Ajancingenia
Hasło do aktualizacji - przynajmniej materiał kopalny
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler Tomasz Sokołowski |
| Ajancingenia (ajancingenia) | |
|---|---|
| Długość: | ok. 1,2 m |
| Masa: | 6 kg ? |
| Miejsce występowania: | Mongolia
(czerwone warstwy Khermeen Tsav; formacja Baruungoyot) |
| Czas występowania | 76-68 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja szkieletu ajancingenii. | |
Wstęp
Ajancingenia to niewielki owiraptorozaur (ok. 1,2 m długości), który występował na terenach dzisiejszej Mongolii pod koniec kredy. Początkowo, w 1981 roku, nazwana przez Barsbolda jako "Ingenia", nazwa ta jednak była zajęta przez nicienia Ingenia mirabillis (Gerlach, 1957), przez co w 2013 roku Easter utworzył dla niej nową nazwę rodzajową.
Budowa
Ajancingenia posiadała trójpalczaste kończyny przednie, z czego pazur pierwszy był najdłuższy i najbardziej zakrzywiony. Drugi i trzeci palec były mniejsze, a ich pazury tylko lekko zakrzywione. Kość biodrowa tego teropoda była płytka. Pazury rąk były znacznie dłuższe, niż przedostatnie kości palców (paliczki); posiadała bardzo zredukowane palce kończyn przednich, pierwsza kość śródręcza była krótka, a drugi palec i palec serdeczny były także wąskie. Na podniebieniu tego teropoda znajdowały się wypustki, które mogły służyć do miażdżenia muszli mięczaków bądź skorup jaj, zaś żuchwa była bezzębna. Na przodzie czaszki znajdował się niewielki grzebień.
Dieta tego owiraptorozaura pozostaje bliżej niesprecyzowana. Wokół gniazda innego owiraptorozaura - Citipati sp. znaleziono czaszki młodych troodonów, tymczasem obok szkieletu - kaudipteryksa znaleziono gastrolity. Najprawdopodobniej Ajancingenia była wszystkożerna.
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od mongolskiego słowa аянч, ajanč, znaczącego "podróżnik", oraz od miejsca znalezienia pierwszych skamielin tego teropoda - zapadlina Ingen Khoboor w prowincji Bayankhongor w Mongolii, zaś epitet naukowy honoruje A. L. Yanshina. Całą nazwę można przetłumaczyć jako "podróżnik Yanshina z Ingen", co miałoby odnosić się do powiększonego "kciuka" kończyny przedniej, nasuwającego skojarzenia z gestem "łapania samochodu" autostopowicza (kciuk wyciągnięty w górę).
Nieprawdziwy jest więc krążący wśród pasjonatów dinozaurów mit, że początkowa nazwa "Ingenia" została nadana na cześć fikcyjnej firmy InGen z książki Michaela Crichtona "Jurassic Park". Naukowy opis tego dinozaura pojawił się w 1981 roku, a więc na 9 lat przed publikacją tej bestsellerowej książki.
Materiał kopalny
Obecnie jest znanych sześć okazów należących do tego teropoda.
Holotyp (IGM 100/30) składa się z kości ciemieniowej, puszki mózgowej, żuchwy, dziewięciu kręgów szyjnych, czternastu kręgów grzbietowych, żeber, kości krzyżowej, trzydziestu kręgów ogonowych, dwunastu szewronów, kości łopatkowo-kruczych, kości życzeń, mostku (72 mm), kości ramieniowej, kości promieniowej, kości łokciowej, kości śródręcza I, paliczek I-1, pazura "ręki" I, kości śródręcza II, paliczek II-1, paliczek II-2, pazura "ręki" II, kości śródręcza III, paliczek III-1, paliczek III-2, paliczek III-3, pazura "ręki" III, kości biodrowej, kości łonowej, kości kulszowej, kości udowej (228 mm), kości piszczelowej (281 mm), kości strzałkowej, kości skokowych, kości piętowych, kości śródstopia I, kości śródstopia II, paliczek II-1, paliczek II-2, pazury stopy II, kości śródstopia III (125 mm), paliczek III-1, paliczek III-2, paliczek III-3, pazury stopy III, kości śródstopia IV, paliczek IV-1, paliczek IV-2, paliczek IV-3, paliczek IV-4, pazury stopy IV.
Pochodzi on z senonu (nieformalnej jednostki stratygraficznej późnej kredy, do której najczęściej zalicza się santon, kampan i mastrycht). Został on znaleziony w górnej części Barngoyotsku (Hermintsav).
Paratyp oznaczony jako IGM 100/31 składa się z kawałka antependium, kości ciemieniowej, ośmiu kręgów krzyżowych, kości biodrowej, kości biodrowej, kości kulszowej, kości udowej, kości piszczelowej, kości strzałkowej.
Paratyp znany jako IGM 100/32 składa się z kręgów szyjnych, dwudziestu siedmiu kręgów ogonowych, semilunate carpal, kości śródręcza i śródstopia.
Do paratypu oznaczonego jako IGM 100/33 należą następujące kości: dziewiętnaście kręgów ogonowych, płyty mostka (60 mm), kość życzeń, kość biodrowa, kość łonowa, kość kulszowa, kość udowa, kość piszczelowa, kość strzałkowa. Pochodzi on z senonu (nieformalnej jednostki stratygraficznej późnej kredy, do której najczęściej zalicza się santon, kampan i mastrycht). Został on znaleziony w górnej części Barngoyotsku (Hermintsav). Znane są gniazda i embriony należące do tego zwierzęcia. Najprawdopodobniej podobnie jak ptaki i inne owiraptorozaury wysiadywał swoje jaja.
Znany jest też kolejny materiał IGM 100/35 (Maryańska i in., 2002) i IGM 100/80-1 (Lu, 2004).
Pozycja systematyczna
Ajancingenia yanshini umieszczana jest w obrębie Ingeniinae. Klad Oviraptorosauria, do którego należy, jest blisko spokrewniony z ptakami.
Spis gatunków
| Ajancingenia | Easter, 2013 | |
|---|---|---|
| ="Ingenia" | Barsbold, 1981 | (zajęta - Gerlach, 1957) |
| A. yanshini | (Barsbold, 1981) Easter, 2013 | |
| "I." yanshini | Barsbold, 1981 | |
| = Oviraptor yanshini | Paul, 1988 |
Bibliografia
Jesse Easter (2013) A new name for the oviraptorid dinosaur “Ingenia” yanshini (Barsbold, 1981; preoccupied by Gerlach, 1957). Zootaxa 3737 (2): 184–190. doi: [2]
http://en.wikipedia.org/wiki/Ingenia
http://www.dinodata.org/index.php?option=com_content&task=view&id=6726&Itemid=67
http://www.gondwanastudios.com/info/ing.htm
