Yulong: Różnice pomiędzy wersjami
m |
|||
Linia 1: | Linia 1: | ||
Do sprawdzenia (wymiary, nowa tabelka). | Do sprawdzenia (wymiary, nowa tabelka). | ||
{{DISPLAYTITLE:''Yulong''}} | {{DISPLAYTITLE:''Yulong''}} | ||
− | + | {{Opis | |
− | { | + | |Autor = [[Dawid Mika]] |
− | | Autor | + | |Korekta = [[Kamil Kamiński]], [[Michał Siedlecki]] |
− | + | |nazwa = ''Yulong'' (julong) | |
− | + | |długość = 50 cm (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi">Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2019). "Dinosaur Facts and Figures: The Theropods and Other Dinosauriformes". wyd. Princeton University Press. </ref> | |
− | + | |wysokość = 21 cm (w biodrach; osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> | |
− | |[[Kamil Kamiński]] | + | |masa = 525 g (osobnik młodociany) <ref name="Molina-Larramendi"></ref> |
− | | | + | |dieta = wszystkożerny |
− | + | |miejsce = [[Chiny]] - Henan | |
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |- | ||
− | |||
− | | | ||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |||
− | |- | ||
− | |||
− | | [[Chiny]] | ||
− | |||
<small>([[formacja]] [[Qiupa]])</small> | <small>([[formacja]] [[Qiupa]])</small> | ||
− | |- | + | |czas = {{Występowanie|72|66}} |
− | + | ok. 72-66 [[Ma]] <br> | |
− | |||
<small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | <small>[[późna kreda]] ([[mastrycht]])</small> | ||
− | | | + | |systematyka = |
− | + | [[Dinosauria]] | |
− | |||
[[Theropoda]] | [[Theropoda]] | ||
Linia 46: | Linia 27: | ||
[[Oviraptoridae]] | [[Oviraptoridae]] | ||
− | | | + | |grafika = Yulong NT.jpg |
− | | | + | |podpis = Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Nobu Tamura. [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Yulong_NT.jpg] |
− | + | |PorównanieGrupa = | |
− | + | |PorównanieDługość = | |
− | Autor: | + | |mapa = |
− | [https://commons.wikimedia.org/wiki/File: | + | }} |
− | | | ||
− | |} | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
Linia 90: | Linia 69: | ||
|- | |- | ||
|{{V|''Y. mini''}} | |{{V|''Y. mini''}} | ||
− | |{{Kpt| | + | |{{Kpt|Lü, Currie,Xu, Zhang, Pu}} i {{Kpt|Jia}}, 2013 |
|- | |- | ||
|} | |} | ||
Linia 99: | Linia 78: | ||
Lü, J.; Currie, P. J.; Xu, L.; Zhang, X.; Pu, H.; Jia, S. (2013). "Chicken-sized oviraptorid dinosaurs from central China and their ontogenetic implications". Naturwissenschaften. [[doi:10.1007/s00114-012-1007-0]] | Lü, J.; Currie, P. J.; Xu, L.; Zhang, X.; Pu, H.; Jia, S. (2013). "Chicken-sized oviraptorid dinosaurs from central China and their ontogenetic implications". Naturwissenschaften. [[doi:10.1007/s00114-012-1007-0]] | ||
− | Mortimer, M. (online | + | Mortimer, M. (online 2024) [https://theropoddatabase.com/Oviraptorosauria.htm#Yulongmini] |
− | Wei, X., Kundrát, M., Xu, L., Ma, W., Wu, Y., Chang, H., Zhang, J. & Zhou, X. (2022). "A new subadult specimen of oviraptorid ''Yulong mini'' (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous Qiupa Formation of Luanchuan, central China." Cretaceous Research.</small> | + | Wei, X., Kundrát, M., Xu, L., Ma, W., Wu, Y., Chang, H., Zhang, J. & Zhou, X. (2022). "A new subadult specimen of oviraptorid ''Yulong mini'' (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous Qiupa Formation of Luanchuan, central China." Cretaceous Research. |
+ | <references/></small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] |
Wersja z 16:35, 22 cze 2024
Do sprawdzenia (wymiary, nowa tabelka).
Autor: | Dawid Mika |
Korekta: | Kamil Kamiński, Michał Siedlecki |
Yulong (julong) | |
---|---|
Długość | 50 cm (osobnik młodociany) [1] |
Wysokość | 21 cm (w biodrach; osobnik młodociany) [1] |
Masa | 525 g (osobnik młodociany) [1] |
Dieta | wszystkożerny |
Miejsce | Chiny - Henan |
Czas |
ok. 72-66 Ma |
Systematyka | Dinosauria |
![]() Rekonstrukcja przyżyciowa. Autor: Nobu Tamura. [2] |
Wstęp
Yulong to rodzaj owiraptorozaura z późnej kredy Chin. Znamy kilka szkieletów tego zwierzęcia, a wszystkie (z wyjątkiem jednego) należą do bardzo młodych osobników lub embrionów. Są to jedne z najmniejszych znanych okazów oworaptorydów. Odkrycie julona ma więc duże znaczenie sla poznania ontogenezy tej grupy dinozaurów.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Yulong pochodzi od Yu – skróconej nazwy chińskiej prowincji Henan (w której odkryto szczątki tego teropoda) i chińskiego słowa long – smok. Epitet gatunkowy (mini) odnosi się zaś do niewielkich rozmiarów znalezionych osobników.
Materiał kopalny
Holotyp (HGM 41HIII-0107) to wyśmienicie zachowany prawie kompletny (brakuje jedynie tylnych kręgów szyjnych, przednich grzbietowych i tylnych ogonowych) szkielet.
Materiał przypisany: HGM 41HIII-0301 (embrion, składający się z kości biodrowej i kilku kości kończyn; okaz ten obejmuje też gniazdo i dwadzieścia sześć jaj), HGM 41HIII-0108 (prawie kompletna czaszka), HGM 41HIII-0109 (dobrze zachowana czaszka i niekompletny szkielet pozaczaszkowy), HGM 41HIII-0110 (niekompletna czaszka, niektóre trzony kręgów szyjnych), HGM 41HIII-0111 (kompletna lewa kość biodrowa). Niektóre źródła internetowe donoszą aż o 115 osobnikach, ale to na pewno wynik błędnej interpretacji fragmentu abstraktu - jak wynika z oryginalnego artykułu oraz jego suplementu, owe tajemnicze 115 to liczba szkieletów różnych owiraptorozaurów, służących do porównania.
W 2022 r. Wei i współpracownicy opisali kolejnego osobnika, pierwszego, który nie był pisklęciem i liczył w chwili śmierci 5-6 lat. Niepełny szkielet pozaczaszkowy obejmuje 3 kegi grzbietowe, 29 ogonowych, a także częściową miednicę i kończyny przednie.
Budowa
Okno przedoczodołowy julonga było stosunkowo małe, a od tyłu graniczyło z kością łzową. Oczodoły były zaokrąglone i duże, a ich długość przekraczała jedną trzecią długość czaszki (co wynika jednak z młodego wieku osobnika). Kość przedszczękowa była bezzębna, miała jednakże crenulated tomial edge (chodzi tu o drobno karbowane, ostre krawędzie dzioba). Jej boczna powierzchnia pokryta była licznymi, niewielkimi otworami. Na środkowo-brzusznej części kości szczękowej występował wyraźny zębopodobny wyrostek. Wyrostki neuralne kręgów szyjnych były stosunkowo niskie. Całkowita ilość kręgów ogonowych jest nieznana, niemniej jednakże zachowało się ok. 20, a zmiany w ich wielkości sugerują, że ogon zwężał się raczej nagle i nie był wiele dłuższy niż jego zachowana cześć. Wydaje się on być krótkim. Widełki obojczykowe były U-kształtne.
Ontogeneza, zachowania lęgowe
![](https://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/c/ca/Yulong_jaw.png/300px-Yulong_jaw.png)
Na obszarze Qiupa znaleziono co najmniej pięć osobników. Ponieważ przynajmniej cztery czaszki są tej samej długości, niewykluczone, że pochodziły z tego samego lęgu (lub przynajmniej przyszły na świat mniej więcej jednocześnie) oraz zginęły w tym samym czasie, osiągnąwszy identyczny stopień ontogenezy. Analiza histologiczna żebra holotypu (HGM 41HIII-0107) ujawniła brak linii wzrostu. Świadczy to o tym, że zmarł on przed ukończeniem pierwszego roku życia. O młodości okazów świadczą też: brak zrośnięcia się sparowanych kości czaszki (w tym przedszczękowych, czołowych i ciemieniowych) oraz kości puszki mózgowej. Co ciekawe zrośnięte są kości nosowe. Brak powiązanych z skamielinami młodych szczątków osobników dorosłych może sugerować brak opieki rodzicielskiej nad już wyklutymi osobnikami. Dobrze rozwinięte kości kończyn piskląt (podobnie jak u dinozaurów ptasiomiednicznych) zdaje się świadczyć o tym, że młode prowadziły tryb życia podobny do dzisiejszych zagniazdowników, tj. w krótkim czasie po wykluciu były zdolne do samodzielnego życia i nie przebywały dłużej w gnieździe.
Warto dodać, że jest to szczególnie cenne znalezisko, bowiem szczątki młodych owiraptorozaurów należą do rzadkości, a najmniejsze odkrywane dotąd osobniki (pomijając embrion z Mongolii opisany przez Norella i współpracowników, 1994) miały co najmniej 1 m długości.
Dieta
Autorzy opisu julonga zauważyli, że u owiraptorozaurów w miarę rozwoju osobniczego proporcje długości kości kończyn pozostają stałe jak u Hadrosauridae, Protoceratopsidae czy Psittacosauridae, w odróżnieniu od typowych drapieżników. Ich zdaniem świadczy to o tym, że przedstawiciele Oviraptorosauria byli raczej roślinożercami niż aktywnymi drapieżnikami. Osobniki Yulong prezentują wczesny stopień rozwoju ontogenetycznego, w którym jednakże kości nosowe są zrośnięte. Wskazuje to, że zrastały się one wcześniej niż reszta kości czaszki. Jest to interesujące, ponieważ u teropodów zrośnięcie się kości nosowych jest zjawiskiem stosunkowo rzadkim (występuje np. u tyranozaurydów i abelizaurydów). Może być to związane z zwiększoną siłą nacisku szczęk i potwierdzać hipotezę jakoby owiraptorozaury spożywały twarde pożywienie jak np. orzechy, jajka czy małże. Również wyrostek dziobasty żuchwy (ang. coronoid proces odgrywający ważną rolę w mechanice szczęk) był mocno rozwinięty i rzuca się w oczy, co również świadczy o dużej sile ugryzienia. Wnioskuje się to także na podstawie budowy ornitopodów i ceratopsów.
Ważność taksonu
Włoski paleontolog Andrea Cau (online) zauważył, że cechy wymienione przez Lu i in. (2013) jako diagnostyczne mogą w rzeczywistości wynikać z młodego wieku znalezionych osobników. Ustalenie, które z cech budowy czaszki wynikają z stopnia rozwoju osobniczego, a które są plezjomorficzne jest trudne, albo wręcz niemożliwe (co komplikuje kwestię pozycji systematycznej julonga). Cau zwrócił też uwagę, że szkielet pozaczaszkowy ‘’smoka z Henan’’ został opisany bardzo pobieżnie.
Spis gatunków
Yulong | Lü, Currie, Xu, Zhang, Pu i Jia, 2013 |
Y. mini | Lü, Currie,Xu, Zhang, Pu i Jia, 2013 |
Bibliografia
Cau, A. (online 2013) [3].
Lü, J.; Currie, P. J.; Xu, L.; Zhang, X.; Pu, H.; Jia, S. (2013). "Chicken-sized oviraptorid dinosaurs from central China and their ontogenetic implications". Naturwissenschaften. doi:10.1007/s00114-012-1007-0
Mortimer, M. (online 2024) [4]
Wei, X., Kundrát, M., Xu, L., Ma, W., Wu, Y., Chang, H., Zhang, J. & Zhou, X. (2022). "A new subadult specimen of oviraptorid Yulong mini (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Upper Cretaceous Qiupa Formation of Luanchuan, central China." Cretaceous Research.