Ubirajara

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Kamil Kamiński
Korekta: Maciej Ziegler, Piotr Bajdek


Ubirajara (ubirajara)
Długość ok. 1-1,4 m
Dieta mięsożerny
Miejsce Brazylia, stan Ceara

(formacja Crato, ogniwo Nova Olinda)

Czas
252 201 145
66

ok. 125-113 Ma
wczesna kreda (apt)

Systematyka Dinosauria

Theropoda

Tetanurae

Coelurosauria

Compsognathidae

U. jubatus Reconstruction.png
Rekonstrukcja. Autor: Luxquine [1]

Wstęp

Ubirajara to rodzaj niewielkiego, lekko zbudowanego teropoda z rodziny Compsognathidae, który żył we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Brazylii. Zachowały się u niego odciski prymitywnych piór, które na grzbiecie zwierzęcia tworzyły niezwykłe, widowiskowe struktury.

Etymologia

Nazwa Ubirajara w języku tupi oznacza „władca włóczni”, w nawiązaniu do charakterystycznego opierzenia na grzbiecie. Epitet gatunkowy jubatus pochodzi z łaciny i znaczy „grzywiasty” lub „grzebieniasty”.

Materiał kopalny

Holotyp (SMNK PAL 29241) to niekompletny, częściowo artykułowany szkielet pozaczaszkowy, obejmujący większość kręgów szyjnych, kręgi grzbietowe, kość krzyżową, żebra, gastralia, obręcz barkową i kończynę przednią z niemal kompletną dłonią.

Budowa i paleobiologia

Ubirajara była małym i lekko zbudowanym teropodem. Żebra szyjne były wyjątkowo długie i cienkie. Kręgi grzbietowe nie miały pleuroceli (bocznych otworów pneumatycznych). Inne cechy charakterystyczne dotyczyły m.in. budowy kończyn przednich. Kość ramienna była o 25% dłuższa od łopatki, podczas gdy u innych kompsognatydów proporcje te były odwrotne, lub obie kości miały równą długość.

Najbardziej niezwykłą cechą Ubirajara było upierzenie. Na szyi było ono stosunkowo krótkie, po czym zwiększało swoją wysokość na grzbiecie, tworząc rodzaj grzywy. Jeszcze bardziej niezwykłe były struktury wyrastające prawdopodobnie znad barków zwierzęcia - z każdej strony Ubirajara miała parę długich na ok. 15 cm piór przypominających wstążki. U żadnego innego nieptasiego dinozaura nie znaleziono podobnych struktur, przypominają one za to ozdoby samców współczesnego indonezyjskiego ptaka – flagowca (Semioptera wallacii). Zapewne Ubirajara również wykorzystywała swoje unikatowe opierzenie do wabienia partnerów. Szkielet tego interesującego teropoda został poznany tylko częściowo, dlatego bardzo prawdopodobne jest, że miał on jeszcze więcej ciekawych ozdób.

Interpretacja omawianych wyżej struktur jako piór budzi jednak wątpliwości, ponieważ nie przeprowadzono solidnej analizy tafonomicznej znaleziska (Bajdek, online).

Spis gatunków

Ubirajara Smyth, Martill, Frey, Hector Rivera-Sylva i Lenz, 2020
U. jubatus Smyth, Martill, Frey, Hector Rivera-Sylva i Lenz, 2020

Bibliografia

Bajdek, P. (2020 online). [2].

Smyth, R.S.H., Martill, D.M., Frey, E., Rivera-Silva, H.E. & Lenz, N. (2020). "A maned theropod dinosaur from Brazil with elaborate integumentary structures". Cretaceous Research. doi:10.1016/j.cretres.2020.104686.