Crittendenceratops

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj

Autor: Kamil Kamiński
Korekta: Paweł Konarzewski


Crittendenceratops
Długość ok. 3,8 m
Dieta roślinożerny
Miejsce USA - Arizona

(formacja Fort Crittenden)

Czas
252 201 145
66

ok. 86 Ma
późna kreda (santon)

Systematyka Dinosauria

Ornithischia

Ceratopsia

Ceratopsoidea

Ceratopsidae

Centrosaurinae

Nasutoceratopsini

Crittendenceratops (cropped).jpg
Rekonstrukcja przyżyciowa Crittendenceratops. Autor: ABelov2014 [1]
Homo sapiens.png Nasutoceratopsini.png

3.8 m

Porównanie wielkości Crittendenceratops i człowieka.
Sylwetki: Phylopic.org

Wstęp

Crittendenceratops to rodzaj ceratopsa z kladu Centrosaurinae żyjącego w późnej kredzie na terenie Ameryki Północnej. Jak dotąd, odkryto jedynie kilka fragmentów czaszki tego zwierzęcia.

Historia taksonu

Od połowy lat 90. XX wieku do 2000 roku zespoły badawcze z Arizona Sonora Desert Museum (ASDM) oraz New Mexico Museum of Natural History and Science (NMMNH) wykopały szczątki nieznanych wówczas ceratopsydów z osadów formacji Fort Crittenden. Okaz NMMNH P-34906 został wstępie opisany przez Heckerta i in. (2003). Badacze ci ustalili, że należały one do centrozaurynów ze względu na morfologię kości łuskowej. Crittendenceratops został nazwany i dokładniej opisany w 2018 r. przez Sebastiana Dalmana i współpracowników.

Materiał kopalny i lokalizacja

Holotyp (NMMNH P-34906) to niekompletna prawa kość ciemieniowa i prawie kompletna lewa kość łuskowa.

Materiał przypisany to siedem kolejnych okazów, obejmujących tylną część k. zębowej (ASDM 380), trzy zęby (ASDM, 884, 1133 i 1138), k. łuskową (ASDM 1975) i dwa mniejsze fragmenty kryzy (ASDM 1935 i ASDM 1981).

Szczątki Crittendenceratops zostały odnalezione w dolnych osadach formacji Fort Crittenden tradycyjne datowanych na późny kampan, ok. 73 Ma. Według badania Caylor i in. (2021) wiek formacji jest jeszcze starszy niż dotychczas uważano. Ich zdaniem wiek osadów, w których wydobyto skamieniałości Crittendenceratops wynosi ok. 86 Ma, czyli santon. Nowe datowanie czyni go najstarszym znanym centrozaurynem (komentarz własny PK).

Budowa

Mimo bardzo skąpego materiału kopalnego, naukowcom udało się wskazać kilka cech budowy kostnej kryzy na karku Crittendenceratops, które pozwalają na odróżnienie go od innych centrozaurynów. Był to raczej nieduży ceratops, mierzący prawdopodobnie ok. 3,8 m długości (oszacowanie własne KK na podstawie ryc. 1 i 2 w Dalman i in., 2018). Tak jak jego krewniacy, był to czworonożny roślinożerca o czaszce zakończonej kostną kryzą chroniąca kark. Na szczycie kryzy zachowały się 4 trójkątne i prostokątne różki ciemieniowe, jednak autorzy sugerują, że mógł ich mieć co najmniej 6. Podobnie jak jego bliski kuzyn Menefeeceratops miał on pofałdowaną kość łuskową. Znajdowało się na niej 6 takich struktur. Zapewne miał też parę groźnie wyglądających rogów, ale niedostatek szczątków uniemożliwia odtworzenie szczegółów ich wyglądu.

Etymologia

Nazwa Crittendenceratops pochodzi od formacji skalnej Fort Crittenden w Arizonie oraz łacińskiego słowa ceratops, oznaczającego „rogata twarz”. Epitet gatunkowy krzyzanowskii honoruje odkrywcę holotypu – Stana Krzyzanowskiego.

Spis gatunków

Crittendenceratops Dalman, Hodnett, Lichtig i Lucas, 2018
C. krzyzanowskii Dalman, Hodnett, Lichtig i Lucas, 2018

Bibliografia

Caylor, E. A., Carrapa, B., Sundell, K., DeCelles, P. G., & Smith, J. M. (2021). "Age and deposition of the Fort Crittenden Formation: A window into Late Cretaceous Laramide and Cenozoic tectonics in southeastern Arizona". Bulletin, 133(9-10), 1996-2016. doi:10.1130/B35808.1

Dalman, S.G., Hodnett, J.-P.M., Lichtig, A.J. & Lucas, S.G. (2018). "A new ceratopsid dinosaur (Centrosaurinae: Nasutoceratopsini) from the Fort Crittenden Formation, Upper Cretaceous (Campanian) of Arizona". New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin. 79: 141–164