Tekst źródłowy strony Radziecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne

<small>
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| Autor:
|-
| [[Łukasz Czepiński]]
|}
</small>

----

<small>
{| class="wikitable" style="text-align:left" width="350px" align="left"
! width="100px" colspan=2 | Radziecko-Mongolskie Ekspedycje Paleontologiczne
|-
! width="100px" | '''Kierownictwo''':
| width="100px" | Iwan Jefriemow<br> Anatol Rozdhestvensky
|-
! '''Czas trwania''':
| [[1946]], [[1948]], [[1949]]
|-
! '''Miejsce''':
| Bayn Dzak (formacja [[Djadokhta]]), kotlina [[Nemegt]]
|-
! '''Ważne odkrycia''':
| 
* ''[[Maleevus|Maleevus disparoserratus]]''<br>
* ''[[Pinacosaurus|Pinacosaurus grangeri]]''<br>
* ''[[Saurolophus|Saurolophus angustirostris]]''<br>
* ''[[Talarurus|Talarurus plicatospineous]]''<br>
* ''[[Tarbosaurus|Tarbosaurus bataar]]''<br>
* ''[[Therizinosaurus|Therizinosaurus cheloniformis]]''
|-
! colspan=2 | Mapa wykopalisk:
|-
| colspan=2 |
<display_points type="terrain" zoom=4>
44.2° N, 103.7° E|Bayn Dzak (formacja [[Djadokhta]]), [[Mongolia]]
</display_points>
|}
</small>
W 1892 roku rosyjski geolog, Władimir Afanasjewicz Obruczew (Владимир Афанасьевич Обручев) opisał pierwsze skamieniałości z pustyni Gobi, które zostały zebrane w trakcie ekspedycji geograficznych pod przewodnictwem Grigorija Potanina (Григо́рий Никола́евич Пота́нин). 

W latach 20-tych XX wieku Mongolia była pod dużym wpływem radzieckim, przez co Amerykańskie Muzeum Historii Naturalnej nie mogło kontynuować swoich ekspedycji paleontologicznych po roku 1925 (zob. również [[Amerykańskie Ekspedycje Paleontologiczne do Mongolii]]).

W 1941 Mongolska Republika Ludowa zaproponowała Akademii Nauk ZSRR łączone Radziecko-Mongolskie ekspedycje paleontologiczne wgłąb Mongolii Zewnętrznej. Wskutek trwającej II Wojny Światowej, plany wspólnych ekspedycji musiały jednak zostać przesunięte w czasie; po zakończeniu wojny rozmowy zostały wznowione i przyniosły pożądane skutki - w 1946 roku Radziecki Instytut Paleontologii przygotował zespół, który przeprowadził rekonesans. Grupa była dowodzona przez [[Iwana Jefriemow]]a (Ива́н Анто́нович Ефре́мов) i  [[Anatoly Rozhdestvensky|Anatola Konstantinovicha Rozhdestvenskyego]], konsultantem zaś był Jurij Orłow (Юрий Александрович Орлов). W skład zespołu wchodziło jeszcze sześć innych osób.

W przeciwieństwie do ekspedycji prowadzonych przez amerykańskich paleontologów, korzystających z wielbłądów, Sowieci podróżowali i przewozili zapasy w dużych, ciężkich ciężarówkach i samochodach terenowych. Przez dwa miesiące naukowcy poszukiwali skamieniałości m.in. na terenie [[kotlina Nemegt|kotliny Nemegt]].

Kolejne, większe wyprawy zostały przeprowadzone w 1948 i 1949 roku, złożone z zespołu 19 członków, 8 pracowników technicznych i 6-ciu kierowców. Dzięki szybkim samochodom, zespołowi Jefriemowowa udało się zbadać tereny położone dalej w głębi pustyni, niż te, do których dotarli Amerykanie.

Pierwsze poszukiwania rozpoczęto w 1948 w lokacji Sayn Shand w południowowschodniej części Gobi. Odkryto tutaj kilka szkieletów nowego [[ankylozauryd]]a - ''[[Talarurus]] plicatospineous'' i fragmentaryczny materiał drugiego gatunku - ''Talarurus disparoserratus'' (później zaliczany do rodzaju ''[[Maleevus]]'', który jest obecnie uznawany za ''[[nomen dubium]]'').

Nieco później wykopaliska przeniosły się do Bayn Dzak, gdzie w latach dwudziestych Amerykanie dokonali swoich przełomowych odkryć. Również i radzieccy uczeni znaleźli liczne szkielety ''[[Protoceratops]]'' i jaja dinozaurów. Dodatkowo odkryli dobrze zachowany szkielet dużego ankylozauryda ''[[Syrmosaurus]] vimicaudus'' (obecnie uznawany za młodszy synonim ''[[Pinacosaurus]] grangeri'').

Gdy radziecki zespół przeniósł się w pobliże granicy z Chinami, natrafił na kotlinę Nemegt, która okazała się prawdziwą kopalnią dinozaurów. Osady zawierały skamieniałości [[Hadrosauria|hadrozaury]], [[Carnosauria|karnozaury]], [[Sauropoda|zauropody]], [[Ankylosauria|ankylozaury]] i [[Ornithomimidae|ornitomimidy]]. Wzdłuż niegościnnego wąwozu zbudowanego z czerwonego piaskowca ekspedycja odkryła siedem szkieletów ''[[Tarbosaurus]] bataar''.

W lokalizacji niedaleko Altan Ula radzieccy naukowcy odkryli gęsty pochówek dużych hadrozaurów (ponad dwanaście metrów długości), niektóre z odciskami skóry. Samo miejsce zostało ochrzczone nazwą "grobowiec smoka " ("Dragon's Tomb), a hadrozaury w 1952 roku przypisane do gatunku ''[[Saurolophus]] angustirostris''. 

Najbardziej zagadkowym zwierzęciem odkrytym przez radziecko-mongolskie ekspedycje był ''[[Therizinosaurus]] cheloniformis'', którego pazury sięgające od 30 do 60 centymetrów długości początkowo zostały uznane za żebra ogromnego żółwia.

W 1949 w Altan Teli odkryto szczątki plioceńskich ssaków. Warstwa skał o grubości półtora metra zawierała szczątki tysięcy zwierząt, które prawdopodobnie zginęły podczas nagłej powodzi. Wykopaliska zakończono powrotem do kotliny Nemegt i kontynuacją wykopalisk w miejscach, w których kopano rok wcześniej.

Radzieccy uczeni zebrali ponad 120 ton okazów paleontologicznych, w większości nieznanych dotąd nauce. Dzięki tym wyprawom kotlina Nemegt, skąd pochodziła większość zebranych okazów, stała się jedną z najważniejszych lokalizacji z późnokredowymi dinozaurami, tuż obok [[Red Deer River]] w Albercie (Kanada) czy [[Hell Creek]] w Montanie (USA).

Okazy zebrane w trakcie tych ekspedycji można oglądać m.in. w Muzeum w Ułan Bator i w Muzeum Paleontologicznym Rosyjskiej Akademii Nauk w Moskwie.

==Wybrana literatura==
<small>Coy, C., 1997 "Soviet–Mongolian Paleontological Expeditions". W: Currie, P., 1997 "Encyclopedia of Dinosaurs". 691-692 pp.</small>

[[Kategoria:Ekspedycje]]
[[:Kategoria:Mongolia]]
[[Kategoria:Artykuły paleontologiczne]]