Torvosaurus: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
(Nie pokazano 2 pośrednich wersji utworzonych przez tego samego użytkownika) | |||
Linia 1: | Linia 1: | ||
do aktualizacji [http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2013.853056] i [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0088905] | do aktualizacji [http://dx.doi.org/10.1080/08912963.2013.853056] i [http://www.plosone.org/article/info%3Adoi%2F10.1371%2Fjournal.pone.0088905] | ||
+ | {{DISPLAYTITLE:''Torvosaurus''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
Linia 7: | Linia 8: | ||
|- | |- | ||
| [[Maciej Ziegler]] | | [[Maciej Ziegler]] | ||
− | [[Tyracinoraptor]] | + | "[[Tyracinoraptor]]" |
[[Marcin Szermański]] | [[Marcin Szermański]] | ||
Linia 23: | Linia 24: | ||
|- | |- | ||
! '''Masa''': | ! '''Masa''': | ||
− | | 1<ref>Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. [[doi:10.1038/ncomms3827]]</ref>- | + | | 1<ref>Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. [[doi:10.1038/ncomms3827]]</ref>-4 t |
|- | |- | ||
Linia 29: | Linia 30: | ||
| [[USA]] - Kolorado, Utah, Wyoming | | [[USA]] - Kolorado, Utah, Wyoming | ||
− | <small>(ogniwa Brushy Basin i Salt Wash - [[formacja Morrison]])</small> | + | <small>(ogniwa Brushy Basin i Salt Wash - [[formacja]] [[Morrison]])</small> |
− | [[Portugalia]] | + | [[Portugalia]] |
− | <small>(ogniwa Porto Novo i Sobral, [[formacja Lourinhã]])</small> | + | <small>(ogniwa Porto Novo i Sobral, [[formacja]] [[Lourinhã]])</small> |
|- | |- | ||
! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ! '''[[Czas|Czas występowania]]''' | ||
− | | 154-146 Ma | + | | 154-146 [[Ma]] |
− | <small> | + | <small>[[późna jura]] ([[kimeryd]] - [[tyton]])</small> |
|- | |- | ||
! '''Systematyka''' | ! '''Systematyka''' | ||
Linia 51: | Linia 52: | ||
(?) [[Megalosauroidea]] | (?) [[Megalosauroidea]] | ||
− | [[Spinosauroidea]] (''sensu'' [[Sereno]], [[1998]]) | + | [[Spinosauroidea]] (''sensu'' [[Paul Sereno|Sereno]], [[1998]]) |
(?) [[Megalosauridae]] (?=[[Torvosauridae]]) | (?) [[Megalosauridae]] (?=[[Torvosauridae]]) | ||
Linia 61: | Linia 62: | ||
| colspan=2 |[[Plik:Torvosaurus.jpg|400px|]] | | colspan=2 |[[Plik:Torvosaurus.jpg|400px|]] | ||
<small>Autor: V. Nikolov - Dinozaury z Portugalii - ''Torvosaurus'', ''[[Lourinhanosaurus]]'' i ''[[Lusotitan]]'' [http://t-pekc.deviantart.com/art/Jurassic-Portugal-117279677]</small> | <small>Autor: V. Nikolov - Dinozaury z Portugalii - ''Torvosaurus'', ''[[Lourinhanosaurus]]'' i ''[[Lusotitan]]'' [http://t-pekc.deviantart.com/art/Jurassic-Portugal-117279677]</small> | ||
− | |} | + | |- |
+ | ! colspan=2 | Mapa znalezisk ''T. tanneri'': | ||
+ | |- | ||
+ | | colspan=2 | | ||
+ | <display_points type="terrain" zoom=6> | ||
+ | Dry Mesa Quarry, Montrose County, Colorado, USA|formacja [[Morrison]], stanowisko Dry Mesa, hrabstwo Montrose, Kolorado, [[USA]]|<small>''T. tanneri''. | ||
+ | Moffit County, Colorado, USA|formacja [[Morrison]], hrabstwo Moffit, Kolorado, [[USA]]|<small>''T. tanneri'' | ||
+ | Garden Park, Fremont County, Colorado, USA|formacja [[Morrison]], Garden Park, hrabstwo Fremont, Kolorado, [[USA]]|<small>''T. tanneri''. | ||
+ | Carnegie Quarry, Dinosaur National Monument, Uintah County, Utah, USA|formacja [[Morrison]], stanowisko Carnegie, Dinosaur National Monument, hrabstwo Uintah, Utah, [[USA]]|<small>''T. tanneri''. | ||
+ | Freezeout Hills, Carbon County, Wyoming, USA|formacja [[Morrison]], Freezeout Hills, hrabstwo Carbon, Wyoming, [[USA]]|<small>''T. tanneri''. | ||
+ | Como Bluff, Albany County, Wyoming, USA|formacja [[Morrison]], Como Bluff, hrabstwo Albany, Wyoming, [[USA]]|<small>''T. tanneri''. | ||
+ | </display_points> | ||
+ | |- | ||
+ | ! colspan=2 | Mapa znalezisk ''T. gurneyi'' i wstępnie przypisany do niego ''T.'' sp.: | ||
+ | |- | ||
+ | | colspan=2 | | ||
+ | <display_points type="terrain" zoom=6> | ||
+ | Praia da Vermelha, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Praia da Vermelha, [[Portugalia]]|<small>''T. gurneyi'' (holotyp). | ||
+ | Casal do Bicho, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Casal do Bicho, [[Portugalia]]|<small>''T.'' sp. (ML 430). | ||
+ | Quinta do Gradil, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Quinta do Gradil, [[Portugalia]]|<small>''T.'' sp. (ML 632). | ||
+ | Praia da Corva, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Praia da Corva, [[Portugalia]]|<small>''T.'' sp. (ALT-SHN.116). | ||
+ | Praia da Area Branca, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Praia da Area Branca, [[Portugalia]]|<small>''T.'' sp. (ML 962). | ||
+ | Porto das Barcas, Portugal|formacja [[Lourinhã]], Porto das Barcas, [[Portugalia]]|<small>''T.'' sp. (FUB PB Ther 1). | ||
+ | </display_points> | ||
+ | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
Linia 67: | Linia 92: | ||
==Odkrycie, budowa i wymiary== | ==Odkrycie, budowa i wymiary== | ||
− | ''Torvosaurus'' był dużym | + | ''Torvosaurus'' był dużym [[teropod]]em, ocenianym przeważnie na 11-12 m długości, choć [[Gregory Paul]] ([[2010]]) daje mu "jedynie" 9 m. Pierwsze odkryte szczątki zostały odnalezione przez [[James Jensen|Jamesa Jensena]] i [[Kenneth Stadtman|Kennetha Stadtmana]] w roku [[1972]] na w osadach formacji [[Morrison]] w stanie Kolorado. W [[2006]] roku [[Octavio Mateus]] i współpracownicy przypisali odkryte w Portugalii szczątki czaszki do ''Torvosaurus tanneri'' (obecnie znany jako drugi [[gatunek]] torwozaura - ''T. gurneyi''). |
''Torvosaurus'' był jednym z największych drapieżników swych czasów. Poruszał się na dwóch potężnych nogach. Prawdopodobnie polował na dinozaury - stegozaury i zauropody. Szczęki były silnie umięśnione, z ostrymi, trzynastocentymetrowymi zębami, które umożliwiały wyrywanie dużych kawałów mięsa. Przednie kończyny były mocno zbudowane, większe od tyranozaurowych i zakończone trzema ostrymi pazurami. | ''Torvosaurus'' był jednym z największych drapieżników swych czasów. Poruszał się na dwóch potężnych nogach. Prawdopodobnie polował na dinozaury - stegozaury i zauropody. Szczęki były silnie umięśnione, z ostrymi, trzynastocentymetrowymi zębami, które umożliwiały wyrywanie dużych kawałów mięsa. Przednie kończyny były mocno zbudowane, większe od tyranozaurowych i zakończone trzema ostrymi pazurami. | ||
Linia 73: | Linia 98: | ||
Zob. też artykuł o [[Megalosauridae]] i opis ''[[Megalosaurus]]''. | Zob. też artykuł o [[Megalosauridae]] i opis ''[[Megalosaurus]]''. | ||
− | == | + | ==Gatunki torwozaura== |
[[Plik:Torvosaurus_Scott_Hartman.jpg|300px|thumb|right|Szkielet ''Torvosaurus''. Autor: Scott Hartman [http://www.skeletaldrawing.com/theropods].]] | [[Plik:Torvosaurus_Scott_Hartman.jpg|300px|thumb|right|Szkielet ''Torvosaurus''. Autor: Scott Hartman [http://www.skeletaldrawing.com/theropods].]] | ||
− | + | ===''T. tanneri''=== | |
+ | Długość: 9 m | ||
− | + | Masa: 1 t | |
− | ( | + | Czas: [[późna jura]] ([[kimeryd]] - [[tyton]]) |
− | ( | + | Miejsce: [[USA]] - (patrz mapka; ogniwa Brushy Basin i Salt Wash - formacja [[Morrison]]) |
− | (BYUVP | + | Materiał kopalny: [[Holotyp]] (BYUVP 2002): kości: ramienne (412, 429 mm), promieniowa (187 mm), łokciowe (225, 229 mm). Hendrickx i Mateus ([[2014]]) dzielą go na [[lektotyp]] (lewa k. ramienna) i [[paralektotyp]] (pozostałości lewej i prawej przedniej kończyny) o takim samym jak holotyp numerze katalogowym. |
− | (BYUVP 2007 | + | [[Paratyp]]y to: BYUVP 2003 (czaszka ~1,31 m) - przednia część żuchwy; BYUVP 2004a-d - kręgi szyjne: fragment piątego, szósty (115 mm), siódmy (123 mm), ósmy (121 mm); BYUVP 2005 - pierwszy kręg grzbietowy (135 mm); BYUVP 2006 - piąty kręg grzbietowy (118 mm); BYUVP 2007 - szósty kręg grzbietowy (~107 mm); BYUVP 2008 - dwunasty kręg grzbietowy; BYUVP 2009 - kręg grzbietowy; BYUVP 2010 - kość śródręcza I (72,3 mm); BYUVP 2011 - kość śródręcza II (117,5 mm); BYUVP 2012 - kość śródręcza III (96,5 mm); BYUVP 2013 - kość biodrowa; BYUVP 2014 - kości łonowe (736 mm); BYUVP 2015 - kość kulszowa (736 mm); BYUVP 2016 - kość piszczelowa (725 mm); BYUVP 2017 - niekompletna kość piszczelowa; BYUVP 2018 - paliczek górnej kończyny I-1 i BYUVP 2020 - pazur górnej kończyny I. |
− | ( | + | TATE 401, 1002–1005 (''Edmarka rex'') - kość jarzmowa (policzkowa), łopatkowo-krucza i żebra; TATE 0012 z 0012-11 (oficjalnie 1003 - "''Brontoraptor''") - atlas, [[kręg]] osiowy, kość krzyżowa, kręgi ogonowe, szewrony, łopatka, kości krucze, biodrowa, łonowa, kulszowa, udowa, piszczelowa i strzałkowa; FMNH PR 3060 - 3 środkowe fragmenty gastraliów, prawa kość śródręcza III, prawa paliczek "dłoni" III-2, lewa kość śródstopia II-IV i lewy paliczek stopy I-1. |
− | ( | + | Do ''T. tanneri'' przypisano też wiele innych kości z różnych części ciała. Nie możemy mieć pewności, czy wszystkie zaliczone do niego skamieliny pochodzą rzeczywiście od tego gatunku. Nawet gdyby wszystkie miały cechy megalozaurydów - a możemy przypuszczać, że nie mają, ponieważ wiele z nich mogło zostać uznanych za ''T. tanneri'' tylko dlatego, że nie pasują do innych dużych teropodów z formacji Morrison (''[[Allosaurus]]'', ''[[Ceratosaurus]]'') - to obecność innego, blisko spokrewnionego zwierzęcia jest całkiem możliwa, zważywszy na to, że osady formacji [[Morrison]] dokumentują kilka milionów lat (występowało tam kilka gatunków allozaurydów i - co jednak zostało przekonująco podważone - także ceratozaurydów). |
− | |||
− | |||
− | |||
− | ( | ||
− | + | ===''T. gurneyi''=== | |
+ | Długość: ok. 10-12 m | ||
− | + | Masa: 2-4 t | |
− | ( | + | Czas: [[późna jura]] (późny [[kimeryd]]) |
− | ( | + | Miejsce: [[Portugalia]] - (patrz mapka; formacja [[Lourinhã]]). |
− | ( | + | Materiał kopalny: [[Holotyp]] (ML 1100) to niekompletna lewa kość szczękowa z dwoma zębami i tylna część proksymalnego kręgu ogonowego. |
− | ( | + | Przypisany materiał (''Torvosaurus'' sp.) to ALT-SHN.116 - część prawej kości szczękowej; ML 962 - ząb; FUB PB Ther 1 - ząb; ML 430 - niekompletna kość piszczelowa; ML 632 - częściowa kość udowa i ML 1186 - materiał czaszkowy i pozaczaszkowy embrionów (zob. szerzej [[Megalosauridae#Rozmna.C5.BCanie_i_rozw.C3.B3j|Megalosauridae: Rozmnażanie i rozwój]]) tymczasowo przypisany do ''T. gurneyi''. Wg Araújo i in. ([[2013]]) niektóre fragmenty są trudne do identyfikacji. |
− | + | Wg autorów opisu ''T. gurneyi'' (Hendrickx i Mateus, [[2014]]) jest to największy drapieżnik lądowy znany z terenów Europy. Kość szczękowa długości 63 cm i ząb mierzący 12,7 cm sugerują, że czaszka zwierzęcia miała prawdopodobnie ok. 158 cm, co oznacza, że portugalski osobnik był znacznie większy od okazów amerykańskich (okaz ML 632 oceniają na 3-4 tony i ok. 10 metrów długości). ''Torvosaurus'' jest porównywalny rozmiarami do olbrzymich teropodów, takich jak ''[[Tyrannosaurus]]'' oraz największych znanych [[jura]]jskich drapieżców - [[allozauryd]]ów. Jednak jego dokładna długość nie jest znana, ponieważ dotąd odnaleziony materiał kopalny jest dość niekompletny. Epitet gatunkowy ''gurneyi'' honoruje paleoartystę Jamesa Gurneya - twórcę uniwersum Dinotopia. | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
Linia 120: | Linia 137: | ||
! ''Torvosaurus'' | ! ''Torvosaurus'' | ||
| {{Kpt|[[Peter Galton|Galton]]}} i {{Kpt|[[James Jensen|Jensen]]}}, [[1979]] | | {{Kpt|[[Peter Galton|Galton]]}} i {{Kpt|[[James Jensen|Jensen]]}}, [[1979]] | ||
− | |||
− | |||
− | |||
|- | |- | ||
| ?= ''[[Edmarka]]'' | | ?= ''[[Edmarka]]'' | ||
| {{Kpt|[[Robert Bakker|Bakker]], [[Donald Kralis|Kralis]], [[James Siegwarth|Siegwarth]]}} i {{Kpt|[[James Filla|Filla]]}}, [[1992]] | | {{Kpt|[[Robert Bakker|Bakker]], [[Donald Kralis|Kralis]], [[James Siegwarth|Siegwarth]]}} i {{Kpt|[[James Filla|Filla]]}}, [[1992]] | ||
+ | |- | ||
+ | | ?= ''"[[Brontoraptor]]"'' | ||
+ | | {{Kpt|Redman}}, [[1995]] | ||
|- | |- | ||
! ''T. tanneri'' | ! ''T. tanneri'' | ||
| {{Kpt|Galton}} i {{Kpt|Jensen}}, 1979 | | {{Kpt|Galton}} i {{Kpt|Jensen}}, 1979 | ||
|- | |- | ||
− | | = ''Megalosaurus tanneri'' | + | | = ''[[Megalosaurus]] tanneri'' |
| ({{Kpt|Galton}} i {{Kpt|Jensen}}, 1979) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[1988]] | | ({{Kpt|Galton}} i {{Kpt|Jensen}}, 1979) {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[1988]] | ||
|- | |- | ||
Linia 141: | Linia 158: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
− | <small>Araújo, R., Castanhinha, R., Martins, R.M.S., Mateus, O., Hendrickx, C., Beckmann, F., Schell, N. & Alves, L.C. (2013) "Filling the gaps of dinosaur eggshell phylogeny: Late Jurassic Theropod clutch with embryos from Portugal" Scientific Reports, 3, 1924 doi:10.1038/srep01924 | + | <small>Araújo, R., Castanhinha, R., Martins, R.M.S., Mateus, O., Hendrickx, C., Beckmann, F., Schell, N. & Alves, L.C. (2013) "Filling the gaps of dinosaur eggshell phylogeny: Late Jurassic Theropod clutch with embryos from Portugal" Scientific Reports, 3, 1924 [[doi:10.1038/srep01924]] |
+ | |||
+ | Benson, R.B.J. (2010) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society (opublikowane online przed drukiem 27.11.2009) [[doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x]] | ||
− | Benson, R. B. J. ( | + | Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. [[doi: 10.1080/14772019.2011.630927]] |
− | + | Hendrickx, C. & Mateus, O. (2014) Torvosaurus gurneyi n. sp., the Largest Terrestrial Predator from Europe, and a Proposed Terminology of the Maxilla Anatomy in Nonavian Theropods. PLoS ONE 9 (3): e88905. [[doi: 10.1371/journal.pone.0088905]] | |
− | Holtz, T. R. Jr, Molnar, R.E. & Currie, P. J. (2004) | + | Holtz, T. R. Jr, Molnar, R.E. & Currie, P. J. (2004) "Basal Tetanurae". [w:] Weishampel, D. B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria, 2nd edn". Berkeley: University of California Press, 71–110. |
− | Mateus, O., Walen, A. | + | Mateus, O., Walen, A. & Antunes, M.T. (2006) "The large theropod fauna of the Lourinhã Formation (Portugal) and its similarity to the Morrison Formation, with a description of a new species of Allosaurus". In Foster, J. R. and Lucas, S. G. (eds.), Paleontology and Geology of the Upper Jurassic Morrison Formation (Bulletin 36). New Mexico Museum of Natural History & Science, Albuquerque, New Mexico. pp. 1-7. |
− | Rauhut, O. W. M. (2003) | + | Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology. 69, 1-213. |
− | Sadleir, R., Barrett, P.M. | + | Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England". Monograph of the Palaeontographical Society (Publication No. 627) 160:1-82. |
Smith, N. D., Makovicky, P. J., Pol, D., Hammer, W. R. & Currie, P. J. (2007). "Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution" Zoological Journal of the Linnean Society 151, 377–421. | Smith, N. D., Makovicky, P. J., Pol, D., Hammer, W. R. & Currie, P. J. (2007). "Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution" Zoological Journal of the Linnean Society 151, 377–421. |
Wersja z 17:09, 8 mar 2014
do aktualizacji [2] i [3]
Autor: | Korekta: |
Maciej Ziegler |
Torvosaurus (torwozaur) | |
---|---|
Długość: | 9-12 m |
Masa: | 1[1]-4 t |
Miejsce występowania: | USA - Kolorado, Utah, Wyoming |
Czas występowania | 154-146 Ma
późna jura (kimeryd - tyton) |
Systematyka | Dinosauria
(?) Megalosauroidea Spinosauroidea (sensu Sereno, 1998) (?) Megalosauridae (?=Torvosauridae) (?) Megalosaurinae |
Autor: V. Nikolov - Dinozaury z Portugalii - Torvosaurus, Lourinhanosaurus i Lusotitan [4] | |
Mapa znalezisk T. tanneri: | |
Wczytywanie mapy…
| |
Mapa znalezisk T. gurneyi i wstępnie przypisany do niego T. sp.: | |
Wczytywanie mapy…
|
Wstęp
Torvosaurus to wielki torwozauryd (?=megalozauryd) z później jury Ameryki Północnej i Europy. Jego nazwa oznacza "dziki jaszczur".
Odkrycie, budowa i wymiary
Torvosaurus był dużym teropodem, ocenianym przeważnie na 11-12 m długości, choć Gregory Paul (2010) daje mu "jedynie" 9 m. Pierwsze odkryte szczątki zostały odnalezione przez Jamesa Jensena i Kennetha Stadtmana w roku 1972 na w osadach formacji Morrison w stanie Kolorado. W 2006 roku Octavio Mateus i współpracownicy przypisali odkryte w Portugalii szczątki czaszki do Torvosaurus tanneri (obecnie znany jako drugi gatunek torwozaura - T. gurneyi).
Torvosaurus był jednym z największych drapieżników swych czasów. Poruszał się na dwóch potężnych nogach. Prawdopodobnie polował na dinozaury - stegozaury i zauropody. Szczęki były silnie umięśnione, z ostrymi, trzynastocentymetrowymi zębami, które umożliwiały wyrywanie dużych kawałów mięsa. Przednie kończyny były mocno zbudowane, większe od tyranozaurowych i zakończone trzema ostrymi pazurami.
Zob. też artykuł o Megalosauridae i opis Megalosaurus.
Gatunki torwozaura
T. tanneri
Długość: 9 m
Masa: 1 t
Czas: późna jura (kimeryd - tyton)
Miejsce: USA - (patrz mapka; ogniwa Brushy Basin i Salt Wash - formacja Morrison)
Materiał kopalny: Holotyp (BYUVP 2002): kości: ramienne (412, 429 mm), promieniowa (187 mm), łokciowe (225, 229 mm). Hendrickx i Mateus (2014) dzielą go na lektotyp (lewa k. ramienna) i paralektotyp (pozostałości lewej i prawej przedniej kończyny) o takim samym jak holotyp numerze katalogowym.
Paratypy to: BYUVP 2003 (czaszka ~1,31 m) - przednia część żuchwy; BYUVP 2004a-d - kręgi szyjne: fragment piątego, szósty (115 mm), siódmy (123 mm), ósmy (121 mm); BYUVP 2005 - pierwszy kręg grzbietowy (135 mm); BYUVP 2006 - piąty kręg grzbietowy (118 mm); BYUVP 2007 - szósty kręg grzbietowy (~107 mm); BYUVP 2008 - dwunasty kręg grzbietowy; BYUVP 2009 - kręg grzbietowy; BYUVP 2010 - kość śródręcza I (72,3 mm); BYUVP 2011 - kość śródręcza II (117,5 mm); BYUVP 2012 - kość śródręcza III (96,5 mm); BYUVP 2013 - kość biodrowa; BYUVP 2014 - kości łonowe (736 mm); BYUVP 2015 - kość kulszowa (736 mm); BYUVP 2016 - kość piszczelowa (725 mm); BYUVP 2017 - niekompletna kość piszczelowa; BYUVP 2018 - paliczek górnej kończyny I-1 i BYUVP 2020 - pazur górnej kończyny I.
TATE 401, 1002–1005 (Edmarka rex) - kość jarzmowa (policzkowa), łopatkowo-krucza i żebra; TATE 0012 z 0012-11 (oficjalnie 1003 - "Brontoraptor") - atlas, kręg osiowy, kość krzyżowa, kręgi ogonowe, szewrony, łopatka, kości krucze, biodrowa, łonowa, kulszowa, udowa, piszczelowa i strzałkowa; FMNH PR 3060 - 3 środkowe fragmenty gastraliów, prawa kość śródręcza III, prawa paliczek "dłoni" III-2, lewa kość śródstopia II-IV i lewy paliczek stopy I-1.
Do T. tanneri przypisano też wiele innych kości z różnych części ciała. Nie możemy mieć pewności, czy wszystkie zaliczone do niego skamieliny pochodzą rzeczywiście od tego gatunku. Nawet gdyby wszystkie miały cechy megalozaurydów - a możemy przypuszczać, że nie mają, ponieważ wiele z nich mogło zostać uznanych za T. tanneri tylko dlatego, że nie pasują do innych dużych teropodów z formacji Morrison (Allosaurus, Ceratosaurus) - to obecność innego, blisko spokrewnionego zwierzęcia jest całkiem możliwa, zważywszy na to, że osady formacji Morrison dokumentują kilka milionów lat (występowało tam kilka gatunków allozaurydów i - co jednak zostało przekonująco podważone - także ceratozaurydów).
T. gurneyi
Długość: ok. 10-12 m
Masa: 2-4 t
Czas: późna jura (późny kimeryd)
Miejsce: Portugalia - (patrz mapka; formacja Lourinhã).
Materiał kopalny: Holotyp (ML 1100) to niekompletna lewa kość szczękowa z dwoma zębami i tylna część proksymalnego kręgu ogonowego.
Przypisany materiał (Torvosaurus sp.) to ALT-SHN.116 - część prawej kości szczękowej; ML 962 - ząb; FUB PB Ther 1 - ząb; ML 430 - niekompletna kość piszczelowa; ML 632 - częściowa kość udowa i ML 1186 - materiał czaszkowy i pozaczaszkowy embrionów (zob. szerzej Megalosauridae: Rozmnażanie i rozwój) tymczasowo przypisany do T. gurneyi. Wg Araújo i in. (2013) niektóre fragmenty są trudne do identyfikacji.
Wg autorów opisu T. gurneyi (Hendrickx i Mateus, 2014) jest to największy drapieżnik lądowy znany z terenów Europy. Kość szczękowa długości 63 cm i ząb mierzący 12,7 cm sugerują, że czaszka zwierzęcia miała prawdopodobnie ok. 158 cm, co oznacza, że portugalski osobnik był znacznie większy od okazów amerykańskich (okaz ML 632 oceniają na 3-4 tony i ok. 10 metrów długości). Torvosaurus jest porównywalny rozmiarami do olbrzymich teropodów, takich jak Tyrannosaurus oraz największych znanych jurajskich drapieżców - allozaurydów. Jednak jego dokładna długość nie jest znana, ponieważ dotąd odnaleziony materiał kopalny jest dość niekompletny. Epitet gatunkowy gurneyi honoruje paleoartystę Jamesa Gurneya - twórcę uniwersum Dinotopia.
Spis gatunków
Torvosaurus | Galton i Jensen, 1979 |
---|---|
?= Edmarka | Bakker, Kralis, Siegwarth i Filla, 1992 |
?= "Brontoraptor" | Redman, 1995 |
T. tanneri | Galton i Jensen, 1979 |
= Megalosaurus tanneri | (Galton i Jensen, 1979) Paul, 1988 |
?= Edmarka rex | Bakker, Kralis, Siegwarth i Filla, 1992 |
T. gurneyi | Hendrickx i Mateus, 2014 |
Bibliografia
Araújo, R., Castanhinha, R., Martins, R.M.S., Mateus, O., Hendrickx, C., Beckmann, F., Schell, N. & Alves, L.C. (2013) "Filling the gaps of dinosaur eggshell phylogeny: Late Jurassic Theropod clutch with embryos from Portugal" Scientific Reports, 3, 1924 doi:10.1038/srep01924
Benson, R.B.J. (2010) "A description of Megalosaurus bucklandii (Dinosauria: Theropoda) from the Bathonian of the UK and the relationships of Middle Jurassic theropods" Zoological Journal of the Linnean Society (opublikowane online przed drukiem 27.11.2009) doi: 10.1111/j.1096-3642.2009.00569.x
Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927
Hendrickx, C. & Mateus, O. (2014) Torvosaurus gurneyi n. sp., the Largest Terrestrial Predator from Europe, and a Proposed Terminology of the Maxilla Anatomy in Nonavian Theropods. PLoS ONE 9 (3): e88905. doi: 10.1371/journal.pone.0088905
Holtz, T. R. Jr, Molnar, R.E. & Currie, P. J. (2004) "Basal Tetanurae". [w:] Weishampel, D. B., Dodson, P. & Osmólska, H. "The Dinosauria, 2nd edn". Berkeley: University of California Press, 71–110.
Mateus, O., Walen, A. & Antunes, M.T. (2006) "The large theropod fauna of the Lourinhã Formation (Portugal) and its similarity to the Morrison Formation, with a description of a new species of Allosaurus". In Foster, J. R. and Lucas, S. G. (eds.), Paleontology and Geology of the Upper Jurassic Morrison Formation (Bulletin 36). New Mexico Museum of Natural History & Science, Albuquerque, New Mexico. pp. 1-7.
Rauhut, O.W.M. (2003) "The interrelationships and evolution of basal theropod dinosaurs". Special Papers in Palaeontology. 69, 1-213.
Sadleir, R., Barrett, P.M. & Powell, H.P. (2008) "The anatomy and systematics of Eustreptospondylus oxoniensis, a theropod dinosaur from the Middle Jurassic of Oxfordshire, England". Monograph of the Palaeontographical Society (Publication No. 627) 160:1-82.
Smith, N. D., Makovicky, P. J., Pol, D., Hammer, W. R. & Currie, P. J. (2007). "Osteology of Cryolophosaurus ellioti (Dinosauria: Theropoda) from the Early Jurassic of Antarctica and implications for early theropod evolution" Zoological Journal of the Linnean Society 151, 377–421.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Megalosauroidea.htm#Torvosaurustanneri
http://en.wikipedia.org/wiki/Torvosaurus
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University
- ↑ Zanno, L.E. & Makovicky, P.J. (2013) "Neovenatorid theropods are apex predators in the Late Cretaceous of North America" Nature Communications, 4, 2827. doi:10.1038/ncomms3827