Dollodon: Różnice pomiędzy wersjami
m (Holotyp jest chyba kompletny - Paul 2008 ryc. 1 D) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | |||
| − | |||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 9: | Linia 7: | ||
[[Tomasz Singer]] | [[Tomasz Singer]] | ||
| [[Marcin Szermański]] | | [[Marcin Szermański]] | ||
| + | |||
| + | [[Maciej Ziegler]] | ||
| + | |||
[[Łukasz Czepiński]] | [[Łukasz Czepiński]] | ||
| Linia 63: | Linia 64: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
''Dollodon'' to dość wątpliwy [[rodzaj]] iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm ([[Paul]], [[2008]]; [[Paul]], [[2010]]). | ''Dollodon'' to dość wątpliwy [[rodzaj]] iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm ([[Paul]], [[2008]]; [[Paul]], [[2010]]). | ||
| + | |||
| + | Nie jest pewne, czy jest to ważny [[rodzaj]], czy młodszy [[synonim]] iguanodonta lub mantelizaura, ani który epitet gatunkowy powinien być uważany za obowiązujący. | ||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] dinozaura (IRSNB 1551) to | + | [[Holotyp]] dinozaura (IRSNB 1551) to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy. [[McDonald]] ([[2012]]) uznaje go za kolejny osobnik przypisany do ''[[Mantellisaurus]]''. |
| − | ==Diagnoza== | + | ==Diagnoza za Paul, 2008== |
{{Szablon:Diagnoza}} | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
Szerokość od wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części kości nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Szczękowy wyrostek k. przedszczękowej płytki. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie. | Szerokość od wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części kości nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Szczękowy wyrostek k. przedszczękowej płytki. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie. | ||
| + | |||
| + | Uwaga - powyższa diagnoza jest wg niektórych paleontologów niewystarczająca, co wytyka [[Paul]]owi m.in. [[McDonald]] na DML. | ||
==Historia taksonomii== | ==Historia taksonomii== | ||
''Dollodon'' ma zawiłą i bardzo skomplikowaną [[takson]]omię. W [[2008]] roku Gregory S. [[Paul]] zdecydował się na utworzenie nowego gatunku ''Dollodon bampingi'' (wcześniej był to okaz należący do ''[[Iguanodon]] mantelli'', być może [[synonim]] ''[[Mantellisaurus]]''). [[Carpenter]] i [[Ishida]] ([[2010]]) stwierdzają, że ''Dollodon bampingi'' to młodszy [[synonim]] ''[[Iguanodon]] seelyi''. Lecz właśnie ''I. seelyi'' jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez [[Paul]]a nazwę ''Dollodon'' jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy ''seelyi'', a nie ''bampingi''. Sprawę komplikuje fakt, iż ''I. seelyi'' bywa uważany za młodszy [[synonim]] ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' ([[Norman]], [[2004]]) | ''Dollodon'' ma zawiłą i bardzo skomplikowaną [[takson]]omię. W [[2008]] roku Gregory S. [[Paul]] zdecydował się na utworzenie nowego gatunku ''Dollodon bampingi'' (wcześniej był to okaz należący do ''[[Iguanodon]] mantelli'', być może [[synonim]] ''[[Mantellisaurus]]''). [[Carpenter]] i [[Ishida]] ([[2010]]) stwierdzają, że ''Dollodon bampingi'' to młodszy [[synonim]] ''[[Iguanodon]] seelyi''. Lecz właśnie ''I. seelyi'' jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez [[Paul]]a nazwę ''Dollodon'' jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy ''seelyi'', a nie ''bampingi''. Sprawę komplikuje fakt, iż ''I. seelyi'' bywa uważany za młodszy [[synonim]] ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' ([[Norman]], [[2004]]) | ||
| − | [[McDonald]] ([[2012]]) uważa dollodonta za młodszy [[synonim]] mantelizaura, uznając z przedstawicieli [[Iguanodontia]] jedynie ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' i ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' za ważne gatunki z [[barrem]]u – [[apt]]u Belgii i Anglii. Z kwestią [[takson]]omiczną zaproponowaną przez [[Paul]]a ([[2008]]) nie zgadza się również [[Norman]] ([[2010]]). | + | [[McDonald]] ([[2012]]) uważa dollodonta za młodszy [[synonim]] mantelizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo ''D. bampingi'', a nie ''D. seelyi''), uznając z przedstawicieli [[Iguanodontia]] jedynie ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' i ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' za ważne gatunki z [[barrem]]u – [[apt]]u Belgii i Anglii. Z kwestią [[takson]]omiczną zaproponowaną przez [[Paul]]a ([[2008]]) nie zgadza się również [[Norman]] ([[2010]]). |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart ([[Belgia]]). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy ''bampingi'' został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet ''seelyi'' honoruje Charlesa Seely'ego. | + | Nazwa [[rodzaj]]owa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart ([[Belgia]]). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy ''bampingi'' został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet gatunkowy ''seelyi'' honoruje Charlesa Seely'ego. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 84: | Linia 89: | ||
| [[Paul]], [[2008]] | | [[Paul]], [[2008]] | ||
|- | |- | ||
| − | ! ''D. seelyi'' | + | ! ''D. bampingi'' / ''D. seelyi'' |
| − | | ([[Hulke]], [[1882]]) [[Paul]], [[2008]] ''vide'' [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]] | + | | ([[Hulke]], [[1882]]) [[Paul]], [[2008]] / ([[Hulke]], [[1882]]) [[Paul]], [[2008]] ''vide'' [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]] |
| ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' / ?= ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' | | ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' / ?= ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' | ||
|- | |- | ||
| − | | = '' | + | | = ''[[Iguanodon]] seelyi'' |
| − | | | + | | [[Hulke]], [[1882]] |
|- | |- | ||
| = ''[[Iguanodon]]'' "seeleyi" | | = ''[[Iguanodon]]'' "seeleyi" | ||
| Linia 124: | Linia 129: | ||
[[Kategoria:Barrem]] | [[Kategoria:Barrem]] | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
| − | |||
Wersja z 13:41, 11 mar 2012
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Marcin Szermański |
| Dollodon (dollodont) | |
|---|---|
| Długość: | 6-6,5 m |
| Masa: | >1 t |
| Miejsce występowania: | Belgia, Wielka Brytania, ?Niemcy
(grupa Upper Hainaut) |
| Czas występowania | ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma
wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem lub najwcześniejszy apt) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa dollodonta na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula. Autor: Stephen O'Connor[1] | |
Wstęp
Dollodon to dość wątpliwy rodzaj iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm (Paul, 2008; Paul, 2010).
Nie jest pewne, czy jest to ważny rodzaj, czy młodszy synonim iguanodonta lub mantelizaura, ani który epitet gatunkowy powinien być uważany za obowiązujący.
Materiał kopalny
Holotyp dinozaura (IRSNB 1551) to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy. McDonald (2012) uznaje go za kolejny osobnik przypisany do Mantellisaurus.
Diagnoza za Paul, 2008
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Szerokość od wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części kości nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Szczękowy wyrostek k. przedszczękowej płytki. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie.
Uwaga - powyższa diagnoza jest wg niektórych paleontologów niewystarczająca, co wytyka Paulowi m.in. McDonald na DML.
Historia taksonomii
Dollodon ma zawiłą i bardzo skomplikowaną taksonomię. W 2008 roku Gregory S. Paul zdecydował się na utworzenie nowego gatunku Dollodon bampingi (wcześniej był to okaz należący do Iguanodon mantelli, być może synonim Mantellisaurus). Carpenter i Ishida (2010) stwierdzają, że Dollodon bampingi to młodszy synonim Iguanodon seelyi. Lecz właśnie I. seelyi jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę Dollodon jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy seelyi, a nie bampingi. Sprawę komplikuje fakt, iż I. seelyi bywa uważany za młodszy synonim Iguanodon bernissartensis (Norman, 2004)
McDonald (2012) uważa dollodonta za młodszy synonim mantelizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo D. bampingi, a nie D. seelyi), uznając z przedstawicieli Iguanodontia jedynie Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis za ważne gatunki z barremu – aptu Belgii i Anglii. Z kwestią taksonomiczną zaproponowaną przez Paula (2008) nie zgadza się również Norman (2010).
Etymologia
Nazwa rodzajowa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart (Belgia). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy bampingi został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet gatunkowy seelyi honoruje Charlesa Seely'ego.
Spis gatunków
| Dollodon | Paul, 2008 | |
|---|---|---|
| D. bampingi / D. seelyi | (Hulke, 1882) Paul, 2008 / (Hulke, 1882) Paul, 2008 vide Carpenter i Ishida, 2010 | ?= Mantellisaurus atherfieldensis / ?= Iguanodon bernissartensis |
| = Iguanodon seelyi | Hulke, 1882 | |
| = Iguanodon "seeleyi" | nomen nudum |
Bibliografia
Carpenter, K. and Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164.doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002
Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
