Orienantius

Autor:

Paweł Konarzewski

---

Orienantius
Miejsce	Chiny - Hebei (formacja Huajiying)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 ok. 130,7 Ma wczesna kreda (hoteryw)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Avialae Ornithothoraces Enantiornithes
Zachowany szkielet Protopteryx. Orienantius mógł wyglądać podobnie. Fot. Tiouraren [1]

Wstęp

Orienantius to ptak z kladu Enantiornithes żyjący we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszych Chin. Zachowały się u tego ptaka tkanki miękkie, dzięki czemu dostarcza ważnych informacji na temat ogólnej anatomii wczesnych enantiornisów.

Materiał kopalny

Orienantius jest znany z dwóch prawie kompletnych i artykułowanych szkieletów mających zachowane odciski piór znajdujących się na czterech skalnych płytach (jeden szkielet na dwóch) oznaczonymi następującymi numerami katalogowymi:

• BMNHC Ph 1156a/b - holotyp
• BMNHC Ph 1154a/b - materiał przypisany

Budowa

Orienantius wielkością był zbliżony do dzisiejszego skowronka zwyczajego (Alauda arvensis). Podobnie jak większość swoich kuzynów miał zęby w szczękach. Na kości przedszczękowej znajdował się 4 zęby, a pierwszy był najmniejszy. Kość szczękowa liczyła co najmniej 3 zęby, zaś zębowa - 6. Odcinek szyjny u okazu holotypowego liczył 8 lub 9 kręgów, zaś grzbietowy - 11. Kręgi grzbietowe ogólną morfologią były bardzo podobne jak u pozostałych przedstawicieli Enantiornithes. Orienantius prawdopodobnie miał 7 kręgów krzyżowych oraz co najmniej 6 wolnych ogonowych. Pygostyl był długi i wąski i stanowił ponad 80% długości tarsometatarsus. Ogólna morfologia pygostylu przypominała do tych u Junornis i Cathayornis, lecz różnił się od obecnych u Cruralispennia oraz Eopengornis. Obręcz barkowa miała charakterystyczną budowę dla enantiornisów. Kość krucza miala kształt rozpórki oraz prosty lub lekko wklęsły boczny brzeg. Widełki miały kształt litery Y, a tworzące je obojczyki zrosły się pod kątem 40 stopni. Przednie kończyny (skrzydła) były delikatnie krótsze od kończyn tylnych (nogi). Kość ramienna miała sigmoidalny trzon i słabo rozwinięty grzebień naramienno-piersiowy. Kość ta była nieco krótsza niż łokciowa. Carpometacarpus u obydwu osobników były nie w pełni zrośnięte. Delikatnie wygięta ksść udowa miała słabo rozwinięty tylny krętarz. Najdłuższą kość kończyny tylnej był prosty tibiotarsus. Stopa była zakończona czterema palcami, które mają ostre pazury

Tkanki miękkie

Wokół szkieletów obydwu okazów Orienantius zachowały się odciski piór. Opierzenie pokrywające głowę mierzyły 6, zaś dłuższe wokół szyi - 14 mm. U skrzydeł pióra miały przeciętnie 11 mm długości.

Dzięki zastosowaniu światła ultrafioletowego Liu i in. (2019) mogli zobaczyć zachowane tkanki miękkie otaczające szyję, kończy przednie oraz tylne. Są one zachowane w idealnym stanie, dzięki czemu badacze poznali ich dokładną morfologię.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Orienantius to połączenie łacińskiego słowa orien (świt) oraz enantius (w nawiązaniu do przynależności do kladu Enantiornithes). Epitet gatunkowy ritteri honoruje urodzonego w Polsce niemieckiego fizyka Johanna Wilhelma Rittera.

Spis gatunków

Orienantius	Liu, Chiappe, Zhang, Serrano i Meng, 2019
O. ritteri	Liu, Chiappe, Zhang, Serrano i Meng, 2019

Bibliografia

Liu, D., Chiappe, L. M., Zhang, Y., Serrano, F. J., & Meng, Q. (2019). "Soft tissue preservation in two new enantiornithine specimens (Aves) from the Lower Cretaceous Huajiying Formation of Hebei Province, China". Cretaceous Research, 95, 191-207.doi:10.1016/j.cretres.2018.10.017