Tekst źródłowy strony Plottier

{{Formacja
 |Autor                  = [[Paweł Konarzewski]]
 |Korekta                = 
 |nazwa                  = Formacja Plottier
 |wiek                   = {{Występowanie|87|86}}
ok. 87-86 [[Ma]]<br>
<small>[[późna kreda]] ([[koniak]]-[[santon]])</small>
 |miejsce                = [[Argentyna]] - Mendoza, Neuquén i Río Negro 
 |podjednostki           = 
 |underlies              = [[formacja]] [[Bajo de la Carpa]]
 |overlies               = [[formacja]] [[Sierra Barrosa]]
 |miąższość              = ~10-360 (?590) m
 |klimat                 = 
 |litologia              = mułowce, piaskowce, pelity i iłowce
 |typowy                 = 
 |grafika                = Plottier Fm.png
 |podpis                 = Skały osadowe formacji Plottier. Źródło: Previtera, 2019 [https://doi.org/10.5027/andgeoV46n2-3161]
 |mapa                   = 
}}
==Wstęp==
Formacja Plottier to jednostka geologiczna położona na terenie dzisiejszej Argentyny. Jej osady datuje się na późny [[koniak]] oraz wczesny [[santon]]. Formacja została zdefiniowana przez Herrero Duclouxa w 1938 roku. 

==Etymologia==
Nazwa formacji pochodzi od miasta Plottier znajdującego się w południowej części prowincji Neuquén.

==Litologia==
Formację Plottier tworzą głównie skały osadowe. Dominują w niej od czerwonych do jasnoczerwonych, słabo ze sobą połączonych pelitów wraz z interkalacjami mułowców i drobnoziarnistych piaskowców w kolorze żółtawym do szaro-zielonkawego. Obecne są również średnioziarniste pokłady piaskowca kwarcowego z niewielką zawartością mulistej warstwy, która ma czerwonawe odcienie. Najniższa część [[formacja|formacji]] Plottier styka się z [[Sierra Barrosa]], zaś najwyższe - [[Bajo de la Carpa]]. Miąższość formacji w zależności od miejsca waha się od 10 m do 360 m, a być może nawet do 590 m (Garrido, 2010).

==Rośliny==
W formacji Plottier odnaleziono glony z rodzajów ''Lychnothamnus'', ''Nitella'' i ''Henrisporites'' oraz trzy morfotypy roślin prawdopodobnie należących do okrytonasiennych (Musacchio i Vallati, 2006).

==Paleofauna==
Najliczniejszą grupą wśród odnalezionych dinozaurów z formacji Plottier były zauropody należące do grupy [[Titanosauria]]. Część z nich (np. ''[[Notocolossus]]'' czy ''[[Antarctosaurus|"Antarctosaurus" giganteus]]'') osiągały olbrzymie rozmiary i zapewne dorosłe osobniki nie były narażone na ataki drapieżników. Teropody są znane z niewielkiej liczby skamieniałości i są typowe dla późnej kredy z obszaru Ameryki Południowej ([[Abelisauridae]] oraz [[Carcharodontosauridae]]). Odnaleziono również szczątki należące do niezidentyfikowanego ornitopoda, krokodylomorfa oraz olbrzymiego pterozaura z [[klad]]u Azhdarchidae (''Thanatosdrakon''). Z bezkręgowców znamy kilka gatunków małżoraczków.
===Dinozaury===
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
|-
! colspan="4" align="center" |'''Dinozaury
|-
!Takson
!Materiał kopalny
!Komentarz
!Grafika
|-
|
''[[Antarctosaurus|"Antarctosaurus" giganteus]]
|
MLP 26-316 - 2 kości udowe (235 cm), niekompletne kości łonowe, dystalny koniec kości piszczelowej, 6 fragmentów żeber, inne fragmenty żeber i 2 dystalne kręgi ogonowe
|
Gigantyczny zauropod najprawdopodobniej będący przedstawicielem odzaju ''[[Antarctosaurus]]''.
|
[[Plik:Antarctosaurus giganteus Skeletal.png|200px]]
|-
|
[[cf.]] [[Carcharodontosauridae]]
|
MAU-PV-PH-450; 459; 460; 461; 465; 466; 467; 468; 447/2; 447/4; 447/6; 447/7 i 447/9 - zęby
|
Niediagnostyczny takson.
|-
|
''[[Muyelensaurus|Muyelensaurus pecheni]]''
|
MRS-PV 207- mózgoczaszka 

[[paratyp]]y - fragment kości przedszczękowej z zębami, kręgi szyjne, grzbietowe, krzyżowe i ogonowe oraz niemal kompletne kości kończyn wraz z obręczami: miednicznymi i barkowymi

MRSPv 123, 203, 419 i 431 - kręgi grzbietowe
|
Nieduży tytanozaur spokrewniony z ''[[Rinconsaurus]]''. 
|
[[Plik:Muyelensaurus.jpg|200px]]
|-
|
''[[Notocolossus|Notocolossus gonzalezparejasi]]''
|
UNCUYO-LD 301 - przedni kręg grzbietowy, przedni kręg ogonowy, prawa kość ramienna i proksymalny koniec lewej kości łonowej

UNCUYO-LD 302 - [[artykułowany]] ciąg przednich kręgów ogonowych (w tym 7 częściowych kręgów i łuków hemalnych) oraz kompletna i artykułowana prawa kość skoku i stopa
|
Olbrzymi tytanozaur mający największą znaną kość ramienną o długości 1,76 m.
|
[[Plik:Notocolossus.jpg|200px]]
|-
|
''[[Petrobrasaurus|Petrobrasaurus puestohernandezi]]''
|
MAU-Pv-PH-449 - 2 izolowane zęby, tylna część prawdopodobnie środkowego kręgu szyjnego, 3 niekompletne tylne kręgi grzbietowe, niekompletny łuk tylnego kręgu grzbietowego, niekompletny trzon kręgu grzbietowego, niekompletny trzon pierwszego kręgu ogonowego, 5 przednich kręgów ogonowych, prawa k. ramienna, prawa i lewa płytka mostkowa, 4 k. śródręcza (II, IV i V) z czego jedna jest niekompletna, obie k. udowe, lewa k. piszczelowa bez dystalnego końca, dystalny koniec prawej k. piszczelowej, dystalny fragment szypułki k. biodrowej, lewa k. łonowa, fragmenty łuków hemalnych, żebra, fragmenty żeber szyjnych i niezidentyfikowane inne pozostałości
|
Średniej wielkości tytanozaur mogący należeć do Longkosauria.
|
[[Plik:Petrobrasaurus Scale.svg|200px]]
|-
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel [[Abelisauridae]]
|
MCNA-PV-3137 - ząb
|
Niediagnostyczny takson.
|-
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel [[Aeolosaurini]]
|
MAU-Pv-N-414 - [[artykułowany|artykułowane]] 4 przednie kręgi ogonowe i fragmenty łuku neuralnego.
|
Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Aeolosaurini.
|-
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Maniraptora
|
MAU-PV-PH-462; PH-441/1; PH-447/3; PH-447/5; 447/8 - zęby
|
Niediagnostyczny takson.
|-
|
Niezidentyfikowany ornitopod
|
MAU-Pv-PH-458 - częściowy łuk neuralny
|
Fragment kręgu jest zbliżony budową do tego u ''[[Macrogryphosaurus]]''.
|-
|
Niezidentyfikowany tytanozaur
|
MCF-PVPH-889 - lewa kość udowa i 3 fragmenty żeber 

? MCF-PVPH-899 - częściowa prawa kość piszczelowa 

MCF-PVPH-900 - prawa kość strzałkowa
|
Wszystkie wyżej wymienione okazy zauropodów zostały odnalezione zaledwie kilka metrów od siebie, lecz na tym samym poziome stratygraficznym. 
|
[[Plik:Plottier Sauropod by Gunnar Bivens.png|200px]]
|-
|
Niezidentyfikowany zauropod 
|
IANIGLA-PV.113 - bliższy koniec kości ramiennej, dalszy koniec kości udowej, łopatka, kość strzałkowa, dwie niekompletne kości szkieletu obwodowego, dwa żebra grzbietowe, kość krucza i jeden łuk neuralny 
|
Obecnie nie został przypisany do żadnej znanej grupy zauropodów.
|}
===Pterozaury===
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
|-
! colspan="4" align="center" |'''Pterozaury
|-
!Takson
!Materiał kopalny
!Komentarz
!Grafika
|-
|
''Thanatosdrakon amaru''
|
UNCUYO-LD 307 - częściowy szkielet pozaczaszkowy 

UNCUYO-LD 350 - kompletna lewa kość ramienna
|
Jeden z najstarszych znanych przedstawicieli Quetzalcoatlinae.
|
[[Plik:Thanatosdrakon.png|200px]]
|}

===Krokodylomorfy===
{| class="wikitable sortable" align="center" width="100%"
|-
! colspan="3" align="center" |'''Krokodylomorfy
|-
!Takson
!Materiał kopalny
!Komentarz
|-
|
Niezidentyfikowany przedstawiciel Peirosauridae
|
MAU-Pv-PH-437 - ząb oraz niekompletny szkielet pozaczaszkowy 
|
Osobnik w chwili śmierci miał co najmniej 18 lat.
|}

===Małżoraczki===
{| class="wikitable"
|Takson
|Materiał kopalny
|-
|''Neuquenocypris calfucurensis''
|MUCPi 27,28,29 - 3 fragmenty muszli
|-
|''Neocyprideis zampalensis''
|MUCPi 30, 31, 32, 33 - 4 muszle dorosłych osobników
|-
|''Neuquenocypris tenuipunctata''
|MUCPi 34, 35, 36, 37, 38 39, 40, 41 - 5 muszli dorosłych osobników oraz 3 młodocianych
|-
|''Neuquenocypris nahuelniyuensis''
|MUCPi 42-43-44-45-46-47 - 6 muszli
|-
|''Vecticypris'' [[sp.]]
|MUCPi 48-49 - 2 muszle
|}
Poza wymienionymi w tabeli gatunkami małżoraczkami w formacji Plottier odnaleziono następujące taksony:  ''Ilyocypris wichmanni'', ''Ilyocypris'' [[cf.]] ''riograndensis'', ''Ilyocypris'' [[aff.]] ''bauruensis'', ''Neuquenocypris'' [[cf.]] ''minor'', ''Wolburgiopsis'' [[cf.]] ''neocretacea'', ''Paralimnocythere'' [[sp.]] oraz nieokreślonych przedstawicieli Talicyprideinae i Cypridoidea (Musacchio i Vallati, 2006).

==Bibliografia==
<small>Bellardini, F., Baiano, M. A., Barrios, F., Holgado, B., & Coria, R. A. (2018). "New Titanosauria (Dinosauria, Sauropoda) remains from the Upper Cretaceous (Plottier Fm) of the southern Neuquén Basin (Patagonia, Argentina)". Journal of Iberian Geology, 44, 75-84.

Calvo, J.O. (2024). "What is the most giant sauropod from Argentina? Diversity of large titanosaurs from Patagonia". Metode Science Studies Journal. 14 (14): 65–75. [[doi:10.7203/metode.14.24556]]

Calvo, J.O., González Riga, B.J., & Porfiri, J.D. (2007). "A new titanosaur sauropod from the Late Cretaceous of Neuquén, Patagonia, Argentina". Arquivos do Museu Nacional, Rio do Janeiro, 65(4): 485-504

Cruzado-Caballero, P., Filippi, L. S., Méndez, A. H., Garrido, A. C., & Valieri, R. D. J. (2016). "New record of ornithopod dinosaur from the Plottier Formation (upper Cretaceous), Patagonia, Argentina". In Annales de Paléontologie (Vol. 102, No. 2, pp. 145-150). Elsevier Masson. [[doi:10.1016/j.annpal.2016.02.003]]

Filippi, L. S., Martinelli, A. G., & Garrido, A. C. (2013). "Registro de un dinosaurio Aeolosaurini (Sauropoda, Titanosauria) en el Cretácico Superior (Formación Plottier) del Norte de la Provincia de Neuquén, Argentina, y comentarios sobre los Aeolosaurini sudamericanos". Revista Brasileira de Paleontologia, 16(147), e156.

Garrido, A. C. (2010). "Estratigrafía del Grupo Neuquén, Cretácico Superior de la Cuenca Neuquina (Argentina): nueva propuesta de ordenamiento litoestratigráfico". Revista del Museo Argentino de Ciencias Naturales, 12(2), 121-177.

González Riga, B.J., Lamanna, M.C., Ortiz David, L.D., Calvo, J.O., & Coria, J.P. (2016) "A gigantic new dinosaur from Argentina and the evolution of the sauropod hind foot". Scientific Reports 6: 19165. [[doi:10.1038/srep19165]]

Hendrickx, C., Tschopp, E., & d Ezcurra, M. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: the case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research, 108, 104312. [[doi:10.1016/j.cretres.2019.104312.]]

Kihn, R. G., & Calvo, J. O. (2022). "Ostracods and paleoambiental inferences in the Plottier Formation (Coniancian-Upper Cretaceous) of the Barreales Lake, Neuquén. Munis Entomology & Zoology, 17 (1): 434-442

Leanza, H. A., Apesteguıa, S., Novas, F. E., & de la Fuente, M. S. (2004). "Cretaceous terrestrial beds from the Neuquén Basin (Argentina) and their tetrapod assemblages". Cretaceous Research, 25(1), 61-87. [[doi:10.1016/j.cretres.2003.10.005]]

Musacchio, E. A., & Vallati, P. (2007). "Late Cretaceous non marine microfossils of the Plottier Formation (Cretaceous) at Zampal, Argentina". In 4 European Meeting on the Paleontology and Stratigraphy of Latin America. Instituto Geológico y Minero de España, Madrid. Cuadernos del Museo Geominero (Vol. 8, pp. 273-278).

Ortiz David, L. D., González Riga, Bernardo J., & Kellner, Alexander W. A. (2022). "''Thanatosdrakon amaru'', gen. et sp nov., a giant azhdarchid pterosaur from the upper Cretaceous of Argentina". Cretaceous Research. 135: 105228. [[doi:10.1016/j.cretres.2022.105228]]

Previtera, E. (2019). "Taphonomic analysis of saurischian dinosaurs from the Plottier Formation (Upper Cretaceous), Mendoza, Argentina". Andean Geology, 46(2), 345-367. [[doi:10.5027/andgeoV46n2-3161]]
</small>

[[Kategoria: Formacje]]
[[Kategoria: Formacje kredowe]]
[[Kategoria: Formacje Ameryki Południowej]]
[[Kategoria: Formacje Argentyny]]