Macrogryphosaurus

Autor:	Sebastian Oziemski
Korekta:	Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski, Paweł Konarzewski

---

Macrogryphosaurus (makrogryfozaur)
Długość	6 m
Masa	ok. 400 kg
Dieta	roślinożerny
Miejsce	Argentyna - Neuquén (formacja Sierra Barrosa)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 88-87 Ma późna kreda (koniak)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Ornithopoda ?Iguanodontia Elasmaria
Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Tomopteryx [1]

Wstęp

Macrogryphosaurus to rodzaj ornitopoda, którego skamieniałości zostały odnalezione 60 km na północny zachód od miasta Neuquén w Argentynie.

Materiał kopalny

Holotyp MUCPv-321 to materiał pozaczaszkowy, który składa się z 8 kręgów szyjnych, 14 piersiowych, 6 krzyżowych i 16 ogonowych oraz żeber, kości miednicznych, jednego mostka i płytek piersiowych. Skamieniałości te pochodzą z przedziału czasowego turon - wczesny koniak. Na podstawie znanego materiału długość dinozaura szacuje się w przybliżeniu na 6 m.

Pokrewieństwo i budowa

Ornitopod ten jest niezwykle interesującym okazem, ponieważ posiada niektóre cechy niespotykane u tej grupy dinozaurów. Niewątpliwie jednak jest on blisko spokrewniony z opisanym w roku 2004 Talenkauen. Odróżnia go od niego przede wszystkim budowa mostka oraz stawu biodrowego. Ich odmienność od pozostałych iguanodontów stała się podstawą nazwania nowo wydzielonego kladu Elasmaria (gr. "cienka płytka"). Obejmuje on Macrogryphosaurus gondwanicus, Talenkauen santacrucensis, a także ich ostatniego wspólnego przodka i wszystkie potomne taksony. Ponieważ skostniałe płytki piersiowe są bardzo cienkie i pozbawione zewnętrznego rzeźbienia, początkowo były one uznane za zdeformowane części obojczyków lub nawet wytwory mostka. Znane są one jak dotąd u elasmarów Talenkauen i Macrogryphosaurus oraz u Thescelosaurus, Othnielosaurus, Parksosaurus i Hypsilophodon. Funkcja owych skostnień nie jest do końca jasna. Autorzy opisu Macrogryphosaurus stawiają hipotezy, że miały one prawdopodobnie swój udział w oddychaniu, jak ma to miejsce u ptaków. U makrogryfozaura zostały one znalezione poniżej piersiowych żeber i między nimi (Calvo i in., 2007). Rozadilla i in. (2020) zauważyli, że omawiany dinozaur miał długą szyję, krótką klatkę piersiową oraz ogon podobny jak u teropodów z grupy Coelurosauria. Takie cechy są niespotykane u ornitopodów. Ten zespół naukowców wyróżnił również trzy nowe autapomorfie do istniejącej już diagnozy.

Etymologia

Jego nazwa rodzajowa pochodzi z języka greckiego: makro - duży; grypho - zagadkowy oraz sauros - jaszczurka. Pełne znaczenie nazwy makrogryfozaura wraz z jego epitetem gatunkowym to "duży zagadkowy jaszczur z Gondwany".

Spis gatunków

Macrogryphosaurus	Calvo, Porfiri i Novas, 2007
M. gondwanicus	Calvo, Porfiri i Novas, 2007

Bibliografia

Butler, R. J. & Galton, P. M. (2008) "The 'dermal armour' of the ornithopod dinosaur Hypsilophodon from the Wealden (Early Cretaceous: Barremian) of the Isle of Wight: a reappraisal" Cretaceous Research 29 (4), 636–642. doi:10.1016/j.cretres.2008.02.002

Calvo, J. O., Porfiri, J. D., & Novas, F. E. (2007). "Discovery of a new ornithopod dinosaur from the Portezuelo formation (Upper Cretaceous), Neuquen, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, Rio de Janeiro, 65(4), 471-483.

Norman, D.B. (2004). "Basal Iguanodontia", [w] Weishampel, D.B., Dodson, P., and Osmólska, H. (eds.): The Dinosauria (wydanie drugie), Berkeley: University of California Press, pp. 413-437. ISBN 0-520-24209-2.

Rozadilla, S., Cruzado-Caballero, P., & Calvo, J. O. (2020). "Osteology of Ornithopod Macrogryphosaurus gondwanicus (Dinosauria, Ornithischia) from the Upper Cretaceous of Patagonia, Argentina". Cretaceous Research, 108, 104311. doi:10.1016/j.cretres.2019.104311