Tekst źródłowy strony Hoplitosaurus

<small>
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| Autor:
| Korekta:
|-
| [[Tomasz Skawiński]]
| [[Maciej Ziegler]]
[[Marcin Szermański]]
|}
</small>
----
{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left" 
! colspan=2 | ''Hoplitosaurus'' (hoplitozaur)
|-
!  '''Długość''':
| 4 – 5 m
|-
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| [[USA]]

<small>([[formacja Lakota]])</small>
|- 
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
|  ok. 130 – 125 Ma 

<small>wczesna [[kreda]] ([[barrem]])</small>
|- 
! '''Systematyka'''
| [[Dinosauria]]
 
[[Ornithischia]] 

[[Thyreophora]]

[[Ankylosauria]]

[[Nodosauridae]] / (? [[Ankylosauridae]] / ? [[Polacanthinae|Polacanthidae]])

? [[Polacanthinae]]
|-
| colspan=2 |
|}

== Wstęp ==
'''''Hoplitosaurus''''' to rodzaj [[Ankylosauria|ankylozaura]] z grupy [[Polacanthinae]] (Polacanthidae) żyjącego we wczesnej kredzie na terenach dzisiejszej Ameryki Północnej. Gatunkiem typowym i jedynym należącym do tego rodzaju jest ''Hoplitosaurus marshi''.

== Budowa ==
Hoplitozaur jest znany wyłącznie z niekompletnego szkieletu pozaczaszkowego i kilku osteoderm, co utrudnia dokładne oszacowanie jego wielkości. Gilmore oceniał, że dinozaur ten osiągał około 1,2 m wysokości w biodrach. Kość udowa holotypu ma 50 cm długości, co sugeruje, że całe zwierzę było nieco mniejsze niż ''[[Nodosaurus]]'', ''[[Gastonia]]'', ''[[Niobrarasaurus]]'', których kości udowe mierzą, odpowiednio, 60, 59 i 54 cm (długość nodozaura oceniano na 5 m przy masie 685 kg [Seebacher, 2001], natomiast gastonii – nawet na 6 m [Carpenter, online 2002]).
Pancerz był zbudowany m.in. z bruzdowanych z tyłu kolców szyjnych oraz płyt o szerokiej podstawie. Duże [[osteodermy]] miedniczne były prawdopodobnie utrzymywane w miejscu dzięki małym, płaskim, wielobocznym płytkom kostnym, choć niektórzy autorzy sugerowali, że hoplitozaur miał całkowicie połączone tarczki miedniczne.

== Historia odkryć i materiał kopalny ==
[[Holotyp]] i jedyny znany okaz hoplitozaura został odkryty w 1898 roku przez Nelsona Horatio Daltona w Calico Canyon, w połączeniu z holotypem ''[[Osmakasaurus|Osmakasaurus depressus]]''. Dokładniej zbadano go jednak dopiero w 1901 roku. Wtedy [[Frederick Lucas]] krótko opisał skamieniałości i ustanowił dla nich gatunek ''Stegosaurus marshi''. Niedługo później Lucas zdał sobie sprawę, że nie należą one do [[Stegosauria|stegozaurów]] i w 1902 roku przeniósł gatunek do nowego rodzaju ''Hoplitosaurus''. Bardziej szczegółowy opis szczątków przedstawił [[Charles Whitney Gilmore|Gilmore]] w 1914 roku.

Holotyp (USNM 4752) obejmuje żebra, kręgi ogonowe, niekompletne prawą kość łopatkowo-kruczą, obie kości ramienne, prawą kość udową oraz różne fragmenty pancerza.
W 1969 roku Bodily przypisał do rodzaju ''Hoplitosaurus'' niekompletny szkielet ankylozaura z formacji Cedar Mountain w Utah, jednak Carpenter i współpracownicy stwierdzili, że przypuszczalnie reprezentuje on ''[[Sauropelta]]''.

== Systematyka ==
W 1987 roku, ponad 80 lat po opisaniu hoplitozaura przez Lucasa, Blows zasugerował synonimizację tego rodzaju z ''[[Polacanthus]]'', co w 1991 roku wsparł [[Xabier Pereda-Suberbiola|Pereda-Suberbiola]], wskazując na podobieństwa w budowie kości udowej pomiędzy ''H. marshi'' a ''P. foxii'', przenosząc ''H. marshi'' do rodzaju ''Polacanthus''. W 1997 roku zgodził się z tym [[Kenneth Carpenter|Carpenter]], jednak większość autorów (w tym sam Carpenter w późniejszych publikacjach) nie wsparła takiej koncepcji – w większości nowych prac ''Hoplitosaurus'' jest uznawany za odrębny rodzaj (np. Carpenter, 2001, Vickaryous ''et al.'', 2004). Analizy filogenetyczne potwierdzają jednak bliskie pokrewieństwo hoplitozaura i polakanta (wg Carpentera [2001] są one taksonami siostrzanymi, a wg Thompsona i in. ''Hoplitosaurus'' znajduje się w [[politomia|trychotomii]] z ''[[Gargoyleosaurus]]'' i [[klad]]em obejmującym ''Gastonia'', ''Polacanthus'' i ''[[Peloroplites]]'' [drzewo konsensusowe wygenerowane metodą ''50% majority rule'']).

== Etymologia ==
Nazwa ''Hoplitosaurus'' odnosi się do [[wikipedia:pl:Hoplici|hoplitów]] – ciężkozbrojnej piechoty w starożytnej Grecji. Z kolei epitet gatunkowy ''marshi'' honoruje słynnego amerykańskiego paleontologa O.C. Marsha.

== Spis gatunków ==
{| class="wikitable"
! ''Hoplitosaurus''
| [[Frederick Lucas|Lucas]]
| [[1902]]
|-
! ''Hoplitosaurus marshi''
| ([[Frederick Lucas|Lucas]]
| [[1901]])
|-
| = ''Stegosaurus marshi''
| [[Frederick Lucas|Lucas]]
| [[1901]]
|-
| = ''Polacanthus marshi''
| ([[Frederick Lucas|Lucas]]
| [[1901]])
|}

== Bibliografia ==
<small>
# Lucas FA. 1901. A new dinosaur, ''Stegosaurus marshi'', from the Lower Cretaceous of South Dakota. Proceedings of the United States National Museum 23 (1224): 591-592.
# Lucas FA. 1902. Paleontological notes. The generic name ''Omosaurus''. A new generic name for ''Stegosaurus marshi''. Science, new series 16 (402): 435.
# Gilmore CW. 1914. Osteology of the armored Dinosauria in the United States National Museum, with special reference to the genus Stegosaurus. United States National Museum Bulletin 89:1-136.
# Bodily NM. 1969. An armored dinosaur from the Lower Cretaceous of Utah. Brigham Young University Geology Studies 16: 35-60.
# Pereda-Suberbiola X. 1991. Nouvelle évidence d'une connexion terrestre entre Europe et Amérique du Nord au Crétacé inférieur: ''Hoplitosaurus'', synonyme de ''Polacanthus'' (Ornithischia: Ankylosauria). Comptes rendus de l'Académie des sciences. Série 2, Mécanique, Physique, Chimie, Sciences de l'univers, Sciences de la Terre 313 (8): 971-976.
# Carpenter K, Kirkland JI. 1998. Review of Lower and middle Cretaceous ankylosaurs from North America. W: Lucas SG, Kirkland JI, Estep JW (red.). Lower and Middle Cretaceous Terrestrial Ecosystems. New Mexico Museum of Natural History and Science Bulletin 14: 249-270.
# Carpenter K, Kirkland JI, Burge D, Bird J. 1999. W: Gillette DD (red.). Vertebrate paleontology in Utah. Miscellaneous Publication 99-1. Utah Geological Survey, s. 243-251.
# Seebacher F. 2001. A new method to calculate allometric length-mass relationships of dinosaurs. Journal of Vertebrate Paleontology 21 (1): 51-60.
# Ford TL, Kirkland JI. 2001. Carlsbad ankylosaur (Ornithischia, Ankylosauria): An ankylosaurid and not a nodosaurid. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 239-260.
# Carpenter K. 2001. Phylogenetic analysis of the Ankylosauria. W: Carpenter K (red.). The armored dinosaurs. Indiana University Press, Bloomington, s. 455-483.
# Carpenter K. 2002. Polacanthidae. Wersja z 10 stycznia 2002 (w budowie). http://tolweb.org/Polacanthidae/15774/2002.01.10 W: The Tree of Life Web Project, http://tolweb.org/.
# Vickaryous MK, Maryańska T, Weishampel DB. 2004. Ankylosauria. W: Weishampel DB, Dodson P, Osmólska H (red.). The Dinosauria. University of California Press, Berkeley, s. 363-392.
# Arbour VM, Burns ME, Currie PJ. 2011. A review of pelvic shield morphology in ankylosaurs (Dinosauria: Ornithischia). Journal of Paleontology 85 (2): 298-302. [[doi:10.1666/10-071.1]].
# Thompson RS, Parish JC, Maidment SCR, Barrett PM. 2011. Phylogeny of the ankylosaurian dinosaurs (Ornithischia: Thyreophora). Journal of Systematic Palaeontology. [[doi:10.1080/14772019.2011.569091]].</small>

[[Kategoria:Dinosauria]] 
[[Kategoria:Ornithischia]] 
[[Kategoria:Thyreophora]]
[[Kategoria:Ankylosauria]]
[[Kategoria:Ameryka Północna]]
[[Kategoria:USA]]
[[Kategoria:Mezozoik]]
[[Kategoria:Kreda]]
[[Kategoria:Barrem]]