Natovenator: Różnice pomiędzy wersjami
m (Poprawki) |
m |
||
| (Nie pokazano 8 wersji utworzonych przez 5 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Natovenator''}} | {{DISPLAYTITLE:''Natovenator''}} | ||
{{Opis | {{Opis | ||
| − | |Autor = [[Paweł Konarzewski]] | + | |Autor = [[Paweł Konarzewski]], [[Szymon Jagusztyn]] |
|Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]] | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Kamil Kamiński]] | ||
|nazwa = ''Natovenator'' (natowenator) | |nazwa = ''Natovenator'' (natowenator) | ||
| − | |długość = ok. 60 cm <ref>Oszacowanie własne (PK) na podstawie | + | |długość = ok. 60 cm <ref>Oszacowanie własne (PK) na podstawie ryc. 4 w Lee i in., 2022</ref> |
|wysokość = | |wysokość = | ||
|dieta = mięsożerny | |dieta = mięsożerny | ||
|miejsce = | |miejsce = | ||
| − | [[Mongolia]] - | + | [[Mongolia]] - Ajmak południowogobijski |
<small>([[formacja]] [[Baruungoyot]])</small> | <small>([[formacja]] [[Baruungoyot]])</small> | ||
|czas = {{Występowanie|83.6|72.1}} | |czas = {{Występowanie|83.6|72.1}} | ||
| Linia 36: | Linia 36: | ||
}} | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Natovenator'' to [[rodzaj]] niewielkiego [[dromeozauryd]]a żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] na | + | ''Natovenator'' to [[rodzaj]] niewielkiego [[dromeozauryd]]a żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] na terenie dzisiejszej Mongolii. Został opisany przez Lee i wspólników w 2022 roku. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| Linia 43: | Linia 43: | ||
==Budowa i paleobiologia== | ==Budowa i paleobiologia== | ||
| − | ''Natovenator'' był niewielkim [[dromeozauryd]]em z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. | + | ''Natovenator'' był niewielkim [[dromeozauryd]]em z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. Niektóre jego [[autapomorfia|autapomorfie]] to mn. szeroki rowek na górnej powierzchni [[kość przedszczękowa|kości przedszczękowej]], wydłużony wyrostek nosowy [[kość szczękowa|kości przedszczękowej]], zachodzący na [[kość nosowa|kości nosowe]]. W kości przedszczękowej znajdowało się 13 dużych podobnych do siekaczy zębów. Trzy pierwsze zęby z kości szczękowej były znacznie zmniejszone i zgrupowane razem z następnym zębem bez żadnych oddzieleń przegrodami międzyzębowymi. Zęby na kości przedszczękowej różniły się od tych w kości szczękowej, u natowenatora występował więc wyraźny heterodontyzm. Unikalna była też m.in. budowa [[kość potyliczna|wyrostka potylicznego]] i [[kość skrzydłowa| kości skrzydłowej]]. Jego żebra były skierowane do tyłu, przez to miał opływowy kształt, co nie zostało dotąd stwierdzone u nieptasich teropodów. Kości śródręcza II były w kształcie klepsydry z wyraźnie wklęsłymi powierzchniami bocznymi. W kręgach szyjnych nie było [[pleurocel|pleuroceli]], czyli wgłębień na bocznej części kręgu. |
| − | Lee i in. (2022) sugerują, że ''Natovenator'' podobnie jak ''[[Halszkaraptor]]'' był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład [[konwergencja|ewolucji konwergentej]] z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów | + | Lee i in. (2022) sugerują, że ''Natovenator'' podobnie jak ''[[Halszkaraptor]]'' był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład [[konwergencja|ewolucji konwergentej]] z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów, zredukowane przednie zęby szczękowe, obecność rozwiniętego splotu naczyniowo-nerwowego w kości przedszczękowej, który zapewne był zakończony receptorami, cofnięcie nozdrzy w celu ułatwienia oddychania podczas przebywania w wodzie, wydłużenie szyi (która nie była tak długa jak u ''[[Halszkaraptor]]'', budowę [[kręg|kręgów szyjnych i ogonowych]] oraz spłaszczenie kości długich kończyn przednich. Cechy te występowały również u żółwi, plezjozaurów i [[spinozauryd]]ów. Pod wodą poruszał się za pomocą krótkich przednich kończyn oraz głównie długich tylnych. Przyczyna opóźnionego schematu wymiany zębów przedszczękowych jest nieznana, aczkolwiek mogła mieć związek z wodnym pokarmem. Intrygujące są też ślady ugryzień na szczęce tego dinozaura. Ich sprawca również nie jest znany. |
==Systematyka== | ==Systematyka== | ||
| − | Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu omawiany teropod jest najbliżej spokrewniony z ''[[Hulsanpes]]'' i ''[[Mahakala]]''. | + | Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu omawiany teropod jest najbliżej spokrewniony z ''[[Hulsanpes]]'' i ''[[Mahakala]]'' oraz nieco dalej z ''[[Halszkaraptor]]'', którego nazwa pochodzi od [[Halszka Osmólska|polskiej paleontolożki]]. Wszystkie te dinozaury należą do podrodziny [[Halszkaraptorinae]]. |
| + | |||
| + | ==Paleoekologia== | ||
| + | W środowisku natowenatora żyło wiele zwierząt: ssaki, jaszczurki, oraz dinozaury: [[Dromaeosauridae|dromeozaurydy]] ''[[Shri]]'' i ''[[Kuru]]'', ptaki, [[Protoceratopsidae|protoceratopsydy]] ''[[Bagaceratops]]'' i ''[[Breviceratops]]'', [[Oviraptorosauria|owiraptorozaury]], oraz bliski krewny ''Natovenator'' ''[[Hulsanpes]]''. W tym środowisku żyły również ''[[Tylocephale]]'', [[Alvarezsauridae|alwarezaurydy]] np. ''[[Ceratonykus]]'' oraz [[Ankylosauria|ankylozaury]] takie jak ''[[Tarchia]]''. Prawdopodobnie z większością tych zwierząt nie wchodził sobie w drogę, choć niektórzy roślinożercy zapewne jedli wodne rośliny w zbiornikach, w których polował. | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa rodzajowa ''Natovenator'' to połączenie łacińskiego słowa ''nato'' (pływać) i ''venator'' (myśliwy). Całą nazwa dosłownie oznacza "pływający myśliwy". Odnosi się ona do diety związanej z rybami oraz hipotetycznego półwodnego trybu życia. Epitet gatunkowy ''polydontus'' to połączenie greckich słów ''polys'' (wiele) i ''odous'' (zęby) i razem można przetłumaczyć jako "wielozębny". Nawiązuje do dużej ilości zębów, które posiadał. | + | Nazwa rodzajowa ''Natovenator'' to połączenie łacińskiego słowa ''nato'' (pływać) i ''venator'' (myśliwy). Całą nazwa dosłownie oznacza "pływający myśliwy". Odnosi się ona do diety związanej z rybami oraz hipotetycznego półwodnego trybu życia. Epitet gatunkowy ''polydontus'' to połączenie greckich słów ''polys'' (wiele) i ''odous'' (zęby) i razem można przetłumaczyć jako "wielozębny". Nawiązuje do dużej ilości zębów, które posiadał. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| {{V|''Natovenator''}} | | {{V|''Natovenator''}} | ||
| − | | {{Kpt|Lee, Lee, [[Philip Currie|Currie]], Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar}}, [[2022]] | + | | {{Kpt|Lee, Lee, [[Philip Currie|Currie]], Sissons, Park, Kim, Barsbold}} i {{Kpt|Tsogtbaatar}}, [[2022]] |
|- | |- | ||
| {{V|''N. polydontus''}} | | {{V|''N. polydontus''}} | ||
| − | | {{Kpt|Lee, Lee, [[Philip Currie|Currie]], Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar}}, 2022 | + | | {{Kpt|Lee, Lee, [[Philip Currie|Currie]], Sissons, Park, Kim, Barsbold}} i {{Kpt|Tsogtbaatar}}, 2022 |
|} | |} | ||
Aktualna wersja na dzień 10:15, 22 lut 2024
| Autor: | Paweł Konarzewski, Szymon Jagusztyn |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Kamil Kamiński |
| Natovenator (natowenator) | |
|---|---|
| Długość | ok. 60 cm [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Mongolia - Ajmak południowogobijski |
| Czas |
83,6-72,1 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja przyżyciowa Natovenator. Autor: Yusik Choi. Źródło: Lee i in., 2022 [2] | |
Wstęp
Natovenator to rodzaj niewielkiego dromeozauryda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Mongolii. Został opisany przez Lee i wspólników w 2022 roku.
Materiał kopalny
.png)
Holotyp o numerze katalogowym MPC-D 102/114 to w większości artykułowany szkielet z prawie kompletną czaszką.
Budowa i paleobiologia
Natovenator był niewielkim dromeozaurydem z długą, lekko zbudowaną czaszkę wraz z długim pyskiem i dużymi oczodołami. Niektóre jego autapomorfie to mn. szeroki rowek na górnej powierzchni kości przedszczękowej, wydłużony wyrostek nosowy kości przedszczękowej, zachodzący na kości nosowe. W kości przedszczękowej znajdowało się 13 dużych podobnych do siekaczy zębów. Trzy pierwsze zęby z kości szczękowej były znacznie zmniejszone i zgrupowane razem z następnym zębem bez żadnych oddzieleń przegrodami międzyzębowymi. Zęby na kości przedszczękowej różniły się od tych w kości szczękowej, u natowenatora występował więc wyraźny heterodontyzm. Unikalna była też m.in. budowa wyrostka potylicznego i kości skrzydłowej. Jego żebra były skierowane do tyłu, przez to miał opływowy kształt, co nie zostało dotąd stwierdzone u nieptasich teropodów. Kości śródręcza II były w kształcie klepsydry z wyraźnie wklęsłymi powierzchniami bocznymi. W kręgach szyjnych nie było pleuroceli, czyli wgłębień na bocznej części kręgu.
Lee i in. (2022) sugerują, że Natovenator podobnie jak Halszkaraptor był przystosowywany do wodnego trybu życia. Miał on opływowe ciało ułatwiające pływanie. Jest to przykład ewolucji konwergentej z ptakami nurkującymi. Można wymienić również inne cechy jako przystosowanie do wodnego trybu życia: wzrost liczby zębów, zredukowane przednie zęby szczękowe, obecność rozwiniętego splotu naczyniowo-nerwowego w kości przedszczękowej, który zapewne był zakończony receptorami, cofnięcie nozdrzy w celu ułatwienia oddychania podczas przebywania w wodzie, wydłużenie szyi (która nie była tak długa jak u Halszkaraptor, budowę kręgów szyjnych i ogonowych oraz spłaszczenie kości długich kończyn przednich. Cechy te występowały również u żółwi, plezjozaurów i spinozaurydów. Pod wodą poruszał się za pomocą krótkich przednich kończyn oraz głównie długich tylnych. Przyczyna opóźnionego schematu wymiany zębów przedszczękowych jest nieznana, aczkolwiek mogła mieć związek z wodnym pokarmem. Intrygujące są też ślady ugryzień na szczęce tego dinozaura. Ich sprawca również nie jest znany.
Systematyka
Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez autorów opisu omawiany teropod jest najbliżej spokrewniony z Hulsanpes i Mahakala oraz nieco dalej z Halszkaraptor, którego nazwa pochodzi od polskiej paleontolożki. Wszystkie te dinozaury należą do podrodziny Halszkaraptorinae.
Paleoekologia
W środowisku natowenatora żyło wiele zwierząt: ssaki, jaszczurki, oraz dinozaury: dromeozaurydy Shri i Kuru, ptaki, protoceratopsydy Bagaceratops i Breviceratops, owiraptorozaury, oraz bliski krewny Natovenator Hulsanpes. W tym środowisku żyły również Tylocephale, alwarezaurydy np. Ceratonykus oraz ankylozaury takie jak Tarchia. Prawdopodobnie z większością tych zwierząt nie wchodził sobie w drogę, choć niektórzy roślinożercy zapewne jedli wodne rośliny w zbiornikach, w których polował.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Natovenator to połączenie łacińskiego słowa nato (pływać) i venator (myśliwy). Całą nazwa dosłownie oznacza "pływający myśliwy". Odnosi się ona do diety związanej z rybami oraz hipotetycznego półwodnego trybu życia. Epitet gatunkowy polydontus to połączenie greckich słów polys (wiele) i odous (zęby) i razem można przetłumaczyć jako "wielozębny". Nawiązuje do dużej ilości zębów, które posiadał.
Spis gatunków
| Natovenator | Lee, Lee, Currie, Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar, 2022 |
| N. polydontus | Lee, Lee, Currie, Sissons, Park, Kim, Barsbold i Tsogtbaatar, 2022 |
Bibliografia
Lee, S., Lee, YN., Currie, P.J., Sissons, R., Park, J.Y., Kim, Su-Hwan., Barsbold, R., Tsogtbaatar, K. (2022). "A non-avian dinosaur with a streamlined body exhibits potential adaptations for swimming". Communications Biology. 5 (1): 1–9 doi:10.1038/s42003-022-04119-9
- ↑ Oszacowanie własne (PK) na podstawie ryc. 4 w Lee i in., 2022
