Dollodon
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Marcin Szermański |
| Dollodon (dollodont) | |
|---|---|
| Długość: | 6-6,5 m |
| Masa: | >1 t |
| Miejsce występowania: | Belgia, Wielka Brytania, ?Niemcy
(grupa Upper Hainaut) |
| Czas występowania | ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma
wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem lub najwcześniejszy apt) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa dollodonta na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula. Autor: Stephen O'Connor[1] | |
Wstęp
Dollodon to dość wątpliwy rodzaj iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony (Paul, 2008; Paul, 2010).
Materiał kopalny
Holotyp dinozaura (IRSNB 1551) składa się m.in. z kręgów, łopatek, kości kończyn (przednich jak i tylnych; długość kości udowej – ok. 760 mm), kości miednicznych oraz fragmentów czaszki.
Diagnoza
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Szerokość od wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części kości nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Szczękowy wyrostek k. przedszczękowej płytki. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie.
Historia taksonomii
Dollodon ma zawiłą i bardzo skomplikowaną taksonomię. W 2008 roku Gregory S. Paul zdecydował się na utworzenie nowego gatunku Dollodon bampingi (wcześniej był to okaz należący do Iguanodon mantelli, być może synonim Mantellisaurus). Carpenter i Ishida (2010) stwierdzają, że Dollodon bampingi to młodszy synonim Iguanodon seelyi. Lecz właśnie I. seelyi jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę Dollodon jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy seelyi, a nie bampingi. Sprawę komplikuje fakt, iż I. seelyi bywa uważany za młodszy synonim Iguanodon bernissartensis (Norman, 2004)
McDonald (2012) uważa dollodonta za młodszy synonim mantelizaura, uznając z przedstawicieli Iguanodontia jedynie Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis za ważne gatunki z barremu – aptu Belgii i Anglii. Z kwestią taksonomiczną zaproponowaną przez Paula (2008) nie zgadza się również Norman (2010).
Etymologia
Nazwa rodzajowa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart (Belgia). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy bampingi został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet seelyi honoruje Charlesa Seely'ego.
Spis gatunków
| Dollodon | Paul, 2008 | |
|---|---|---|
| D. seelyi | (Hulke, 1882) Paul, 2008 vide Carpenter i Ishida, 2010 | ?= Mantellisaurus atherfieldensis / ?= Iguanodon bernissartensis |
| = Dollodon bampingi | (Hulke, 1882) Paul, 2008 | |
| = Iguanodon "seeleyi" | nomen nudum |
Bibliografia
Carpenter, K. and Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164.doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002
Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
