Uberabatitan: Różnice pomiędzy wersjami
m (ryc.) |
(poprawa opisu) |
||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
{{DISPLAYTITLE:''Uberabatitan''}} | {{DISPLAYTITLE:''Uberabatitan''}} | ||
| − | + | {{Opis | |
| − | { | + | |Autor = [[Marcin Szermański]] |
| − | | Autor | + | |Korekta = [[Paweł Konarzewski]] |
| − | + | |nazwa = ''Uberabatitan'' (uberabatytan) | |
| − | + | |długość = do 26 m | |
| − | + | |wysokość = | |
| − | | | + | |masa = |
| − | + | |dieta = roślinożerny | |
| − | + | |miejsce = [[Brazylia]] - Minas Gerais | |
| − | + | <small> ([[formacja]] [[Serra da Galga]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|72.1|66}} | |
| − | + | ok. 72,1-66 [[Ma]]<br> | |
| − | + | <small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | |
| − | | | + | |systematyka |
| − | + | = [[Dinosauria]] | |
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | | [[Brazylia]] - | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja]] [[ | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small> | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 41: | Linia 22: | ||
[[Sauropoda]] | [[Sauropoda]] | ||
| − | [[ | + | [[Somphospondyli]] |
| − | [[ | + | [[Titanosauria]] |
| − | |||
| − | |||
| − | [[ | + | [[Lithostrotia]] |
| − | + | |grafika = Uberabatitan riberoi profile reconstruction.jpg | |
| − | | | + | |podpis = Rekonstrukcja ''Uberabatitan''. Autor: LancianIdolatry [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Uberabatitan_riberoi_profile_reconstruction.jpg] |
| − | | | + | |PorównanieGrupa = |
| − | + | |PorównanieDługość = | |
| − | | | + | |mapa = <display_points type="terrain" zoom=4> |
| − | + | Uberaba, Brasil~ formacja [[Marília]], Uberaba, stan Minas Gerais, [[Brazylia]]|<small>''[[Uberabatitan]] ribeiroi'' - ([[holotyp]]) i materiał przypisany.<br> | |
| − | | | ||
| − | | | ||
| − | <display_points type="terrain" zoom=4> | ||
| − | Uberaba, Brasil | ||
</display_points> | </display_points> | ||
| − | + | }} | |
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Uberabatitan'' to późnokredowy ([[mastrycht]]) przedstawiciel tytanozaurów żyjący na terenie dzisiejszej Brazylii. Jest monotypowym [[rodzaj]]em zauropoda, a więc jest [[takson]]em zawierającym tylko jeden [[gatunek]]. Został opisany formalnie na podstawie | + | ''Uberabatitan'' to późnokredowy ([[mastrycht]]) przedstawiciel tytanozaurów żyjący na terenie dzisiejszej Brazylii. Jest monotypowym [[rodzaj]]em zauropoda, a więc jest [[takson]]em zawierającym tylko jeden [[gatunek]]. Został opisany formalnie na podstawie kilku niekompletnych szkieletów przez znanych południowoamerykańskich paleontologów – [[Leonardo Salgado|Leonarda Salgado]] i Ismara de Souzę [[Carvalho]] w [[2008]] roku. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[ | + | Uberabatytan jest znany z co najmniej pięciu osobników, z czego jeden jest młodociany, a inny gigantyczny. Salgado i Carvalho (2008) za [[holotyp]] uznali okaz CPP-UrHo składający się z wielu kości. Silva Junior i in. (2019) nie mieli pewności czy wszystkie kości przypisane do [[holotyp|okazu typowego]] należały do jednego osobnika. W związku z tym oni przedefiniowani okaz wzorcowy i wybrali następujące skamieniałości: CPPLIP-912 (lewa kość piszczelowa), CPPLIP-1107 (lewa kość strzałkowa) i CPPLIP-1082 (lewa kość skokowa). |
| − | |||
| − | |||
| − | + | Do omawianego rodzaju może należeć okaz MCT 1487-R znany jako "DGM Series A" (Silva Junior i in., 2019). | |
| − | + | W miejscu, gdzie wykopano szczątki ''Uberabatitan'' odnaleziono również dwa zęby, z czego jeden jest największym znanym wśród tytanozaurów. Mierzy on 6,2 cm od podstawy do wierzchołka (Silva Junior i in., 2023). | |
| − | + | ==Paleobiologia== | |
| + | ===Wzrost=== | ||
| + | ''Uberabatitan'' podobnie jak inne tytanozaury charakteryzował się wysokim stopniem przebudowy kości żeber. Zauropod ten wykazywał szybki i nieprzerwany wzrost, co potwierdziło ciągłe odkładanie się tkanki włóknistej w kościach. W dalszych etapach rozwoju, wzrost mógłby się zatrzymać lub ustępować, przy jednoczesnym pojawieniu się okresowych przerw, który szczególnie był widoczny w kościach szkieletu obwodowego. Część badanych osobników osiągnęła dojrzałość somatyczną (Windholz i in., 2023). | ||
| + | ===Paleopatologia=== | ||
| + | Martinelli i in. (2015) za pomocą tomografu komputerowego zbadali dwa środkowe kręgi ogonowe ''Uberabatitan'' (CPPLIP-1020). Okazało się, że były one zrośnięte ze sobą. Prawdopodobnie przyczyną tej patologii była infekcja bakteryjna lub spondyloartropatia. Drugi okaz z nienaturalnymi zmianami znajduje się na szewronie (CPPLIP 1006), który nosi ślady gojenia się po złamaniu kości. | ||
==Pozycja systematyczna== | ==Pozycja systematyczna== | ||
Należy on do grupy masywnie zbudowanych zauropodów – tytanozaurów ([[Titanosauria]]). Dinozaur ten został do niej zaliczony przez [[Leonardo Salgado|Salgado]] i [[Carvalho]] ([[2008]]) w ich artykule poświęconym uberatytanowi. Ten przedstawiciel tytanozaurów jest jej najmłodszym przedstawicielem odnalezionym w pokładach skalnych grupy Bauru – jego kuzyni pochodzą ze starszych osadów. | Należy on do grupy masywnie zbudowanych zauropodów – tytanozaurów ([[Titanosauria]]). Dinozaur ten został do niej zaliczony przez [[Leonardo Salgado|Salgado]] i [[Carvalho]] ([[2008]]) w ich artykule poświęconym uberatytanowi. Ten przedstawiciel tytanozaurów jest jej najmłodszym przedstawicielem odnalezionym w pokładach skalnych grupy Bauru – jego kuzyni pochodzą ze starszych osadów. | ||
| + | Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Silvę Juniora i wspólników (2019) | ||
| + | ''Uberabatitan'' należy do [[Lithostrotia]] będąc bliskim kuzynem ''[[Brasilotitan]]'' | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| Linia 84: | Linia 63: | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Uberabatitan''}} | |
| {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}} i {{Kpt|[[Carvalho]]}}, [[2008]] | | {{Kpt|[[Leonardo Salgado|Salgado]]}} i {{Kpt|[[Carvalho]]}}, [[2008]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''U. ribeiroi''}} | |
| {{Kpt|Salgado}} i {{Kpt|Carvalho}}, 2008 | | {{Kpt|Salgado}} i {{Kpt|Carvalho}}, 2008 | ||
|} | |} | ||
| Linia 93: | Linia 72: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| + | |||
| + | Martinelli, A. G., Teixeira, V. P., Marinho, T. S., Fonseca, P. H., Cavellani, C. L., Araujo, A. J., ... & Ferraz, M. L. (2015). "Fused mid‐caudal vertebrae in the titanosaur ''Uberabatitan ribeiroi'' from the Late Cretaceous of Brazil and other bone lesions". Lethaia, 48(4), 456-462. [[doi:10.1111/let.12117]] | ||
| + | |||
Salgado L., Carvalho I. de Souza (2008) "''Uberabatitan ribeiroi'', a new titanosaur from the Marília Formation (Bauru Group, Upper Cretaceous), Minas Gerais, Brazil". "Palaeontology". 51 (4), s. 881–901. [[doi:10.1111/j.1475-4983.2008.00781.x]] | Salgado L., Carvalho I. de Souza (2008) "''Uberabatitan ribeiroi'', a new titanosaur from the Marília Formation (Bauru Group, Upper Cretaceous), Minas Gerais, Brazil". "Palaeontology". 51 (4), s. 881–901. [[doi:10.1111/j.1475-4983.2008.00781.x]] | ||
| + | |||
| + | Silva Junior, J. C. G., Marinho, T. S., Martinelli, A. G., & Langer, M. C. (2019). "Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil". Zootaxa, 4577(3), 401-438. [[doi:10.11646/zootaxa.4577.3.1]] | ||
| + | |||
| + | Silva Junior, J. C. G., Marinho, T. S., Martinelli, A. G., Ribeiro, L. C., & Langer, M. C. (2023). "The largest known titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) tooth and other isolated dental elements from the Serra da Galga Formation (Upper Cretaceous of Southeast Brazil)". Cretaceous Research, 151, 105656. [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105656]] | ||
| + | |||
| + | Windholz, G. J., González, R., Cerda, I. A., Bellardini, F., Silva Junior, J.C. G., Marinho, T. S., ... & Martinelli, A. G. (2023). "Osteohistology of ''Uberabatitan ribeiroi'' (Dinosauria, Sauropoda) provides insight into the life history of titanosaurs". Historical Biology, 1-11. [[doi:10.1080/08912963.2023.2253257]] | ||
</small> | </small> | ||
Wersja z 19:37, 14 wrz 2023
| Autor: | Marcin Szermański |
| Korekta: | Paweł Konarzewski |
| Uberabatitan (uberabatytan) | |
|---|---|
| Długość | do 26 m |
| Dieta | roślinożerny |
| Miejsce | Brazylia - Minas Gerais |
| Czas |
ok. 72,1-66 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja Uberabatitan. Autor: LancianIdolatry [1] | |
| Mapa znalezisk | |
Wczytywanie mapy…
| |
Wstęp
Uberabatitan to późnokredowy (mastrycht) przedstawiciel tytanozaurów żyjący na terenie dzisiejszej Brazylii. Jest monotypowym rodzajem zauropoda, a więc jest taksonem zawierającym tylko jeden gatunek. Został opisany formalnie na podstawie kilku niekompletnych szkieletów przez znanych południowoamerykańskich paleontologów – Leonarda Salgado i Ismara de Souzę Carvalho w 2008 roku.
Materiał kopalny
Uberabatytan jest znany z co najmniej pięciu osobników, z czego jeden jest młodociany, a inny gigantyczny. Salgado i Carvalho (2008) za holotyp uznali okaz CPP-UrHo składający się z wielu kości. Silva Junior i in. (2019) nie mieli pewności czy wszystkie kości przypisane do okazu typowego należały do jednego osobnika. W związku z tym oni przedefiniowani okaz wzorcowy i wybrali następujące skamieniałości: CPPLIP-912 (lewa kość piszczelowa), CPPLIP-1107 (lewa kość strzałkowa) i CPPLIP-1082 (lewa kość skokowa).
Do omawianego rodzaju może należeć okaz MCT 1487-R znany jako "DGM Series A" (Silva Junior i in., 2019).
W miejscu, gdzie wykopano szczątki Uberabatitan odnaleziono również dwa zęby, z czego jeden jest największym znanym wśród tytanozaurów. Mierzy on 6,2 cm od podstawy do wierzchołka (Silva Junior i in., 2023).
Paleobiologia
Wzrost
Uberabatitan podobnie jak inne tytanozaury charakteryzował się wysokim stopniem przebudowy kości żeber. Zauropod ten wykazywał szybki i nieprzerwany wzrost, co potwierdziło ciągłe odkładanie się tkanki włóknistej w kościach. W dalszych etapach rozwoju, wzrost mógłby się zatrzymać lub ustępować, przy jednoczesnym pojawieniu się okresowych przerw, który szczególnie był widoczny w kościach szkieletu obwodowego. Część badanych osobników osiągnęła dojrzałość somatyczną (Windholz i in., 2023).
Paleopatologia
Martinelli i in. (2015) za pomocą tomografu komputerowego zbadali dwa środkowe kręgi ogonowe Uberabatitan (CPPLIP-1020). Okazało się, że były one zrośnięte ze sobą. Prawdopodobnie przyczyną tej patologii była infekcja bakteryjna lub spondyloartropatia. Drugi okaz z nienaturalnymi zmianami znajduje się na szewronie (CPPLIP 1006), który nosi ślady gojenia się po złamaniu kości.
Pozycja systematyczna
Należy on do grupy masywnie zbudowanych zauropodów – tytanozaurów (Titanosauria). Dinozaur ten został do niej zaliczony przez Salgado i Carvalho (2008) w ich artykule poświęconym uberatytanowi. Ten przedstawiciel tytanozaurów jest jej najmłodszym przedstawicielem odnalezionym w pokładach skalnych grupy Bauru – jego kuzyni pochodzą ze starszych osadów. Według analizy filogenetycznej przeprowadzonej przez Silvę Juniora i wspólników (2019) Uberabatitan należy do Lithostrotia będąc bliskim kuzynem Brasilotitan
Etymologia
Nazwa rodzajowa Uberabatitan to połączenie nazwy miasta Uberaba, nieopodal którego natrafiono na szczątki tego dinozaura oraz greckiego titan (olbrzym z mitologii greckiej). Nazwę te można więc przetłumaczyć na "tytan z Uberaba". Epitet gatunkowy ribeiroi z kolei honoruje Luiza Carlosa Borgesa Ribeiro, za jego pomoc i wsparcie w przeprowadzanych wykopaliskach paleontologicznych w stanie Minas Gerais.
Spis gatunków
| Uberabatitan | Salgado i Carvalho, 2008 |
| U. ribeiroi | Salgado i Carvalho, 2008 |
Bibliografia
Martinelli, A. G., Teixeira, V. P., Marinho, T. S., Fonseca, P. H., Cavellani, C. L., Araujo, A. J., ... & Ferraz, M. L. (2015). "Fused mid‐caudal vertebrae in the titanosaur Uberabatitan ribeiroi from the Late Cretaceous of Brazil and other bone lesions". Lethaia, 48(4), 456-462. doi:10.1111/let.12117
Salgado L., Carvalho I. de Souza (2008) "Uberabatitan ribeiroi, a new titanosaur from the Marília Formation (Bauru Group, Upper Cretaceous), Minas Gerais, Brazil". "Palaeontology". 51 (4), s. 881–901. doi:10.1111/j.1475-4983.2008.00781.x
Silva Junior, J. C. G., Marinho, T. S., Martinelli, A. G., & Langer, M. C. (2019). "Osteology and systematics of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria; Sauropoda): a Late Cretaceous titanosaur from Minas Gerais, Brazil". Zootaxa, 4577(3), 401-438. doi:10.11646/zootaxa.4577.3.1
Silva Junior, J. C. G., Marinho, T. S., Martinelli, A. G., Ribeiro, L. C., & Langer, M. C. (2023). "The largest known titanosaur (Dinosauria, Sauropoda) tooth and other isolated dental elements from the Serra da Galga Formation (Upper Cretaceous of Southeast Brazil)". Cretaceous Research, 151, 105656. doi:10.1016/j.cretres.2023.105656
Windholz, G. J., González, R., Cerda, I. A., Bellardini, F., Silva Junior, J.C. G., Marinho, T. S., ... & Martinelli, A. G. (2023). "Osteohistology of Uberabatitan ribeiroi (Dinosauria, Sauropoda) provides insight into the life history of titanosaurs". Historical Biology, 1-11. doi:10.1080/08912963.2023.2253257
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Uberabatitan_riberoi_profile_reconstruction.jpg){kind=link}