Rapator
Do sprawdzenia.
| Autor: | Korekta: |
| Kamil Kamiński |
| Rapator (rapator) | |
|---|---|
| Długość: | ?ok. 6 m |
| Masa: | ? kg |
| Miejsce występowania: | Australia - Nowa Południowa Walia |
| Czas występowania | ok. 107-99 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Holotyp - kość lewego śródręcza. Autor: Jaime Headden. [1] | |
| Mapa znalezisk: | |
|
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Rapator to rodzaj tajemniczego teropoda z wczesnej kredy Australii. Znany jest z tylko z pojedynczej kości kończyny przedniej. Kilka innych kości również może należeć do rapatora, nie ma jednak co do tego pewności. Z powodu ubogiego materiału kopalnego, pozycja systematyczna tego dinozaura pozostaje niejasna. Bywał klasyfikowany m.in. jako kompsognatyd i abelizauryd, dziś jednak najbardziej prawdopodobne wydaje się, że był on przedstawicielem zagadkowego kladu Megaraptora.
Etymologia
Nazwa Rapator pochodzi od łacińskich słów rapto („grabić”, „plądrować”) oraz przyrostka ator, i oznacza „grabieżca”, „łupieżca”. Epitet gatunkowy ornitholestoides znaczy „przypominający ornitolesta”.
Materiał kopalny
Holotyp (BMNH R3718) to pierwsza kość śródręcza, uważana też niekiedy za paliczek.
Oprócz tego znaleziono fragmentaryczny szkielet, być może należący do rapatora (fragmenty żebra i gastralii, bliższa część kości łokciowej, fragment pazura dłoni, fragment kości biodrowej, niekompletną III kość śródstopia oraz inne fragmenty (Mortimer, 2016 online).
Odkrycie, historia badań i klasyfikacja
Rapator został opisany przez słynnego niemieckiego paleontologa Friedricha von Huene w 1932 r. jako kompsognatyd, gdyż budowa jedynej znanej kości przypominała autorowi Ornitholestes i Oviraptor. Później sugerowano, że mógł to być abelizauryd, alwarezauryd lub bazalny celurozaur, podobny do Nqwebasaurus (Mortimer, 2016 online). W 2010 r. Agnolin i in. stwierdzili, że budowa pierwszej kości śródręcza rapatora jest bardzo podobna do Megaraptor i Australovenator, w związku z czym uznali go za przedstawiciela kladu Megaraptora. Autorzy ci zaakcentowali, że owa kość megaraptora jest możliwa do odróżnienia od analogicznych kości dwóch pozostałych teropodów, jednak dostrzeżone różnice między Rapator i Australovenator uznali za nieistotne. Dlatego wywnioskowali, że rapator to rodzaj nieważny (nomen dubium). Dopiero późniejsze odkrycie dobrze zachowanej kości śródręcza australowenatora umożliwiło dokładniejsze porównanie obu taksonów i wykazało istotne różnice pomiędzy nimi (White i in., 2013). Warto również podkreślić znaczącą różnicę stratygraficzną między Australovenator i Rapator (dzieliło je ok. 10 mln lat, co każe wątpić, by ich szczątki mogły reprezentować ten sam rodzaj).
W 2015 r. Bell i in. donieśli o odkryciu fragmentarycznego szkieletu megaraptoryda w osadach formacji Griman Creek. Autorzy wykazali, że różnił się on od Australovenator, ale brak kości śródręcza uniemożliwił porównanie go z holotypem rapatora. Możliwe więc, że są to szczątki właśnie tego teropoda, jednak nie można tego potwierdzić z całą pewnością.
Spis gatunków
| Rapator | von Huene, 1932 |
| R. ornitholestoides | von Huene, 1932 |
Bibliografia
Agnolin, F.,L., Ezcurra, M.,D., Pais, D.,F., Salisbury, S.,W. (2010) "A reappraisal of the Cretaceous non-avian dinosaur faunas from Australia and New Zealand: evidence for their Gondwanan affinities" Journal of Systematic Palaeontology 8, 257-300. [2].
Bell, P., R., Cau, A., Fanti, F., Smith, E.,T. (2016) "A large-clawed theropod (Dinosauria: Tetanurae) from the Lower Cretaceous of Australia and the Gondwanan origin of megaraptorid theropods" Gondwana Research, 36, 473-487. doi:10.1016/j.gr.2015.08.004
Creisler, B. (online 2003) "Dinosauria Translation and Pronunciation Guide S" http://www.dinosauria.com/dml/names/dinos.htm [kopia: https://archive.is/e6Sto]
Mortimer, M. (2016 online) [3]
White, M., A., Falkingham, P., L., Cook, A., G., Hocknull, S., A., Elliott, D., A. (2013). "Morphological comparisons of metacarpal I for Australovenator wintonensisand and Rapator ornitholestoides: Implications for their taxonomic relationships". Alcheringa: an Australasian Journal of Palaeontology: 1. doi:10.1080/03115518.2013.770221
