Scutellosaurus

Autor:

Adrian Sztuba, Paweł Kryta

---

Scutellosaurus (Skutellozaur)
Długość	ok. 1,2 m
Masa	ok. 3 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	USA - Arizona (formacja Kayenta)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 181 - 186 Ma Ma wczesna jura ( pliensbach - toark)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Thyreophora
Rekonstrukcja. Autor: Nobu Tamura [3]
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EUSA, Formacja Kayenta\u003C/small\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003C/div\u003E","title":"USA, Formacja Kayenta\n","link":"","lat":36.10000000000000142108547152020037174224853515625,"lon":-111,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Scutellosaurus to jeden z najprymitywniejszych znanych tyreoforów. Choć posiadał już pancerz z kostnych płytek (osteoderm), ogólną budową ciała (np. poprzez obecność bardzo długiego ogona i smukłych stóp, a także dwunożność) jeszcze przypominał najprymitywniejsze dinozaury ptasiomiedniczne.

Etymologia

Nazwa rodzajowa pochodzi od łacińskiego słowa "scutellum" oznaczającego "mała tarcza" oraz greckiego "sauros", czyli "jaszczur". Odnosi się do pancerza tego dinozaura. Nazwa gatunkowa "lawleri" honoruje Davida Lawlera, który odkrył holotyp Scutellosaurus.

Materiał kopalny

Odnalezione elementy holotypu Scutellosaurus (bez osteoderm). Autor: Jaime A. Headden. [1]

Holotyp (MNA V175) to dość kompletny, nieartykułowany szkielet ze słabo zachowaną czaszką i ponad 300 osteodermami. Paratyp (MNA V1752) to niekompletny szkielet większy od holotypu. Dodatkowo później przypisano do niego jeszcze kilkadziesiąt innych okazów, w tym niektóre elementy czaszki niezachowane u holotypu. Łącznie z formacji Kayenta znanych jest ok. 40 okazów dinozaurów ptasiomiednicznych, z czego większość na pewno należy do Scutellosaurus (choć najprawdopodobniej kilka z nich to szczątki innych dinozaurów ptasiomiednicznych).

Budowa i paleobiologia

Rekonstrukcja Scutellosaurus. Autor: Pavel Riha. [2]

Scutellosaurus był niewielkim dinozaurem roślinożernym. Colbert uważał, że był on raczej czworonożny, m.in. ze względu na proporcje kończyn. Choć kończyny przednie skutellozaura były krótsze od tylnych, to jednak ta różnica nie była tak duża, jak u dinozaurów które na pewno były dwunożne. Dodatkowo ciężki pancerz miałby utrudniać poruszanie się na dwóch nogach. Obecnie uznaje się go jednak za dwunożnego dinozaura, za czym przemawia obecność długiego ogona (który mógł służyć za przeciwwagę podczas chodzenia i biegania), smukła kończyna tylna i śródstopie, oraz zwarte ułożenie kości w stopie (Breeden, 2014). W badaniach dotyczących czworonożności dinozaurów (Maidment i in., 2014) okazało się, że nie wykazywał żadnych cech charakterystycznych dla czworonożnych dinozaurów. W przeciwieństwie do nich kość udowa była krótsza od piszczelowej, nie występował przednio-boczny wyrostek kości łokciowej, a czwarty krętarz kości udowej nie był zredukowany. Oszacowania masy pancerza Scutellosaurus (Maidment i in., 2014) wykazały, że wynosiła ona jedynie ok. 7% całej masy ciała, więc wpływ obecności osteoderm na położenie środka masy był znikomy. Środek ciężkości zarówno z uwzględnieniem zbroi, jak i bez niej, był położony nad stopami, umożliwiając poruszanie się na 2 kończynach (choć badanie nie wyklucza, że ten dinozaur mógł być czworonożny).

Charakterystyczną cechą tyreoforów jest ich pancerz. Scutellosaurus miał już taką "zbroję", złożoną z wielu kostnych płytek (osteoderm). Zapewne były one ułożone rzędami wzdłuż ciała (tak jak u jego krewnych, np. Scelidosaurus), lecz przez to, że skamieniałości są nieartykułowane, nie można stwierdzić jak dokładnie były umiejscowione. Pancerz ten nie zapewniał dostatecznej obrony przed większymi drapieżnikami takimi jak dilofozaur.

Wszystkie osteodermy miały grzbiet, który zazwyczaj przedzielał je na 2 asymetryczne części. W niektórych osteodermach ten grzbiet był zaostrzony. Osteodermy można podzielić na 4 rodzaje (morfotypy):

• Morfotyp A - asymetryczne, płaskie osteodermy z podłużnym grzbietem.

• Morfotyp B - asymetryczne osteodermy z bokami nachylonymi do grzbietu; wklęsłe brzusznie tak, że we wszystkich miejscach mają jednolitą grubość.

• Morfotyp C - symetryczne, płaskie osteodermy z dwoma grzbietami.

• Morfotyp D - długie i symetryczne osteodermy.

Kość ramienna jest długa jak na wczesnego dinozaura ptasiomiednicznego. Wynosi ona co najmniej 84% długości kości udowej. Prawdopodobnie była ona jeszcze nieco dłuższa, bo nie jest kompletna.

Systematyka

Początkowo Colbert uznał go za przedstawiciela rodziny Fabrosauridae. Obecnie jest on uznawany za bazalnego tyreofora.

Spis gatunków

Scutellosaurus	Colbert, 1981
S. lawleri	Colbert, 1981

Bibliografia

Breeden, B.T. (2016) "Observations on the osteology of scutellosaurus lawleri Colbert, 1981 (Ornithischia: Thyreophora) on the basis on new specimens from the Lower Jurassic Kayenta Formation of Arizona"

Colbert, E.H. (1981) "A Primitive Ornithischian Dinosaur from the Kayenta Formation of Arizona" Museum of Northern Arizona Press

Maidment, S.C.R.; Barrett, P.M. (2014). Osteological correlates for quadrupedality in ornithischian dinosaurs. Acta Palaeontologica Polonica 59 (1): 53–70.

Maidment, S.C.R.; Henderson D.M.; Barrett, P.M. (2014) "What drove reversions to quadrupedality in ornithischian dinosaurs? Testing hypotheses using centre of mass modelling" Naturwissenschaften (2014) 101:989–1001 DOI:10.1007/s00114-014-1239-2

Marsh, A.; Rowe, T.; Simonetti, A.; Stockli, D; Stockli, L. (2014). "The age of the Kayenta Formation of northeastern Arizona: overcoming the challenges of dating fossil bone". Society of Vertebrate Paleontology 74th Annual Meeting, At Berlin, Germany, Volume: Volume 34, Supplement 2 [abstrakt]

Rosenbaum, J.N.; Padian, K. (2000) "New material of the basal Thyreophoran Scutellosaurus lawleri from the Kayenta Formation (Lower Jurassic) of Arizona" PaleoBios, vol. 20, number 1