Puertasaurus: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
(poprawki, wymaga dalszych)
m
 
(Nie pokazano 3 wersji utworzonych przez 3 użytkowników)
Linia 1: Linia 1:
 
{{DISPLAYTITLE:''Puertasaurus''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Puertasaurus''}}
−
<small>
+
{{Opis
−
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
+
|Autor                 = [[Krzysztof Stuchlik]], [[Maciej Ziegler]], [[Dawid Mazurek]], [[Marcin Szermański]]
−
| Autor:
+
|Korekta                = [[Krzysztof Lichota]], [[Kamil Kamiński]], [[Mateusz Tałanda]], [[Łukasz Czepiński]], [[Paweł Konarzewski]]
−
| Korekta:
+
|nazwa                  = ''Puertasaurus'' (puertazaur)
−
|-
+
|długość                = 28 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez i Larramendi, 2020 </ref>
−
| [[Krzysztof Stuchlik]], [[Dawid Mazurek]]
+
|wysokość              = 6 m (w ramionach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
| [[Maciej Ziegler]], [[Karol Sabath]], [[Daniel Madzia]], [[Krzysztof Lichota]], [[Marcin Szermański]], [[Kamil Kamiński]]
+
|masa                  = 50 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|}
+
|dieta                  = roślinożerny
−
</small>
+
|miejsce                = [[Argentyna]] - Santa Cruz
−
 
+
<small>([[formacja]] [[Cerro Fortaleza]])<ref>Santucci i Filippi, 2022</ref><ref>Calvo, 2024</ref></small>
−
----
+
|czas                  = {{Występowanie|76|70}}
−
 
+
ok. 76-70 Ma <ref>Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. [[doi:10.1111/bre.12272]]</ref></small><br>
−
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
+
<small>późna [[kreda]] ([[kampan]] - [[mastrycht]])</small>
−
! colspan=2 | ''Puertasaurus'' (puertazaur)
+
|systematyka            =
−
|-
+
[[Dinosauria]]
−
! '''Długość''':
 
−
| ok. 30 m (??)
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''Masa''':
 
−
| ok. 50-60 t (??)
 
−
 
 
−
|-
 
−
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
 
−
| [[Argentyna]] - Santa Cruz
 
−
 
 
−
<small>(formacja [[Pari Aike]]/[[Mata Amarilla]])</small>
 
−
|-
 
−
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
 
  
−
| <small>[[późna kreda]]? (zob. tekst)</small>
+
[[Saurischia]]
−
|-
 
−
! '''Systematyka'''
 
−
| [[Dinosauria]]
 
  
 
[[Sauropodomorpha]]
 
[[Sauropodomorpha]]
Linia 43: Linia 26:
 
[[Somphospondyli]]
 
[[Somphospondyli]]
  
−
(?) [[Titanosauria]]
+
[[Titanosauria]]
  
−
?? [[Lithostrotia]]
+
[[Lithostrotia]]
  
 
[[Colossosauria]]
 
[[Colossosauria]]
−
|-
 
−
| colspan=2 |[[Plik:Puertasaurus_Scott_Hartman.jpg|400px|]]
 
−
<small>Znane elementy szkieletu. Autor: [[Scott Hartman]] [http://skeletaldrawing.blogspot.com/2013/06/when-i-released-my-thunder-lizards-size.html]]</small>
 
−
|}
 
  
 +
?? [[Longkosauria]]
 +
 +
|grafika                = Puertasaurus reuili.png
 +
|podpis                = Rekonstrukcja ''Puertasaurus''. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Puertasaurus_reuili.png]
 +
|PorównanieGrupa        =
 +
|PorównanieDługość      =
 +
|mapa                  =
 +
<display_points type="terrain" zoom=4>
 +
-49.844213, -72.109395~wzgórze Los Hornos (Los Hornos Hill, =Cerro Los Hornos), Santa Cruz, [[Argentyna]]|<small>[[holotyp]] (Novas i in., 2005; por. Novas i in. 2008, ryc. 1).<br>
 +
</display_points>
 +
}}
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Puertasaurus'' był powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.
+
''Puertasaurus'' to [[rodzaj]] ogromnego [[zauropod]]a żyjącego w [[późna kreda|późnej kredzie]] na terenie dzisiejszej Argentyny. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.
  
−
Szkielet został odnaleziony w [[2001]] roku, natomiast opis powstał w [[2005]] roku. Odkrywcami i preparatorami okazu byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę [[rodzaj]]ową i epitet [[gatunek|gatunkowy]].
+
==Etymologia==
 +
Odkrywcami i preparatorami [[holotyp|typowego okazu]] byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę [[rodzaj]]ową i epitet [[gatunek|gatunkowy]].
  
 
==Wiek geologiczny==
 
==Wiek geologiczny==
−
Gigant ten pochodzi z formacji [[Pari Aike]] lub [[Mata Amarilla]]. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od [[cenoman]]u do [[mastrycht]]u (zob. szerzej w [[Talenkauen#Wiek geologiczny]]).
+
Dawniej uważano, że gigant ten pochodził z formacji [[Pari Aike]] lub [[Mata Amarilla]]. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od [[cenoman]]u do [[mastrycht]]u (zob. szerzej w [[Talenkauen#Wiek geologiczny]]). Jednakże Santucci i Filippi (2022) oraz [[Calvo]] (2024) podają, że szczątki ''Puertasaurus'' pochodzą z formacji [[Cerro Fortaleza]] znaną wcześniej jako Pari Aike, a jej osady są datowane na [[kampan]] oraz [[mastrycht]].
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
−
[[Plik: Puertasaurus_reuili.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja. Autor: Slate Weasel [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Puertasaurus_reuili.png].]]
+
[[Plik:Puertasaurus_Scott_Hartman.jpg|300px|thumb|right|Znane elementy szkieletu (kręgi ogonowe nie są oparte na materiale kopalnym). Autor: [[Scott Hartman]] [http://skeletaldrawing.blogspot.com/2013/06/when-i-released-my-thunder-lizards-size.html].]]
−
[[Holotyp]] (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy [najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm] i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane.
+
[[Holotyp]] (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005).
−
Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-Pv-39) o długości 222 cm i obwodzie wału 99 cm (Sassani & Bivens 2017, Molina-Pérez & Larramendi 2020)
+
 
 +
Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako ''[[cf.]] Puertasaurus reuili'' (Sassani & Bivens 2017).
  
 
==Klasyfikacja==
 
==Klasyfikacja==
−
''Puertasaurus'' był łączony z [[Colossosauria]] (np. Calvo i in. 2008A; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych.  
+
[[Plik: Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG|300px|thumb|right|Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG].]]
 +
''Puertasaurus'' był łączony z [[Colossosauria]] (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych. Santucci i Filippi (2022) podają, że pozycja opisywanego zauropoda w [[klad]]zie [[Longkosauria]] jest niestabilna.
  
 
Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje ''Puertasaurus'' (podano [[takson]]y niższe od [[Somphospondyli]]):
 
Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje ''Puertasaurus'' (podano [[takson]]y niższe od [[Somphospondyli]]):
Linia 89: Linia 82:
  
 
[[Titanosauria]]: [[Lithostrotia]]: [[Colossosauria]]: [[Lognkosauria]]
 
[[Titanosauria]]: [[Lithostrotia]]: [[Colossosauria]]: [[Lognkosauria]]
−
<ref>González Riga, B. J., Mannion, P. D., Poropat, S. F., Ortiz David, L. D., & Coria, J. P. (2018). Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships. Zoological Journal of the Linnean Society, 184(1), 136-181.</ref>
+
<ref>González Riga, B. J., Mannion, P. D., Poropat, S. F., Ortiz David, L. D., & Coria, J. P. (2018). Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships. Zoological Journal of the Linnean Society, 184(1), 136-181.</ref>
  
 
==Rozmiary i budowa==
 
==Rozmiary i budowa==
−
Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Początkowo [[Fernando Novas]] oszacował go na 35-40 m długości i aż na 80-100 ton wagi jednak dziś wydaje się, że są to dane mocno przesadzone. Drugi kręg grzbietowy ma długość 31 cm, u ''[[Futalognkosaurus]]'', oszacowanego na 26 m długości (Calvo i in. 2008B) (wcześniej na 32-34 m - Calvo i in. 2007), ten sam [[kręg]] mierzy 28,7 cm. Kręg szyjny puertazaura (prawdopodobnie 9.) jest bardzo duży -  ma aż 118 cm długości, a u futalognkozaura środkowy kręg szyjny mierzy około 99 cm. Po porównaniu długość puertazaura można szacować na ok. 30 m. Puertazaur prawdopodobnie miał proporcjonalnie dłuższą szyję względem tułowia niż futalognkozaur, co być może wynika z faktu, że kręg grzbietowy puertazaura jest jednak znacznie szerszy od kręgu ''[[Futalognkosaurus]]'' i szyja była dłuższa, gdyż równoważyła szersze i cięższe cielsko niż u swojego kuzyna. Kręg piersiowy ''Puertasaurus'' jest wyjątkowo krótki.
+
[[Plik: Sauropod_neck_reconstructions.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szyi puertazaura (drugi od góry) i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel (2013).]]
 +
Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Był on powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. W 2020 roku Molina-Pérez i Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton, długość na 28 metrów oraz wysokosć w ramionach dochodzącą do 6 m. Zdaniem [[Calvo]] omawiamy zauropod był największym znanym dinozaurem, jednak skąpy materiał kopalny uniemożliwia porównanie go z ''[[Argentinosaurus]]''. Uznał on, że ''Puertasaurus'' mógł mieć długość dochodzącą nawet do 40 m oraz masę 80 t.
  
−
W 2020 roku Molina-Pérez & Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton a długość na 28 metrów.
+
Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy ''Puertasaurus'' jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005).
−
[[Plik: Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG|300px|thumb|right|Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Saurischia_-_Puertasaurus_reuili.JPG].]]
 
−
 
 
−
Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokimi wyrostkami kolczystymi oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi, ale z kolei krótkimi wyrostkami kolczystymi. Taka budowa prawdopodobnie umożliwiała bardzo duża elastyczność szyi jeśli chodzi o jej ruchy w pionie, tzn. szyja mogła być prawdopodobnie bardzo wysoko podnoszona w górę. Jednocześnie ruchy na boki mogły być nieco bardziej ograniczone.
 
  
 
==Paleoekologia==
 
==Paleoekologia==
−
[[Plik: Sauropod_neck_reconstructions.png|300px|thumb|right|Rekonstrukcja szyi puertazaura i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel, 2013 [hhttps://peerj.com/articles/36/].]]
+
Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: ''[[Orkoraptor]]'' i ''[[Talenkauen]]'' (zob. więcej w jego opisie).
−
Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: ''[[Orkoraptor]]'' i ''[[Talenkauen]]'' (zob. więcej w jego opisie). Żyły one na terenach porośniętych drzewami szpilkowymi, okresowo zalewanymi przez morze.
 
  
 
==Spis gatunków==
 
==Spis gatunków==
 
{| class="wikitable"
 
{| class="wikitable"
−
! ''Puertasaurus''
+
|{{V| ''Puertasaurus''}}
 
| {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]]}}, {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}}, {{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|[[Federico Agnolín|Agnolín]]}}, [[2005]]
 
| {{Kpt|[[Fernando Novas|Novas]]}}, {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}}, {{Kpt|[[Jorge Calvo|Calvo]]}} i {{Kpt|[[Federico Agnolín|Agnolín]]}}, [[2005]]
 
|-
 
|-
−
! ''P. reuili''
+
|{{V| ''P. reuili''}}
 
| {{Kpt|Novas, Salgado, Calvo}} i {{Kpt|Agnolín}}, 2005
 
| {{Kpt|Novas, Salgado, Calvo}} i {{Kpt|Agnolín}}, 2005
 
|}
 
|}
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small>
+
<small>Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. [[doi:10.7203/metode.14.24556]]
−
Calvo, J. O., Porfiri, J. D., González-Riga, B. J., & Kellner, A. W. (2007). A new Cretaceous terrestrial ecosystem from Gondwana with the description of a new sauropod dinosaur. Anais da Academia Brasileira de Ciências, 79(3), 529-541.
+
 
 +
Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of ''Futalognkosaurus dukei'' Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526.
 +
 
 +
Lacovara, K.J., Harris, J.D, Lamanna, M.C., Novas, F.E., Martinez, R. & Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181.
 +
 
 +
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press.  
  
−
Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008A). Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina. Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro 65(4):511-526
+
Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.
  
−
Calvo, J.O.; Juárez Valieri, R.D. & Porfiri, J.D. (2008B). Re-sizing giants: estimation of body length of Futalognkosaurus dukei and implications for giant titanosaurian sauropods. 3° Congreso Latinoamericano de Paleontología de Vertebrados. Neuquén, Argentina, 43.
+
Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41.
  
−
Mazzetta, G.V., Christiansen, P. & Fariña, R.A. (2004) "Giants and Bizarres: Body Size of Some Southern South American Cretaceous Dinosaurs. Historical Biology 65 (2-4): 1–13.
+
Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480.
  
−
Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020). Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs. Princeton University Press.  
+
Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. [[doi:10.2992/007.085.0403]]
  
−
Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011). Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina. Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.
+
Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 [[doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1]]
  
−
Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia". Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s. 7 (1): 37–41
+
Santucci R.M & Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs From the Campanian–Maastrichtian Age". [w]: Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red) "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer, Cham. [[doi:10.1007/978-3-030-95959-3_9]]
  
−
Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017). The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution. PeerJ Preprints 5:e2988v1 [[doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1]]
+
Taylor, M.P. & Wedel, M.J. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 [[doi:10.7717/peerj.36]]
  
−
<references/>
+
<references/></small>
−
</small>
 
  
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
 
[[Kategoria:Dinosauria]]
Linia 143: Linia 137:
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Mezozoik]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 +
[[Kategoria:Kampan]]
 +
[[Kategoria:Mastrycht]]

Aktualna wersja na dzień 23:01, 20 kwi 2024

Autor: Krzysztof Stuchlik, Maciej Ziegler, Dawid Mazurek, Marcin Szermański
Korekta: Krzysztof Lichota, Kamil Kamiński, Mateusz Tałanda, Łukasz Czepiński, Paweł Konarzewski

Puertasaurus (puertazaur)
Długość 28 m [1]
Wysokość 6 m (w ramionach) [1]
Masa 50 t [1]
Dieta roślinożerny
Miejsce Argentyna - Santa Cruz

(formacja Cerro Fortaleza)[2][3]

Czas
252 201 145
66

ok. 76-70 Ma [4]
późna kreda (kampan - mastrycht)

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Sauropodomorpha

Sauropoda

Macronaria

Somphospondyli

Titanosauria

Lithostrotia

Colossosauria

?? Longkosauria

Puertasaurus reuili.png
Rekonstrukcja Puertasaurus. Autor: Slate Weasel [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy…

Wstęp

Puertasaurus to rodzaj ogromnego zauropoda żyjącego w późnej kredzie na terenie dzisiejszej Argentyny. Dinozaur ten zasługuje na tytuł jednego z największych odkrytych dinozaurów.

Etymologia

Odkrywcami i preparatorami typowego okazu byli Pablo Puerta i Santiago Reuil - to od ich nazwisk utworzono nazwę rodzajową i epitet gatunkowy.

Wiek geologiczny

Dawniej uważano, że gigant ten pochodził z formacji Pari Aike lub Mata Amarilla. Wiek tych osadów jest kontrowersyjny. Szacowania różnych autorów wahają się od cenomanu do mastrychtu (zob. szerzej w Talenkauen#Wiek geologiczny). Jednakże Santucci i Filippi (2022) oraz Calvo (2024) podają, że szczątki Puertasaurus pochodzą z formacji Cerro Fortaleza znaną wcześniej jako Pari Aike, a jej osady są datowane na kampan oraz mastrycht.

Materiał kopalny

Znane elementy szkieletu (kręgi ogonowe nie są oparte na materiale kopalnym). Autor: Scott Hartman [1].

Holotyp (MPM 10002) zawiera cztery niepołączone kręgi: większość dziewiątego kręgu szyjnego (pierwszy znany dla olbrzymiego tytanozaura, umożliwiający wgląd w anatomię szyi neozauropodów) o długości aż 118 cm, kompletny drugi kręg grzbietowy - najszerszy ze wszystkich dotychczas znanych u dinozaurów, o szerokości 1,68 m i wysokości 1,06 m i (Novas i in. 2005) długości trzonu (bez kłykcia przedniego) 29 cm (Paul 2019) i trzony dwóch kręgów ze środkowej części ogona, jednak jak dotąd nie zostały one szczegółowo opisane (Novas i in. 2005).

Materiał przypisany: ogromna kość udowa (MPM-PV-39) o długości 222 cm i obwodzie trzonu 99 cm (Lacovara i in. 2004), przypisana jako cf. Puertasaurus reuili (Sassani & Bivens 2017).

Klasyfikacja

Kręg grzbietowy puertazaura. Autor zdjęcia: Hectonichus [2].

Puertasaurus był łączony z Colossosauria (np. Calvo i in. 2008; Navarrete i in. 2011), co potwierdziło wiele analiz filogenetycznych. Santucci i Filippi (2022) podają, że pozycja opisywanego zauropoda w kladzie Longkosauria jest niestabilna.

Z różnych analiz wynikają następujące klasyfikacje Puertasaurus (podano taksony niższe od Somphospondyli):

Colossosauria: Lognkosauria [5]

Titanosauria: Colossosauria: Lognkosauria [6] [7] [8]

Titanosauria: Rinconsauria (politomia ze specyfikatorami Lognkosauria i Colossosauria) [7]

Titanosauria: Rinconsauria: Lithostrotia: Lognkosauria: Colossosauria [7]

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria [9]

Titanosauria: Lithostrotia: Colossosauria: Lognkosauria [10]

Rozmiary i budowa

Rekonstrukcja szyi puertazaura (drugi od góry) i innych zauropodów. Źródło: Taylor i Wedel (2013).

Mimo, że puertazaur jest znany z bardzo ubogiego materiału kopalnego to na podstawie jego ogromnych kręgów można wywnioskować, że był to olbrzymi dinozaur. Był on powolnym roślinożercą o długiej szyi i ogonie oraz masywnym cielsku. W 2020 roku Molina-Pérez i Larramendi oszacowali masę puertazaura na 50 ton, długość na 28 metrów oraz wysokosć w ramionach dochodzącą do 6 m. Zdaniem Calvo omawiamy zauropod był największym znanym dinozaurem, jednak skąpy materiał kopalny uniemożliwia porównanie go z Argentinosaurus. Uznał on, że Puertasaurus mógł mieć długość dochodzącą nawet do 40 m oraz masę 80 t.

Szyja była prawdopodobnie bardzo długa (w 2013 r. Taylor i Wedel oszacowali ją na 9 m) i miała ciekawą budowę - kręg puertazaura jest wydłużony, z szerokim wyrostkiem kolczystym oraz z długimi i grubymi żebrami szyjnymi (Novas i in. 2005). Kręg piersiowy Puertasaurus jest wyjątkowo krótki (Novas i in. 2005).

Paleoekologia

Dinozaurami współwystępującymi z puertazaurem były m.in.: Orkoraptor i Talenkauen (zob. więcej w jego opisie).

Spis gatunków

Puertasaurus Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005
P. reuili Novas, Salgado, Calvo i Agnolín, 2005

Bibliografia

Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. doi:10.7203/metode.14.24556

Calvo, J.O., Porfiri, J.D., Gonzalez-Riga, B.J. & Kellner, A.W.A. (2008) "Anatomy of Futalognkosaurus dukei Calvo, Porfiri, Gonzalez-Riga & Kellner, 2007 (Dinosauria, Titanosauridae) from the Neuquen Group (Late Cretaceous), Patagonia, Argentina" Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 511-526.

Lacovara, K.J., Harris, J.D, Lamanna, M.C., Novas, F.E., Martinez, R. & Ambrosio, A. (2004) "An enormous sauropod from the Maastrichtian Pari Aike formation of southernmost Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24(Supplement 003), Abstracts of Papers Sixty-Fourth Annual Meeting Society of Vertebrate Paleontology Adams Mark Hotel Denver, Colorado November 3-6, 2004, 180-181.

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" Princeton University Press.

Navarrete, C., Casal, G., & Martínez, R. (2011) "Drusilasaura deseadensis gen. et sp. nov., un nuevo titanosaurio (Dinosauria-Sauropoda), de la Formación Bajo Barreal, Cretácico Superior del norte de Santa Cruz, Argentina" Revista Brasileira de Paleontología, 14, 1-14.

Novas, F.E., Salgado, L., Calvo, J. & Agnolín, F. (2005) "Giant titanosaur (Dinosauria, Sauropoda)from the Late Cretaceous of Patagonia" Revisto del Museo Argentino de Ciencias Naturales, n.s., 7 (1), 37-41.

Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480.

Paul, G.S. (2019) "Determining the largest known land animal: A critical comparison of differing methods for restoring the volume and mass of extinct animals" Annals of Carnegie Museum, 85(4), 335-358. doi:10.2992/007.085.0403

Sassani, N. & Bivens, G. T. (2017) "The Chinese colossus: an evaluation of the phylogeny of Ruyangosaurus giganteus and its implications for titanosaur evolution" PeerJ Preprints, 5, e2988v1 doi:10.7287/peerj.preprints.2988v1

Santucci R.M & Filippi, L.S. (2022). "Last Titans: Titanosaurs From the Campanian–Maastrichtian Age". [w]: Otero, A., Carballido, J.L., Pol, D. (red) "South American Sauropodomorph Dinosaurs". Springer Earth System Sciences. Springer, Cham. doi:10.1007/978-3-030-95959-3_9

Taylor, M.P. & Wedel, M.J. (2013) "Why sauropods had long necks; and why giraffes have short necks" PeerJ. 1, e36 doi:10.7717/peerj.36

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez i Larramendi, 2020
  2. ↑ Santucci i Filippi, 2022
  3. ↑ Calvo, 2024
  4. ↑ Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. doi:10.1111/bre.12272
  5. ↑ Silva Junior J. C. & Marinho, T. S. (2019). Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil. Zootaxa, 4577(3), 401-438.
  6. ↑ Carballido, J. L., Pol, D., Otero, A., Cerda, I. A., Salgado, L., Garrido, A. C., Ramezani, J., Cúneo, N.R. & Krause, J. M. (2017). A new giant titanosaur sheds light on body mass evolution among sauropod dinosaurs. Proceedings of the Royal Society B: Biological Sciences, 284(1860), 20171219.
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Mannion, P. D., Upchurch, P., Jin, X., & Zheng, W. (2019). New information on the Cretaceous sauropod dinosaurs of Zhejiang Province, China: impact on Laurasian titanosauriform phylogeny and biogeography. Royal Society open science, 6(8), 191057.
  8. ↑ Carballido, J. L., Scheil, M., Knötschke, N., & Sander, P. M. (2020). The appendicular skeleton of the dwarf macronarian sauropod Europasaurus holgeri from the Late Jurassic of Germany and a re-evaluation of its systematic affinities. Journal of Systematic Palaeontology, 18(9), 739-781.
  9. ↑ Bandeira, K. L., Simbras, F. M., Machado, E. B., de Almeida Campos, D., Oliveira, G. R., & Kellner, A. W. (2016). A new giant Titanosauria (Dinosauria: Sauropoda) from the Late Cretaceous Bauru Group, Brazil. PloS one, 11(10).
  10. ↑ González Riga, B. J., Mannion, P. D., Poropat, S. F., Ortiz David, L. D., & Coria, J. P. (2018). Osteology of the Late Cretaceous Argentinean sauropod dinosaur Mendozasaurus neguyelap: implications for basal titanosaur relationships. Zoological Journal of the Linnean Society, 184(1), 136-181.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Puertasaurus&oldid=32732”