Genyodectes: Różnice pomiędzy wersjami

Z Encyklopedia Dinozaury.com
Skocz do: nawigacja, szukaj
m
m
 
(Nie pokazano 1 pośredniej wersji utworzonej przez tego samego użytkownika)
Linia 1: Linia 1:
−
Do sprawdzenia i ?aktualizacji.
 
 
{{DISPLAYTITLE:''Genyodectes''}}
 
{{DISPLAYTITLE:''Genyodectes''}}
 
{{Opis  
 
{{Opis  
Linia 5: Linia 4:
 
|Korekta              = [[Tomasz Sokołowski]], [[Michał Siedlecki]]
 
|Korekta              = [[Tomasz Sokołowski]], [[Michał Siedlecki]]
 
|nazwa                = ''Genyodectes'' (geniodekt)
 
|nazwa                = ''Genyodectes'' (geniodekt)
−
|długość              = 6,25 m  
+
|długość              = 6,25 m <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref>
−
|wysokość              = 1,9 m (w biodrach)
+
|wysokość              = 1,9 m (w biodrach) <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
−
|masa                  = 790 kg
+
|masa                  = 790 kg <ref name="Molina-Larramendi"></ref>
 
|dieta                = drapieżny
 
|dieta                = drapieżny
 
|miejsce              = [[Argentyna]] - Chubut
 
|miejsce              = [[Argentyna]] - Chubut
Linia 27: Linia 26:
 
|grafika  = Genyodectes restoration.png
 
|grafika  = Genyodectes restoration.png
 
|podpis  = Rekonstrukcja geniodekta polującego na wczesnego ssaka. Autor: Paleocolour. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_restoration.png]
 
|podpis  = Rekonstrukcja geniodekta polującego na wczesnego ssaka. Autor: Paleocolour. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_restoration.png]
−
|PorównanieGrupa = Ceratosauridae
+
|PorównanieGrupa =  
−
|PorównanieDługość = 6.25
+
|PorównanieDługość =  
 
|mapa =
 
|mapa =
 
}}
 
}}
  
 
==Wstęp==
 
==Wstęp==
−
''Genyodectes'' to dość duży teropod żyjący we wczesnej kredzie na terenach obecnej Argentyny. Długo uważany za [[nomen dubium|rodzaj wątpliwy]], jest obecnie najwcześniej utworzonym ważnym [[rodzaj]]em dinozaura z Ameryki Południowej (obok ''[[Loncosaurus]]'', którego materiał zawiera ząb teropoda).
+
''Genyodectes'' to rodzaj stosunkowo dużego [[Theropoda|teropoda]] należącego do grupy [[Ceratosauria|ceratozaurów]] żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny pod koniec epoki wczesnej kredy.
−
 
 
−
==Pozycja systematyczna==
 
−
W przeszłości uważano go za [[megalozauryd]]a, [[tyranozauryd]]a, [[teropod]]a o [[incertae sedis|niepewnej klasyfikacji]] oraz [[abelizauryd]]a (nawet za [[synonim]] ''[[Abelisaurus]]''). Dziś sądzi się, że to [[bazalny]] [[ceratozaur]]. ''Genyodectes'' jest najbardziej podobny do ''[[Ceratosaurus]]'', ale różni się od niego [[plezjomorfia|plezjomorficzną]] obecnością czterech zębów w kości przedszczękowej (ceratozaur miał 3).
 
  
 
==Materiał kopalny==
 
==Materiał kopalny==
 +
[[Plik:Genyodectes saurus jaws.jpg|300px|thumb|right|[[Holotyp]]. Zdjęcie: Patricia Curcio. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_saurus_jaws.jpg].]]
 
Na [[holotyp]] (MLP 26-39) składają się kości przedszczękowe, przednie części kości szczękowych i zębowych, części kości nadzębowych (''supradentaries''), fragment kości płatowej oraz zęby. Miejsce znalezienia okazu jest niepewne, ale obecnie uważa się, że osady, w których go znaleziono należą do ogniwa Cerro Castano [[formacja|formacji]] [[Cerro Barcino]].
 
Na [[holotyp]] (MLP 26-39) składają się kości przedszczękowe, przednie części kości szczękowych i zębowych, części kości nadzębowych (''supradentaries''), fragment kości płatowej oraz zęby. Miejsce znalezienia okazu jest niepewne, ale obecnie uważa się, że osady, w których go znaleziono należą do ogniwa Cerro Castano [[formacja|formacji]] [[Cerro Barcino]].
  
 +
==Historia taksonu, budowa i pozycja systematyczna==
 +
[[Plik:Genyodectes known material.png|300px|thumb|right|Zarys ciała geniodekta z zaznaczeniem znanych elementów szkieletu. Autor: Paleocolour. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Genyodectes_known_material.png].]]
 +
Geniodekt został opisany w 1901 roku przez brytyjskiego paleontologa Adama Smitha Woodwarda. Był jednym z pierwszych dinozaurów opisanych z Ameryki Południowej (obok [[Argyrosaurus|argyrozaura]], [[Loncosaurus|lonkozaura]], [[Neuquensaurus|nekenzaura]] [znanego wówczas jako ''[[Titanosaurus]] australis''] oraz [[Microcoelus|mikrocela]]). Jego pozycja systematyczna wahała się pomiędzy licznymi grupami teropodów np: [[Tyrannosauridae|tyranozaurydów]], [[Megalosauroidea|megalozauroidów]], czy [[Abelisauroidea|abelizauroidów]] (w tym jako synonim [[Abelisaurus|abelizaura]]), a sam rodzaj przez jakiś czas został uznany za ''[[nomen dubium]]''. Obecnie uznawany jest za przedstawiciela [[Ceratosauria|ceratozaurów]] jako takson siostrzany [[Ceratosaurus|ceratozaura]], co potwierdzają liczne analizy filogenetyczne (np: Pol i Rauhut, 2012; Delcourt, 2018; Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018; Zaher i in., 2020, de Sousa i in., 2021).
 +
 +
Geniodekt prawdopodobnie był dużym drapieżnym dinozaurem podobnym do ceratozaura. Różnił się od niego położeniem zębów oraz większą ilością zębów w kości przedszczękowej (cztery zamiast trzech).
 
==Etymologia==
 
==Etymologia==
 
''Genyodectes'' znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów ''genys'' (szczęka) oraz ''dektes'' (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana"
 
''Genyodectes'' znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów ''genys'' (szczęka) oraz ''dektes'' (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana"
Linia 54: Linia 56:
  
 
==Bibliografia==
 
==Bibliografia==
−
<small>Pol, D. & Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rspb.2012.0660
+
<small>
 +
Dal Sasso, C., Maganuco, S., Cau, A. (2018). "The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds". PeerJ. 1 (1): e5976. [https://doi.org/10.7717%2Fpeerj.5976]
 +
 
 +
de Souza, G.A., Soares, M.B., Weinschütz, L.C., Wilner, E., Lopes, R.T., de Araújo, O.M., Kellner, A.W. (2021). "The first edentulous ceratosaur from South America". Scientific Reports. 11 (1): Article number 22281. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-021-01312-4]
 +
 
 +
Delcourt, R. (2018). "Ceratosaur palaeobiology: new insights on evolution and ecology of the southern rulers". Scientific Reports. 8 (1): 9730. [https://doi.org/10.1038%2Fs41598-018-28154-x]
 +
 
 +
Pol, D., Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rspb.2012.0660
 +
 
 +
Rauhut, O.W.M. (2004) "Provenance and anatomy of ''Genyodectes serus'', a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24, 894-902.
 +
 
 +
Zaher, H., Pol, D., Navarro, B.A., Delcourt, R., Carvalho, A.B. (2020). "An Early Cretaceous theropod dinosaur from Brazil sheds light on the cranial evolution of the Abelisauridae". Comptes Rendus Palevol. 19 (6): 101–115. [https://doi.org/10.5852%2Fcr-palevol2020v19a6]
  
−
Rauhut, O.W.M. (2004) "Provenance and anatomy of Genyodectes serus, a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24, 894-902.
+
Mortimer, M. (online, 2024) [https://theropoddatabase.com/Ceratosauria.htm#Genyodectesserus]
 
<references/></small>
 
<references/></small>
  
Linia 68: Linia 81:
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Kreda]]
 
[[Kategoria:Alb]]
 
[[Kategoria:Alb]]
−
[[Kategoria:Do sprawdzenia]]
 

Aktualna wersja na dzień 13:01, 1 lip 2024

Autor: Maciej Ziegler
Korekta: Tomasz Sokołowski, Michał Siedlecki

Genyodectes (geniodekt)
Długość 6,25 m [1]
Wysokość 1,9 m (w biodrach) [1]
Masa 790 kg [1]
Dieta drapieżny
Miejsce Argentyna - Chubut

(formacja Cerro Barcino - ogniwo Cerro Castano)

Czas
252 201 145
66

ok. 112 Ma
wczesna kreda (wczesny alb

Systematyka Dinosauria

Saurischia

Theropoda

Ceratosauria

Ceratosauridae

Genyodectes restoration.png
Rekonstrukcja geniodekta polującego na wczesnego ssaka. Autor: Paleocolour. [3]


Wstęp

Genyodectes to rodzaj stosunkowo dużego teropoda należącego do grupy ceratozaurów żyjącego na terenie dzisiejszej Argentyny pod koniec epoki wczesnej kredy.

Materiał kopalny

Holotyp. Zdjęcie: Patricia Curcio. [1].

Na holotyp (MLP 26-39) składają się kości przedszczękowe, przednie części kości szczękowych i zębowych, części kości nadzębowych (supradentaries), fragment kości płatowej oraz zęby. Miejsce znalezienia okazu jest niepewne, ale obecnie uważa się, że osady, w których go znaleziono należą do ogniwa Cerro Castano formacji Cerro Barcino.

Historia taksonu, budowa i pozycja systematyczna

Zarys ciała geniodekta z zaznaczeniem znanych elementów szkieletu. Autor: Paleocolour. [2].

Geniodekt został opisany w 1901 roku przez brytyjskiego paleontologa Adama Smitha Woodwarda. Był jednym z pierwszych dinozaurów opisanych z Ameryki Południowej (obok argyrozaura, lonkozaura, nekenzaura [znanego wówczas jako Titanosaurus australis] oraz mikrocela). Jego pozycja systematyczna wahała się pomiędzy licznymi grupami teropodów np: tyranozaurydów, megalozauroidów, czy abelizauroidów (w tym jako synonim abelizaura), a sam rodzaj przez jakiś czas został uznany za nomen dubium. Obecnie uznawany jest za przedstawiciela ceratozaurów jako takson siostrzany ceratozaura, co potwierdzają liczne analizy filogenetyczne (np: Pol i Rauhut, 2012; Delcourt, 2018; Dal Sasso, Maganuco i Cau, 2018; Zaher i in., 2020, de Sousa i in., 2021).

Geniodekt prawdopodobnie był dużym drapieżnym dinozaurem podobnym do ceratozaura. Różnił się od niego położeniem zębów oraz większą ilością zębów w kości przedszczękowej (cztery zamiast trzech).

Etymologia

Genyodectes znaczy "gryząca szczęka". Nazwa powstała z połączenia greckich słów genys (szczęka) oraz dektes (gryźć) i odnosi się do szczęk, u których "wewnętrzna ściana kości zębowej dopełniająca zębodoły wydaje się być ciągła i tak wysoka, jak zewnętrzna ściana"

Spis gatunków

Genyodectes Woodward, 1901
G. serus Woodward, 1901

Bibliografia

Dal Sasso, C., Maganuco, S., Cau, A. (2018). "The oldest ceratosaurian (Dinosauria: Theropoda), from the Lower Jurassic of Italy, sheds light on the evolution of the three-fingered hand of birds". PeerJ. 1 (1): e5976. [4]

de Souza, G.A., Soares, M.B., Weinschütz, L.C., Wilner, E., Lopes, R.T., de Araújo, O.M., Kellner, A.W. (2021). "The first edentulous ceratosaur from South America". Scientific Reports. 11 (1): Article number 22281. [5]

Delcourt, R. (2018). "Ceratosaur palaeobiology: new insights on evolution and ecology of the southern rulers". Scientific Reports. 8 (1): 9730. [6]

Pol, D., Rauhut, O.W.M. (2012) "A Middle Jurassic abelisaurid from Patagonia and the early diversification of theropod dinosaurs" Proceedings of the Royal Society of London B: Biological Sciences. doi: 10.1098/rspb.2012.0660

Rauhut, O.W.M. (2004) "Provenance and anatomy of Genyodectes serus, a large-toothed ceratosaur (Dinosauria: Theropoda) from Patagonia" Journal of Vertebrate Paleontology, 24, 894-902.

Zaher, H., Pol, D., Navarro, B.A., Delcourt, R., Carvalho, A.B. (2020). "An Early Cretaceous theropod dinosaur from Brazil sheds light on the cranial evolution of the Abelisauridae". Comptes Rendus Palevol. 19 (6): 101–115. [7]

Mortimer, M. (online, 2024) [8]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press.
Źródło: „https://encyklopedia.dinozaury.com/index.php?title=Genyodectes&oldid=33439”