Yutyrannus]]''.
+
Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór - jak jego chiński krewniak ''[[Yutyrannus]]''.
 +
[[Plik:Random polar tyrannosaur by fredthedinosaurman.jpg|300px|thumb|right|Rekonstrukcja nanukzaura w arktycznym krajobrazie. Autor: Fred Wierum. [http://fredthedinosaurman.deviantart.com/art/Random-Polar-Tyrannosaur-497914443].]]
  
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
Nazwa rodzajowa ''Nanuqsaurus'' pochodzi od połączenia inuickiego słowa ''"nanuq"'' które oznacza niedźwiedzia polarnego (''Ursus arctos'') oraz greckiego słowa ''"sauros"'' czyli jaszczur . Epitet gatunkowy ''"hoglundi"'' honoruje filantropistę Forresta Hoglunda.
+
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Nanuqsaurus'' pochodzi od połączenia inuickiego słowa ''nanuq'' które oznacza niedźwiedzia polarnego (''Ursus maritimus'') oraz greckiego słowa ''sauros'' czyli "jaszczur". Epitet gatunkowy ''hoglundi'' honoruje Forresta Hoglunda, za karierę w naukach o ziemi i "filantropijne wysiłki w sprzyjaniu instytucjom kulturalnym".
  
 
==Filogeneza==
 
==Filogeneza==
Wg autorów opisu ''Nanuqsaurus'' był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu ''[[Tyrannosaurus]]''+''[[Tarbosaurus]]''. Późniejsza analiza [[Stephen Brusatte|Brusatte'a]] i [[Thomas Carr|Carra]] (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym był ''[[Teratophoneus]]''.
+
Wg autorów opisu ''Nanuqsaurus'' był zaawansowanym [[tyranozauryn]]em i stanowił [[takson siostrzany]] dla [[klad]]u ''[[Tyrannosaurus]]''+''[[Tarbosaurus]]''. Późniejsza analiza [[Stephen Brusatte|Brusattego]] i [[Thomas Carr|Carra]] (2016) wykazała jednak, że był on bardziej [[bazalny]], a jego taksonem siostrzanym mógł być ''[[Teratophoneus]]''.
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
 
! ''Nanuqsaurus''
 
! ''Nanuqsaurus''
| {{Kpt|[[Anthony Fiorillo|Fiorillo]]}} i {{Kpt|[[Ronald Tykoski|Tyksoski]]}}, [[2014]]
+
| {{Kpt|[[Anthony Fiorillo|Fiorillo]]}} i {{Kpt|[[Ronald Tykoski|Tykoski]]}}, [[2014]]
 
|-
 
|-
 
! ''N. hoglundi''
 
! ''N. hoglundi''
| {{Kpt|Fiorillo}} i {{Kpt|Tyksoski}}, 2014
+
| {{Kpt|Fiorillo}} i {{Kpt|Tykoski}}, 2014
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
 
<small>
 
<small>
Brusatte, S., L., Carr, T., D. (2016). "he phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs". Scientific Reports 6, 20252. [[doi:10.1038/srep20252]]
+
Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. [[doi:10.1038/srep20252]]
 +
 
 +
Chinsamy, A., Thomas, D.B., Tumarkin-Deratzian, A.R. & Fiorillo, A.R. (2012) "Hadrosaurs were perennial polar residents" The Anatomical Record, (4), 610–614. [[doi:10.1002/ar.22428]]
  
 
Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. [[doi:10.1371/journal.pone.0091287]]
 
Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. [[doi:10.1371/journal.pone.0091287]]
Linia 107: Linia 108:
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 
[[Kategoria:Coelurosauria]]
 
[[Kategoria:Tyrannosauroidea]]
 
[[Kategoria:Tyrannosauroidea]]
[[Kategoria:Tyrannosaurudae]]
 
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:USA]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Mastrycht]]
 
[[Kategoria:Mastrycht]]

Wersja z 19:23, 23 cze 2017

Autor: Korekta:
Eryk Sroka Kamil Kamiński, Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński, Mateusz Tałanda


Nanuqsaurus (nanukzaur)
Długość: 6 m
Masa: ?
Miejsce występowania: USA - Alaska

formacja Prince Creek

Czas występowania 70-69 Ma

mastrycht

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Tyrannosauroidea

Tyrannosauridae

Tyrannosaurinae

Nanuqsaurus hoglundi.png

Holotyp DMNH 21461. Źródło: Fiorillo i Tykoski, 2014.

Odkrycie i opis

Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenie okręgu North Slope w Kikak-Tegoseak. Początkowo były one przypisywane gorgozaurowi, lecz ostatecznie, po preparacji szczątków w Perot Museum of Nature and Science w Dallas, zostały opisane jako nowy rodzaj i gatunek. Opisu Nanuqsaurus dokonali Anthony Fiorillo i Ronald Tykoski w roku 2014.

Materiał kostny

Holotyp nanukzaura o numerze katalogowym DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: niekompletny wyrostek nosowy (ang. ascending ramus/nasal process/dorsal process) prawej kości szczękowej, fragmenty kości czołowych, ciemieniowych i klinowych (laterosphenoid) oraz fragment przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie.

Paleobiologia, karłowatość

Jak sugeruje ryc. 8 w pracy opisującej nanukzaura, jego rozmiary to około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość czaszki, zrekonstruowana na podstawie proporcji podobnych zwierząt, wynosiła prawdopodobnie 60-70 cm.

Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego, ponieważ m. in. miejsce łączenia kości nosowej z szczękową ma charakter wklinowania (ang. interlocking).

Jedyny okaz Nanuqsaurus hoglundi pochodzi z aluwialnych osadów formacji Prince Creek, datowanych na mastrycht. Skały tej formacji znajdują się w pobliżu rzeki Colville, w okręgu North Slope, niedaleko koła podbiegunowego. Czyni to nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych.

Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [1].

Według paleontologów 70 milionów lat temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią kontynentu nazwanego Laramidia. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy liczba potencjalnych ofiar spadała znacząco (choć wg badań Chinsamy i in. z 2012 r. żyjące na dalekiej północy hadrozaurydy nie migrowały na południe).

Rekonstrukcja nanukzaura na tle śnieżnego krajobrazu. Autor: Nobu Tamura [2].

Fiorillo i Tykoski w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że mniejsza ilość żywności na surowych terenach kredowej Alaski nie pozwalała nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak u innych tyranozaurynów. Jednakże stwierdzono również, że alaskańskie troodony osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała troodonów, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia (znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju Troodon, lecz do innych zaawansowanych troodontydów, jeszcze nienazwanych - zob. opis Troodon).

Jego ofiarami mogły padać ceratopsy Pachyrhinosaurus perotorum, hadrozaurydy Ugrunaaluk (obecnie uznawany za młodszy synonim Edmontosaurus), czy pachycefalozaury Alaskacephale. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być dromeozaurydy i wspomniane troodontydy.

Upierzenie

Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór - jak jego chiński krewniak Yutyrannus.

Rekonstrukcja nanukzaura w arktycznym krajobrazie. Autor: Fred Wierum. [3].

Etymologia

Nazwa rodzajowa Nanuqsaurus pochodzi od połączenia inuickiego słowa nanuq które oznacza niedźwiedzia polarnego (Ursus maritimus) oraz greckiego słowa sauros czyli "jaszczur". Epitet gatunkowy hoglundi honoruje Forresta Hoglunda, za karierę w naukach o ziemi i "filantropijne wysiłki w sprzyjaniu instytucjom kulturalnym".

Filogeneza

Wg autorów opisu Nanuqsaurus był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu Tyrannosaurus+Tarbosaurus. Późniejsza analiza Brusattego i Carra (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym mógł być Teratophoneus.

Spis gatunków

Nanuqsaurus Fiorillo i Tykoski, 2014
N. hoglundi Fiorillo i Tykoski, 2014

Bibliografia

Brusatte, S.L. & Carr, T.D. (2016) "The phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs" Scientific Reports, 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Chinsamy, A., Thomas, D.B., Tumarkin-Deratzian, A.R. & Fiorillo, A.R. (2012) "Hadrosaurs were perennial polar residents" The Anatomical Record, (4), 610–614. doi:10.1002/ar.22428

Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. doi:10.1371/journal.pone.0091287