Panphagia: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Panphagia''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 5: | Linia 6: | ||
|- | |- | ||
| [[Marcin Szermański]] | | [[Marcin Szermański]] | ||
| + | [[Mateusz Tałanda]] | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
|} | |} | ||
| Linia 23: | Linia 25: | ||
|- | |- | ||
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''': | ||
| − | | [[Argentyna]] - prowincja | + | | [[Argentyna]] - prowincja San Juan |
| − | <small>([[formacja Ischigualasto]])</small> | + | <small>([[formacja]] [[Ischigualasto]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
| − | | 232-230 Ma | + | | 232-230 [[Ma]] |
<small>środkowy lub późny [[trias]] ([[ladyn]] lub [[karnik]])</small> | <small>środkowy lub późny [[trias]] ([[ladyn]] lub [[karnik]])</small> | ||
| Linia 45: | Linia 47: | ||
Autorzy: Ricardo N. Martinez i Oscar A. Alcober (2009).</small> | Autorzy: Ricardo N. Martinez i Oscar A. Alcober (2009).</small> | ||
| + | |- | ||
| + | ! colspan=2 | Mapa znalezisk: | ||
| + | |- | ||
| + | | colspan=2 | | ||
| + | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| + | 30.2° S, 67.9° W|Valle Pintado|<small> | ||
| + | </display_points> | ||
|} | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Panphagia protos'' to | + | '''''Panphagia protos''''' to jeden z najstarszych [[Sauropodomorpha|zauropodomorfów]]. Jej szczątki zostały odkryte w prowincji San Juan w Argentynie pod koniec 2006 roku. Datuje się je na [[ladyn]] lub [[karnik]] (środkowy lub późny [[trias]]). |
| + | |||
| + | ==Etymologia== | ||
| + | Nazwa rodzajowa ''Panphagia'' pochodzi o greckich słów: ''pan'' (wszystko), ''phagein'' (jeść), ''ia'' (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy ''protos'' wskazuje z kolei na jego prymitywność. | ||
| − | == | + | ==Pozycja systematyczna i anatomia== |
| − | [[ | + | ''Panphagia'' była małych rozmiarów – jej [[holotyp]] określa się na około 1,3 m długości. Nie były to jednak jej maksymalne rozmiary, gdyż był to osobnik nie w pełni dojrzały. Wyglądem zewnętrznym na pierwszy rzut oka przypominała inne prymitywne dinozaury [[Saurischia|gadziomiedniczne]], gdyż posiadała jeszcze ich proporcje w budowie poszczególnych kości. Budowa jej zębów wskazuje na wszystkożerność. Szczątki ''Panphagia protos'', pierwotnie uważanej za prekursora wszystkich zauropodomorfów, zostały formalnie opisane w 2009 roku przez [[Ricardo Martínez|Martínez]]a i [[Oscar Alcober|Alcober]]a. |
| − | + | Budowa mózgoczaszki panfagii potwierdza, że jest ona bardzo prymitywna. Nie miała jeszcze cech typowych dla późniejszych prozauropodów, takich jak szersze kości czołowe i zredukowane wnęki - przednia bębenkowa i kłaczkowata. Jednak pewne aspekty kości nadpotylicznej (np. szerokość) bardziej nawiązują już do zauropodomorfów niż pozostałych dinozaurów. Dziwi przyczep mięśnia protraktora kości skrzydłowej i kwadratowej, znajdujący się na ''proootic''. Ma wydłużony kształt podobnie jak u [[Thecodontosaurus|tekodontozaura]] i jest on nieco dłuższy u prymitywnego [[Theropoda|teropoda]] [[Tawa|tawy]]. Jednak jest znacznie krótszy u roślinożernych dinozaurów i [[Silesaurus|silezaura]] niż u panfagii. | |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Analiza kladystyczna przeprowadzona przez autorów jej opisu, dowiodła, że ''Panphagia'' jest najbardziej bazalnym przedstawicielem [[Sauropodomorpha]]. Jednak późniejsze badania Martina Ezcurry wykazały że jest to przedstawiciel [[Guaibasauridae]]. Dzieli ona niektóre cechy z ''[[Saturnalia]]'', a także z ''[[Eoraptor]]'' - prawdopodobnie bazalnym zauropodomorfem lub teropodem (przynależność do którejś z tych grup nie jest absolutnie pewna). Są nimi np. puste kości, budowa zębów, ogólne proporcje. | |
| − | Analiza kladystyczna przeprowadzona przez autorów | ||
| − | '' | + | ==Materiał kopalny== |
| + | [[Holotyp]] o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy ''prootic'', kość potyliczna, przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 [[kręg]]i szyjne (1 przedni i 2 tylne), 4 [[łuk neuralny|łuki neuralne]] tylnych kręgów grzbietowych, 1 [[trzon]] kręgu grzbietowego, 19 kręgów ogonowych (pierwszy, 2 proksymalne, 1 środkowo-proksymalny i 15 dystalnych); elementy obręczy barkowej: lewa łopatka; elementy obręczy miednicznej: lewa kość biodrowa, lewa kość łonowa, lewa kość kulszowa; szczątki kończyn: prawa kość piszczelowa i skokowa, prawa kość III śródstopia, proksymalna połowa prawdopodobnie lewej kości IV śródstopia i 4 paliczki (w tym 1 kończyny tylnej). | ||
| − | == | + | ==Diagnoza== |
| − | + | Wg Martíneza i Alcobera ([[2009]]) jest to [[dinozaur]] o charakterystycznych cechach: | |
| + | * przedniotylnych wydłużonych dołkach na podstawie przedniobrzusznego wyrostka kości nosowej; | ||
| + | * szerokim, bocznym kołnierzem na kości kwadratowej z szerokim otworem umiejscowionym daleko od trzonu kości; | ||
| + | * głębokim rowku na powierzchni bocznej dolnej szczęki w otoczeniu wystających grzebieni brzusznych i grzbietowych, ciągnących się od dziewiątego zęba do otworu kości kątowej górnej; | ||
| + | * wyrostkach tylnobrzusznych kości zębowej rozdwojonych w dwie smukłe gałęzie, które pokrywają boczną powierzchnię kości kątowej; | ||
| + | * długim ''retroarticular'' wyrosteku powierzchni stawowej szerszym niż obszar stawów kości kwadratowej; | ||
| + | * owalnych bruzdach na bocznej powierzchni tylnej granicy [[trzon]]ów kręgów szyjnych; | ||
| + | * różnych wzniesieniach zlokalizowanych tylnogrzbietowo do diafofyzów łuków neuralnych przednich [[kręg]]ów szyjnych; | ||
| + | * dystalnym końcu ostrza łopatki prawie trzykrotnie szerszym od jej szyjki; | ||
| + | * ostrzu łopatki z poszerzonym tylnodystalnym rogiem ograniczonym przez zaklinowaną tylną granicę; | ||
| + | * blaszką przyśrodkową ''brevis fossa'' dwukrotnie szerszą niż wyrostki kości biodrowych. | ||
| + | Powyższe cechy odróżniają ''Panphagia protos'' od innych prymitywnych zauropodomorfów, a także od pozostałych prymitywnych gadziomiednicznych, jak ''[[Eoraptor]]''. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
! ''Panphagia'' | ! ''Panphagia'' | ||
| − | | [[Martínez]] i [[Alcober]], [[2009]] | + | | {{Kpt|[[Ricardo Martínez|Martínez]]}} i {{Kpt|[[Oscar Alcober|Alcober]]}}, [[2009]] |
|- | |- | ||
! ''P. protos'' | ! ''P. protos'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Martínez}} i {{Kpt|Alcober}}, [[2009]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Ezcurra M. D. | + | Ezcurra M.D. 2010. A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny. Journal of Systematic Palaeontology, t. 8, nr 3, str. 371–425. |
| + | |||
| + | Martínez R.N. i O.A. Alcober. 2009. A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha. PLoS ONE, t. 4, nr 2, str. 1–12. | ||
| − | Martínez R. N. | + | Martínez R.N., Haro J.A. i C. Apaldetti. 2012. Braincase of ''Panphagia protos'' (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32: sup1, str. 70-82. [[DOI: 10.1080/02724634.2013.819009]] |
</small> | </small> | ||
Wersja z 21:15, 30 sty 2014
| Autor: | Korekta: |
| Marcin Szermański | Maciej Ziegler |
| Panphagia (panfagia) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1,3 m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Argentyna - prowincja San Juan |
| Czas występowania | 232-230 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Szkielet - na biało odnalezione kości. Autorzy: Ricardo N. Martinez i Oscar A. Alcober (2009). | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Panphagia protos to jeden z najstarszych zauropodomorfów. Jej szczątki zostały odkryte w prowincji San Juan w Argentynie pod koniec 2006 roku. Datuje się je na ladyn lub karnik (środkowy lub późny trias).
Etymologia
Nazwa rodzajowa Panphagia pochodzi o greckich słów: pan (wszystko), phagein (jeść), ia (odnoszący się do). W wolnym tłumaczeniu nazwę tę można przetłumaczyć jako "wszystkożerca". Epitet gatunkowy protos wskazuje z kolei na jego prymitywność.
Pozycja systematyczna i anatomia
Panphagia była małych rozmiarów – jej holotyp określa się na około 1,3 m długości. Nie były to jednak jej maksymalne rozmiary, gdyż był to osobnik nie w pełni dojrzały. Wyglądem zewnętrznym na pierwszy rzut oka przypominała inne prymitywne dinozaury gadziomiedniczne, gdyż posiadała jeszcze ich proporcje w budowie poszczególnych kości. Budowa jej zębów wskazuje na wszystkożerność. Szczątki Panphagia protos, pierwotnie uważanej za prekursora wszystkich zauropodomorfów, zostały formalnie opisane w 2009 roku przez Martíneza i Alcobera.
Budowa mózgoczaszki panfagii potwierdza, że jest ona bardzo prymitywna. Nie miała jeszcze cech typowych dla późniejszych prozauropodów, takich jak szersze kości czołowe i zredukowane wnęki - przednia bębenkowa i kłaczkowata. Jednak pewne aspekty kości nadpotylicznej (np. szerokość) bardziej nawiązują już do zauropodomorfów niż pozostałych dinozaurów. Dziwi przyczep mięśnia protraktora kości skrzydłowej i kwadratowej, znajdujący się na proootic. Ma wydłużony kształt podobnie jak u tekodontozaura i jest on nieco dłuższy u prymitywnego teropoda tawy. Jednak jest znacznie krótszy u roślinożernych dinozaurów i silezaura niż u panfagii.
Analiza kladystyczna przeprowadzona przez autorów jej opisu, dowiodła, że Panphagia jest najbardziej bazalnym przedstawicielem Sauropodomorpha. Jednak późniejsze badania Martina Ezcurry wykazały że jest to przedstawiciel Guaibasauridae. Dzieli ona niektóre cechy z Saturnalia, a także z Eoraptor - prawdopodobnie bazalnym zauropodomorfem lub teropodem (przynależność do którejś z tych grup nie jest absolutnie pewna). Są nimi np. puste kości, budowa zębów, ogólne proporcje.
Materiał kopalny
Holotyp o numerze PVSJ 874 to następujące skamieniałości: częściowa czaszka na którą składają się prawa kość nosowa i przedczołowa, lewa czołowa, obie kości ciemieniowe i kwadratowe, prawy prootic, kość potyliczna, przednia połowa lewej dolnej szczęki i prawa część dolnej szczęki bez przedniej części kości zębowej; elementy kręgosłupa: 3 kręgi szyjne (1 przedni i 2 tylne), 4 łuki neuralne tylnych kręgów grzbietowych, 1 trzon kręgu grzbietowego, 19 kręgów ogonowych (pierwszy, 2 proksymalne, 1 środkowo-proksymalny i 15 dystalnych); elementy obręczy barkowej: lewa łopatka; elementy obręczy miednicznej: lewa kość biodrowa, lewa kość łonowa, lewa kość kulszowa; szczątki kończyn: prawa kość piszczelowa i skokowa, prawa kość III śródstopia, proksymalna połowa prawdopodobnie lewej kości IV śródstopia i 4 paliczki (w tym 1 kończyny tylnej).
Diagnoza
Wg Martíneza i Alcobera (2009) jest to dinozaur o charakterystycznych cechach:
- przedniotylnych wydłużonych dołkach na podstawie przedniobrzusznego wyrostka kości nosowej;
- szerokim, bocznym kołnierzem na kości kwadratowej z szerokim otworem umiejscowionym daleko od trzonu kości;
- głębokim rowku na powierzchni bocznej dolnej szczęki w otoczeniu wystających grzebieni brzusznych i grzbietowych, ciągnących się od dziewiątego zęba do otworu kości kątowej górnej;
- wyrostkach tylnobrzusznych kości zębowej rozdwojonych w dwie smukłe gałęzie, które pokrywają boczną powierzchnię kości kątowej;
- długim retroarticular wyrosteku powierzchni stawowej szerszym niż obszar stawów kości kwadratowej;
- owalnych bruzdach na bocznej powierzchni tylnej granicy trzonów kręgów szyjnych;
- różnych wzniesieniach zlokalizowanych tylnogrzbietowo do diafofyzów łuków neuralnych przednich kręgów szyjnych;
- dystalnym końcu ostrza łopatki prawie trzykrotnie szerszym od jej szyjki;
- ostrzu łopatki z poszerzonym tylnodystalnym rogiem ograniczonym przez zaklinowaną tylną granicę;
- blaszką przyśrodkową brevis fossa dwukrotnie szerszą niż wyrostki kości biodrowych.
Powyższe cechy odróżniają Panphagia protos od innych prymitywnych zauropodomorfów, a także od pozostałych prymitywnych gadziomiednicznych, jak Eoraptor.
Spis gatunków
| Panphagia | Martínez i Alcober, 2009 |
|---|---|
| P. protos | Martínez i Alcober, 2009 |
Bibliografia
Ezcurra M.D. 2010. A new early dinosaur (Saurischia: Sauropodomorpha) from the Late Triassic of Argentina: a reassessment of dinosaur origin and phylogeny. Journal of Systematic Palaeontology, t. 8, nr 3, str. 371–425.
Martínez R.N. i O.A. Alcober. 2009. A basal sauropodomorph (Dinosauria: Saurischia) from the Ischigualasto Formation (Triassic, Carnian) and the early evolution of Sauropodomorpha. PLoS ONE, t. 4, nr 2, str. 1–12.
Martínez R.N., Haro J.A. i C. Apaldetti. 2012. Braincase of Panphagia protos (Dinosauria, Sauropodomorpha). Journal of Vertebrate Paleontology, t. 32: sup1, str. 70-82. DOI: 10.1080/02724634.2013.819009
