Orkoraptor: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: |- | Sebastian Oziemski | Maciej Ziegler Marcin Szermański Tomasz Sokołowski ...”) |
m (Agnolín i in., 2024) |
||
| (Nie pokazano 9 wersji utworzonych przez 7 użytkowników) | |||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| − | + | {{DISPLAYTITLE:''Orkoraptor''}} | |
| − | { | + | {{Opis |
| − | | Autor | + | |Autor = [[Sebastian Oziemski]] |
| − | + | |Korekta = [[Maciej Ziegler]], [[Marcin Szermański]], [[Tomasz Sokołowski]], [[Paweł Konarzewski]] | |
| − | + | |nazwa = ''Orkoraptor'' (orkoraptor) | |
| − | | [[Maciej Ziegler]] | + | |długość = 8,4 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press. </ref> |
| − | [[Marcin Szermański]] | + | |wysokość = |
| − | + | |masa = 1,4 t <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
| − | [[Tomasz Sokołowski]] | + | |dieta = mięsożerny |
| − | | | + | |miejsce = [[Argentyna]] - Patagonia |
| − | + | <small>([[formacja]] [[Cerro Fortaleza]])</small> | |
| − | + | |czas = {{Występowanie|76|70}} | |
| − | + | ok. 76-70 Ma <ref>Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. [[doi:10.1111/bre.12272]]</ref></small><br> | |
| − | + | <small>późna [[kreda]] ([[kampan]] - [[mastrycht]])</small> | |
| − | + | |systematyka = | |
| − | + | [[Dinosauria]] | |
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | | [[Argentyna]] - Patagonia | ||
| − | |||
| − | <small>([[formacja | ||
| − | |- | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | <small>późna [[kreda]] ( | ||
| − | | | ||
| − | |||
| − | |||
[[Saurischia]] | [[Saurischia]] | ||
| Linia 43: | Linia 22: | ||
[[Tetanurae]] | [[Tetanurae]] | ||
| − | [[ | + | [[Coelurosauria]] |
| − | |||
| − | |||
[[Megaraptora]] | [[Megaraptora]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| + | [[Megaraptoridae]] | ||
| + | |grafika = Megaraptoran skeleton.png | ||
| + | |podpis = Rekonstrukcja szkieletu megaraptoryda. ''Orkoraptor'' wyglądał podobnie.<br>Autor: PWNZ3R-Dragon. [https://www.deviantart.com/pwnz3r-dragon/art/Composite-Megaraptorid-Reconstruction-3-0-685253936] | ||
| + | |PorównanieGrupa = | ||
| + | |PorównanieDługość = | ||
| + | |mapa = | ||
| + | }} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Orkoraptor'' to [[rodzaj]] dużego teropoda opisanego w roku [[2008]], którego skamieniałości zostały odkryte w formacji Pari Aike w Argentynie | + | ''Orkoraptor'' to [[rodzaj]] dużego teropoda opisanego w roku [[2008]], którego skamieniałości zostały odkryte w formacji Cerro Fortaleza (wcześniej znana jako Pari Aike) w Argentynie. |
| − | |||
| − | |||
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] MPM Pv 3457 składa się z kości czaszki (kości zaoczodołowej, prawej kwadratowo-jarzmowej i prawej wieńcowej), ośmiu izolowanych zębów, | + | [[Holotyp]] MPM Pv 3457 składa się z kości czaszki (kości zaoczodołowej, prawej kwadratowo-jarzmowej i prawej wieńcowej), ośmiu izolowanych zębów, [[intercentrum]] [[atlas|pierwszego kręgu]], dwóch kręgów z tylnej części ogona (prawdopodobnie z okolicy kręgów 14-18), górnej części piszczeli, ośmiu fragmentarycznych żeber oraz trzech niekompletnych szewronów. Wszystkie te skamieniałości zostały odkopane w lutym [[2001]] roku. |
Do orkoraptora przypisano również trzy dobrze zachowane zęby oznaczone jako MPM Pv 3458. | Do orkoraptora przypisano również trzy dobrze zachowane zęby oznaczone jako MPM Pv 3458. | ||
| + | |||
| + | Do omawianego rodzaju mogą należeć również następujące okazy: 11 izolowanych zębów (MPM-PV 23361A-K); lewy paliczek I palca (MPM-PV 23362); prawa niemalże kompletna k. strzałkowa (MPM-Pv 10005) oraz prawy pazur II palca (MPM-PV 23363) [Agnolín i in., 2024]. | ||
==Budowa== | ==Budowa== | ||
''Orkoraptor burkei'' to spory teropod różniący się od pozostałych tetanurów następującymi cechami: środki krawędzi zębów nie są poprzecznie ząbkowane, zęby posiadają dwie podłużne i wąskie bruzdy po stronie językowej, dolna krawędź oczodołu pozbawiona jest podoczodołowego kołnierza, zaś pierwsze kręgi ogonowe mają niewielkie pleurocele, charakterystyczne także dla ''[[Megaraptor]]'', [[Carcharodontosauridae]] oraz [[Oviraptorosauria]]. | ''Orkoraptor burkei'' to spory teropod różniący się od pozostałych tetanurów następującymi cechami: środki krawędzi zębów nie są poprzecznie ząbkowane, zęby posiadają dwie podłużne i wąskie bruzdy po stronie językowej, dolna krawędź oczodołu pozbawiona jest podoczodołowego kołnierza, zaś pierwsze kręgi ogonowe mają niewielkie pleurocele, charakterystyczne także dla ''[[Megaraptor]]'', [[Carcharodontosauridae]] oraz [[Oviraptorosauria]]. | ||
| − | [[Paul]] ([[2010]]) ocenia jego długość na ok. 6 m i tyle samo daje bliskiemu mu ''[[Aerosteon]]'', którego [[Sereno]] i in. oszacowali na znacznie więcej - 9-10 m. | + | [[Paul]] ([[2010]]) ocenia jego długość na ok. 6 m i tyle samo daje bliskiemu mu ''[[Aerosteon]]'', którego [[Sereno]] i in. oszacowali na znacznie więcej - 9-10 m. Molina-Pérez i Larramendi (2019) oszacowali długość na 8.4 m i masę 1,4 t. |
==Pozycja filogenetyczna i jej historia== | ==Pozycja filogenetyczna i jej historia== | ||
| − | ''Orkoraptor'' jest | + | ''Orkoraptor'' uważany jest za [[zaawansowany|zaawansowanego]] przedstawiciela [[klad]]u [[Megaraptora]], blisko spokrewnionego z ''[[Aerosteon]]'', ''[[Maip]]'' i ''[[Tratayenia]]''. Początkowo megaraptory uważano za [[Carnosauria|karnozaury]] będące w obrębie rodziny [[Neovenatoridae]]. Później zdiagnozowano u nich cechy [[Coelurosauria|celurozaurów]] i klasyfikowano ich jako zaawansowanych członków [[Tyrannosauroidea]]. Obecnie uważa się, że megaraptory były celurozaurami blisko spokrewnione z [[Tyrannosauroidea]] (Aranciaga Rolando i in., 2022). |
| − | + | ==Etymologia== | |
| + | Nazwa [[rodzaj]]owa pochodzi od słów ''Orr Korr'' (nazwa rzeki La Leony w języku tubylczego plemienia Aoniken) oraz łac. ''raptor'' - złodziej. Epitet gatunkowy jest natomiast uhonorowaniem amerykańskiego geologa-amatora i paleontologa Colemana [[Burke]]'a, który słynie z zamiłowania do patagońskiej wymarłej fauny. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | |{{V| ''Orkoraptor''}} | |
| − | | [[Novas]], [[Ezcurra]] i [[Lecuona]], [[2008]] | + | |{{Kpt| [[Novas]], [[Ezcurra]]}} i {{Kpt|[[Lecuona]]}}, [[2008]] |
|- | |- | ||
| − | + | |{{V| ''O. burkei''}} | |
| − | | [[Novas]], [[Ezcurra]] i [[Lecuona]], [[2008]] | + | | {{Kpt|[[Novas]], [[Ezcurra]]}} i {{Kpt|[[Lecuona]]}}, [[2008]] |
|} | |} | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small> Agnolín, F. L., Herrera, G. Á., Rolando, M. A., Motta, M., Rozadilla, S., Verdiquio, L., ... & Novas, F. E. (2024). "Fossil vertebrates from the Cerro Fortaleza Formation (Upper Cretaceous), Santa Cruz Province, Argentina". Cretaceous Research, 154, 105735. [[doi:10.1016/j.cretres.2023.105735]] |
| + | |||
| + | Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. [[doi: 10.1038/s41598-022-09272-z]] | ||
| + | |||
| + | Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. | ||
| + | |||
| + | Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480. [[doi:10.1016/j.cretres.2008.01.001]] | ||
| + | |||
| + | Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2008) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. [[doi:10.1371/journal.pone.0003303]] | ||
| − | </small> | + | Mortimer, online: [https://theropoddatabase.com/Coelurosauria.htm#Orkoraptorburkei] |
| + | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| Linia 93: | Linia 81: | ||
[[Kategoria:Theropoda]] | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
[[Kategoria:Tetanurae]] | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| − | [[Kategoria: | + | [[Kategoria:Coelurosauria]] |
| + | [[Kategoria:Megaraptora]] | ||
[[Kategoria:Ameryka Południowa]] | [[Kategoria:Ameryka Południowa]] | ||
[[Kategoria:Argentyna]] | [[Kategoria:Argentyna]] | ||
Aktualna wersja na dzień 00:26, 7 lut 2024
| Autor: | Sebastian Oziemski |
| Korekta: | Maciej Ziegler, Marcin Szermański, Tomasz Sokołowski, Paweł Konarzewski |
| Orkoraptor (orkoraptor) | |
|---|---|
| Długość | 8,4 m [1] |
| Masa | 1,4 t [1] |
| Dieta | mięsożerny |
| Miejsce | Argentyna - Patagonia |
| Czas | |
| Systematyka | Dinosauria |
 Rekonstrukcja szkieletu megaraptoryda. Orkoraptor wyglądał podobnie. Autor: PWNZ3R-Dragon. [1] | |
Wstęp
Orkoraptor to rodzaj dużego teropoda opisanego w roku 2008, którego skamieniałości zostały odkryte w formacji Cerro Fortaleza (wcześniej znana jako Pari Aike) w Argentynie.
Materiał kopalny
Holotyp MPM Pv 3457 składa się z kości czaszki (kości zaoczodołowej, prawej kwadratowo-jarzmowej i prawej wieńcowej), ośmiu izolowanych zębów, intercentrum pierwszego kręgu, dwóch kręgów z tylnej części ogona (prawdopodobnie z okolicy kręgów 14-18), górnej części piszczeli, ośmiu fragmentarycznych żeber oraz trzech niekompletnych szewronów. Wszystkie te skamieniałości zostały odkopane w lutym 2001 roku.
Do orkoraptora przypisano również trzy dobrze zachowane zęby oznaczone jako MPM Pv 3458.
Do omawianego rodzaju mogą należeć również następujące okazy: 11 izolowanych zębów (MPM-PV 23361A-K); lewy paliczek I palca (MPM-PV 23362); prawa niemalże kompletna k. strzałkowa (MPM-Pv 10005) oraz prawy pazur II palca (MPM-PV 23363) [Agnolín i in., 2024].
Budowa
Orkoraptor burkei to spory teropod różniący się od pozostałych tetanurów następującymi cechami: środki krawędzi zębów nie są poprzecznie ząbkowane, zęby posiadają dwie podłużne i wąskie bruzdy po stronie językowej, dolna krawędź oczodołu pozbawiona jest podoczodołowego kołnierza, zaś pierwsze kręgi ogonowe mają niewielkie pleurocele, charakterystyczne także dla Megaraptor, Carcharodontosauridae oraz Oviraptorosauria.
Paul (2010) ocenia jego długość na ok. 6 m i tyle samo daje bliskiemu mu Aerosteon, którego Sereno i in. oszacowali na znacznie więcej - 9-10 m. Molina-Pérez i Larramendi (2019) oszacowali długość na 8.4 m i masę 1,4 t.
Pozycja filogenetyczna i jej historia
Orkoraptor uważany jest za zaawansowanego przedstawiciela kladu Megaraptora, blisko spokrewnionego z Aerosteon, Maip i Tratayenia. Początkowo megaraptory uważano za karnozaury będące w obrębie rodziny Neovenatoridae. Później zdiagnozowano u nich cechy celurozaurów i klasyfikowano ich jako zaawansowanych członków Tyrannosauroidea. Obecnie uważa się, że megaraptory były celurozaurami blisko spokrewnione z Tyrannosauroidea (Aranciaga Rolando i in., 2022).
Etymologia
Nazwa rodzajowa pochodzi od słów Orr Korr (nazwa rzeki La Leony w języku tubylczego plemienia Aoniken) oraz łac. raptor - złodziej. Epitet gatunkowy jest natomiast uhonorowaniem amerykańskiego geologa-amatora i paleontologa Colemana Burke'a, który słynie z zamiłowania do patagońskiej wymarłej fauny.
Spis gatunków
| Orkoraptor | Novas, Ezcurra i Lecuona, 2008 |
| O. burkei | Novas, Ezcurra i Lecuona, 2008 |
Bibliografia
Agnolín, F. L., Herrera, G. Á., Rolando, M. A., Motta, M., Rozadilla, S., Verdiquio, L., ... & Novas, F. E. (2024). "Fossil vertebrates from the Cerro Fortaleza Formation (Upper Cretaceous), Santa Cruz Province, Argentina". Cretaceous Research, 154, 105735. doi:10.1016/j.cretres.2023.105735
Aranciaga Rolando, A. M., Motta, M. J., Agnolín, F. L., Manabe, M., Tsuihiji, T., & Novas, F. E. (2022). "A large Megaraptoridae (Theropoda: Coelurosauria) from Upper Cretaceous (Maastrichtian) of Patagonia, Argentina". Scientific reports, 12(1), 1-29. doi: 10.1038/s41598-022-09272-z
Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78.
Novas, F.E., Ezcurra, M.D. & Lecuona, A. (2008) "Orkoraptor burkei nov. gen. et sp., a large theropod from the Maastrichtian Pari Aike Formation, Southern Patagonia, Argentina" Cretaceous Research, 29, 468-480. doi:10.1016/j.cretres.2008.01.001
Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2008) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. doi:10.1371/journal.pone.0003303
Mortimer, online: [2]
- ↑ 1,0 1,1 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes. wyd. Princeton University Press.
- ↑ Sickmann, Z. T., Schwartz, T. M., & Graham, S. A. (2018). "Refining stratigraphy and tectonic history using detrital zircon maximum depositional age: an example from the Cerro Fortaleza Formation, Austral Basin, southern Patagonia". Basin Research, 30(4), 708-729. doi:10.1111/bre.12272
