Tekst źródłowy strony Nyasasaurus

 Do sprawdzenia i aktualizacji.

{{DISPLAYTITLE:''Nyasasaurus''}}
<small>
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk"
| Autor:
| Korekta:
|-
| [[Marcin Szermański]], [[Maciej Ziegler]], 
[[Dawid Mazurek]], [[Sebastian Oziemski]]
|
|}
</small>

----

{| class="wikitable" style="text-align:left" align="left"
! colspan=2 | ''Nyasasaurus'' (niasazaur)
|-
! '''Długość''':
| 2-3 m

|-
! '''Masa''':
| ? kg

|-
! '''[[Lokacje|Miejsce występowania]]''':
| [[Tanzania]] – Basen Ruhuhu

<small>(ogniwo Lifua)</small>
|-
! '''[[Czas|Czas występowania]]'''
|{{Występowanie|244|242}}
<small>środkowy [[trias]] (późny [[anizyk]])</small>
|-
! '''Systematyka'''
| [[Archosauria]]

[[Dinosauromorpha]]

? [[Dinosauria]]
|-
| colspan=2 |[[Plik:Nyasasaurus.jpg|400px|]]
<small>''Nyasasaurus'' na pierwszym planie, w tle dicynodonty. Źródło: [http://scientificchicago.com/2012/12/06/could-this-be-the-earliest-dinosaur//]</small>
|-
! colspan=2 | Mapa znalezisk ''Nyasasaurus'':
|-
| colspan=2 |
<display_points type="terrain" zoom=5>
10.3° S, 35.2° E~jezioro Niasa, Tanzania|<small>''Nyasasaurus parringtoni'' - NHMUK R6856 ([[holotyp]]) i okaz SAM-PKK10654.
</display_points>
|}

==Wstęp==
''Nyasasaurus'' to środkowotriasowy dinozauromorf z terenów obecnej Tanzanii. Wg [[Sterling Nesbitt|Nesbitt]]a i in. ([[2013]]) jest to być może prymitywny dinozaur. Jeżeli mają oni rację co do przynależności do [[Dinosauria]], to jest to najstarszy znany nauce dinozaur. Znany nauce od lat 50. XX wieku, kiedy to angielski paleontolog [[Alan Charig]] nadał nieformalnie nazwę [[rodzaj]]ową (bez epitetu gatunkowego) gadowi ze środkowego [[trias]]u w swojej pracy doktoranckiej. 

Odkrycie niasazaura jest bardzo ważne dla paleontologii, gdyż jest to najstarszy przedstawiciel [[klad]]u dinozauromorfów bardziej [[zaawansowany]]ch niż [[Silesauridae]], którego i tak należało się spodziewać, skoro silezauryd ''[[Asilisaurus]]'' pochodzi z równowiekowych osadów. Jeśli rzeczywiście należy do dinozaurów, to "przełamałby" on nijako "hegemonię" argentyńskich (''[[Herrerasaurus]]'', ''[[Eoraptor]]'', ''[[Panphagia]]'', ''[[Chromogisaurus]]'', ''[[Sanjuansaurus]]'' i ''[[Eodromaeus]]'') i brazylijskich dinozaurów (''[[Staurikosaurus]]'', ''[[Saturnalia]]'' i ''[[Pampadromaeus]]''), które bywały wcześniej uważane za najstarsze dinozaury.

==Lokalizacja i paleoekologia==
[[Holotyp]] pochodzi ze stanowiska B36 Parringtona z ogniwa Lifua, należącego do złoża Manda (Basen Ruhuhu, południowa [[Tanzania]]). Wiek tych skał datowany jest o biostratygrafię, która wskazuje, że chodzi o faunę tetrapodów ''Cynognathus'' Assemblage Zone (podstrefa C) na późny [[anizyk]] (środkowy [[trias]]), czyli o około 15 [[Ma]] wcześniej niż ''[[Eodromaeus]]'', który żył w [[karnik]]u.

''Nyasasaurus parringtoni'' koegzystował z takimi stworzeniami, jak cynodonty z gatunku ''Aleodon brachyrhamphus'' i ''Scalenodon angustifrons'', dicynotontay (''Sangusaurus edentatus'' i ''Angonisaurus cruickshanki'') i rynchozaury ''Stenaulorhynchus stockleyi''. Skamieniałości wszystkich tych [[takson]]ów zostały odnalezione w pobliżu szczątków niasazaura.

==Materiał kopalny==
[[Holotyp]] o numerze katalogowym NHMUK R6856 (Muzeum Historii Naturalnej, Londyn, [[Wielka Brytania]]) to prawa kość ramienna, 3 częściowe kręgi przedkrzyżowe i 3 kręgi krzyżowe.

Materiał przypisany: osobnik SAM-PKK10654 (Południowoafrykańskie Muzeum Iziko, Cape Town, [[RPA]]) (= "''[[Thecodontosaurus]]''" ''alophos'') to 3 kręgi szyjne i 2 tylne kręgi przedkrzyżowe. Jeśli oba okazy należą do tego samego [[takson]]u, to "''[[Thecodontosaurus]]''" ''alophos'' jest ważną nazwą dla niego.

==Pozycja systematyczna==
[[Analiza filogenetyczna]] wykazała, że ''Nyasasaurus'' jako całość (oba okazy) to przedstawiciel [[klad]]u dinozauromorfów bardziej [[zaawansowany]]ch niż [[Silesauridae]] - może chodzić o [[takson siostrzany]] [[Dinosauria]], bazalnego [[Ornithischia]] lub zaawansowanego [[teropod]]a ([[takson siostrzany]] [[klad]]u ''[[Tawa]]''+[[Neotheropoda]]). Tę ostatnią pozycję ma [[holotyp]] "''[[Thecodontosaurus]]''" ''alophos'', zaś [[holotyp]] ''Nyasasaurus'' ma takie same pozycje jak połączone oba, ale alternatywnie jest jeszcze bardziej [[zaawansowany]]m [[teropod]]em ([[takson siostrzany]] ''[[Dilophosaurus]]'').

Autorzy zwracają za to uwagę na obecność przynajmniej trzech kręgów krzyżowych (ale ta cecha ma kontrowersyjne znaczenie, kręgi tak z przodu, jak i z tyłu, odcinka krzyżowego były dokoptowywane niezależnie w różnych liniach). Względnie przekonujący dla dinozaurowej identyfikacji jest tylko kształt ''deltopectoral crest'' na kości ramiennej.

Wcześniej, nieoficjalnie, [[Mike Benton]] sugerował, że ''Nyasasaurus'' nie jest dinozaurem, a niedinozaurowym archozaurem. [[David Lambert]] w swojej Encyklopedii Dinozaurów traktuje go jako "prozauropoda" (zauropodomorfa). Opisuje go słowami: "bardzo wczesny dwu lub czworonożny dinozaur roślinożerny o długości 2,1 m, z małą głową, długą szyją, chudymi przednimi kończynami i stopami oraz z dużymi pazurami na kciukach".

==Etymologia==
Nazwa [[rodzaj]]owa ''Nyasasaurus'' została zaczerpnięta z lokalizacji, w której odnaleziono [[holotyp]] – jeziora Niasa. Znaczy ona dosłownie "jaszczur z Niasa". Epitet gatunkowy ''parringtoni'' honoruje odkrywcę [[holotyp]]u – Francisa Rexa Parringtona.

==Spis gatunków==
{| class="wikitable"
! ''Nyasasaurus''
| {{Kpt|[[Sterling Nesbitt|Nesbitt]], [[Paul Barrett|Barrett]], [[Sarah Werning|Werning]], [[Christian Sidor|Sidor]]}} i {{Kpt|[[Alan Charig|Charig]]}}, [[2013]]
|-
| = "Nyasasaurus"
| {{Kpt|Charig}}, [[1967]]
| ''[[nomen nudum]]''
|-
! ''N. parringtoni''
| {{Kpt|Nesbitt, Barrett, Werning, Sidor}} i {{Kpt|Charig}}, 2013
|}

==Bibliografia==
<small>
Cabreira, S.F., Schultz, C.L., Bittencourt, J.S., Soares, M.B., Fortier, D.C., Silva, L.R. & M.C. Langer (2011) "New stem-sauropodomorph (Dinosauria, Saurischia) from the Triassic of Brazil" Naturwissenschaften, 98(12), 1035-1040. doi: 10.1007/s00114-011-0858-0

Langer, M.C., Ezcurra, M.D., Bittencourt, J.S. & Novas, F.E. (2009) "The origin and early evolution of dinosaurs" Biological Reviews, 84(1), 1-56. doi: 10.1111/j.1469-185X.2009.00094.x

Martinez, R.N., Sereno, P.C., Alcober, O.A., Colombi, C.E., Renne, P.R., Montañez, I.P. & Currie, B.S. (2011) "A basal dinosaur from the dawn of the dinosaur era in southwestern Pangaea" Science, 331, 206-210. doi: 10.1126/science.1198467

Nesbitt, S.J., Barrett, P.M., Werning, S., Sidor, C.A. & Charig, A.J. (2013) The oldest dinosaur? A Middle Triassic dinosauriform from Tanzania. „Biology Letters”. 9, 2012-12-05. Royal Society Publishing. doi:10.1098/rsbl.2012.0949

http://dml.cmnh.org/2001Aug/msg00714.html

http://dml.cmnh.org/2001Aug/msg00666.html

http://paleodb.org/cgi-bin/bridge.pl?a=basicTaxonInfo&taxon_no=153274
</small>

[[Kategoria:Dinosauria]]
[[Kategoria:Afryka]]
[[Kategoria:Tanzania]]
[[Kategoria:Mezozoik]]
[[Kategoria:Trias]]
[[Kategoria:Anizyk]]
[[Kategoria:Do sprawdzenia]]