Shantungosaurus
| Autor: | Korekta: |
| Maciej Ziegler | Marcin Szermański |
| Shantungosaurus (szantungozaur) | |
|---|---|
| Długość: | 16,6 m (?do 18,7 m) |
| Masa: | ok. 19-23 t (?do 31 t) |
| Miejsce występowania: | Chiny – prowincje Szantung i Shaanxi
(grupa Wangshi, formacja Shanyang, |
| Czas występowania | ok. 85-73 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Autorka: Edyta Felcyn. | |
Wstęp
Szantungozaur jest jednym z największych albo, co wydaje się bardziej prawdopodobne, nawet największym ze znanych dinozaurów ptasiomiednicznych. Został opisany przez Hu w 1973 roku na podstawie czaszki znalezionej w osadach grupy Wangshi.
Etymologia
Nazwa rodzajowa znaczy "jaszczur z Szantung" a gatunkowa odnosi się zapewne do rozmiarów.
Budowa i materiał kopalny
Okazem holotypowym jest czaszka (IG V-1780: kość kwadratowa, kości szczękowe, kość przedszczękowa, prawa i część lewej k. zębowej, niekompletna kość lemieszowa i kość jarzmowa). Odnaleziono także co najmniej pięć niekompletnych szkieletów. Jest podobny do amerykańskiego rodzaju Edmontosaurus. Średniej wielkości zmontowany okaz mierzy 14,7 m. Czaszka ma 1,63 m.
Znaleziono co najmniej 5 osobników (Horner i in., 2004), a wszystko wskazuje na to, że jest znacznie ich więcej. Największe znalezione dotąd złoże kości dinozaurów jest zdominowane prawdopodobnie przez ten gatunek.
Środowisko życia
Z Shantungosaurus koegzystowały prawdopodobnie m.in. Zhuchengtyrannus, Zhuchengceratops i Sinoceratops oraz nienazwane, dziwaczne dinozaury (osady grupy Wangshi, Szantung).
Pokrewieństwo, systematyka i taksonomia
Często uważa się, że Shantungosaurus jest bliskim krewnym amerykańskiego Edmontosaurus. Mimo podobnej czaszki, Edmontosaurus i Shantungosaurus niekoniecznie są blisko spokrewnione. Taki wynik miało wprawdzie badanie Weishampela i Hornera (1990), jednak w drugiej edycji "The Dinosauria" ci sami autorzy (wraz z Catherine Forster) zrezygnowali z umieszczenia kiepsko opisanego szantungozaura w analizie (tak samo wielu innych autorów). Jednym z nielicznych badań (albo wręcz jedynym) uwzględniających szantungozaura jest najbardziej kompletne dotąd badanie filogenezy hadrozaurydów - Prieto-Márquez (2010), w którym Shantungosaurus jest bardziej bazalny od kladu Edmontosaurus+pozostałe zaurolofiny.
Prawdopodobnie jego młodszym synonimem jest Zhuchengosaurus (ok. 16,6 m), od którego ma się różnić rozmiarami i większa liczbą (10 do 9) kręgów krzyżowych, co nie wydaje się przekonywającym argumentem a inne różnice są ewidentnie wynikiem błędów (Ji i in., 2011). Zapewne także Huaxiaosaurus (18,7 m) jest młodszym synonimem Shantungosaurus.
Spis gatunków
| Shantungosaurus | Hu, 1973 |
|---|---|
| = Zhuchengosaurus | Zhao ?vide Zhao, Li, Han, Hao, Liu, Li i Fang, 2007 |
| = Huaxiaosaurus | Zhao ?vide Zhao, Wang i Li, 2011 |
| S. giganteus | Hu, 1973 |
| = Zhuchengosaurus maximus | Zhao ?vide Zhao, Li, Han, Hao, Liu, Li i Fang, 2007 |
| = Huaxiaosaurus aigahtens | Zhao ?vide Zhao, Wang i Li, 2011 |
Bibliografia
Hone, D.W.E., Wang, K., Sullivan, C., Zhao, X., Chen, S., Li, D., Ji, S., Ji, Q. & Xu, X. (2011) "A new, large tyrannosaurine theropod from the Upper Cretaceous of China" Cretaceous Research, 32(4), 495-503 doi:10.1016/j.cretres.2011.03.005
Horner, J.R., Weishampel, D.B. & Forster, C.A. (2004) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley and Los Angeles: University of California Press, 438–463.
Ji, Y., Wang, X., Liu, Y. & Ji, Q. (2011) "Systematics, behavior and living environment of Shantungosaurus giganteus (Dinosauria: Hadrosauridae)" Acta Geologica Sinica (English Edition), 85(1): 58-65. doi:10.1111/j.1755-6724.2011.00378.x
Prieto-Márquez, A. (2010) "Global phylogeny of hadrosauridae (Dinosauria: Ornithopoda) using parsimony and Bayesian methods" Zoological Journal of the Linnean Society, 2010, 159, 435–502. doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00617.x
Weishampel, D. B. & Horner, J. R. (1990) "Hadrosauridae" [w:] Weishampel, D.B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria" Berkeley: University of California Press, 534–561.
Xu, X., Wang, K., Zhao, X. & Li, D. (2010A)."First ceratopsid dinosaur from China and its biogeographical implications" Chinese Science Bulletin, 55, 1631–1635. doi:10.1007/s11434-009-3614-5.
Xu, X., Wang, K., Zhao, X., Sullivan, C. & Chen, S. (2010B) "A New Leptoceratopsid (Ornithischia: Ceratopsia) from the Upper Cretaceous of Shandong, China and Its Implications for Neoceratopsian Evolution" PLoS ONE 5(11): e13835. doi:10.1371/journal.pone.0013835
Zhao, X., Li, D., Han, G., Hao, H., Liu, F., Li, L. & Fang, X. (2007) "Zhuchengosaurus maximus from Shandong Province" Acta Geoscientia Sinica, 28(2), 111–122. doi:10.1007/s10114-005-0808-x
Zhao X., Wang K. & Li D. (2011) "Huaxiaosaurus aigahtens" Geological Bulletin of China, 30 (11), 1671-1688.
http://en.wikipedia.org/wiki/Shantungosaurus
http://wiedza.newsweek.pl/kraina-smokow,81352,1,1.html
http://www.dinodata.info/index.php?option=com_content&task=view&id=7456&Itemid=67
http://www.dinodata.info/index.php?option=com_content&task=view&id=2724&Itemid=75
Glut, D.F. (1997) "Dinosaurs: The Encyclopedia" wyd. McFarland & Company
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
