Dollodon: Różnice pomiędzy wersjami
(uzupełnienie, poprawki, Norman 2010 to co pisze?) |
|||
| Linia 1: | Linia 1: | ||
| + | Opis w trakcie poprawy | ||
| + | |||
| + | {{DISPLAYTITLE:''Dollodon''}} | ||
<small> | <small> | ||
{| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | ||
| Linia 38: | Linia 41: | ||
| ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma | | ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma | ||
| − | <small> | + | <small>[[wczesna kreda]] ("środkowy" [[barrem]] lub późny [[barrem]] |
lub najwcześniejszy [[apt]])</small> | lub najwcześniejszy [[apt]])</small> | ||
| Linia 68: | Linia 71: | ||
==Wstęp== | ==Wstęp== | ||
| − | ''Dollodon'' to wątpliwy [[rodzaj]] iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm ([[Paul]], [[2008]]; | + | ''Dollodon'' to wątpliwy [[rodzaj]] iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm ([[Gregory Paul|Paul]], [[2008]]; Paul, [[2010]]). |
| − | + | Jego dwa gatunki najczęściej uznaje się [[synonim]]ami innych dinozaurów - ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' i ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis''. | |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] | + | ===''D. bampingi''=== |
| + | [[Holotyp]] IRSNB 1551 to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy. | ||
| − | Prawdopodobnie istnieje inny materiał przypisywany do tego gatunku, na co wskazuje podanie przez | + | Prawdopodobnie istnieje inny materiał przypisywany do tego gatunku, na co wskazuje podanie przez Paula ([[2008]]) więcej niż jednego miejsca znalezienia szczątków. |
| − | ==Diagnoza za Paul, 2008== | + | ===''D. seelyi''=== |
| + | NHMUK R2502 to kość biodrowa przypisana wcześniej do ''[[Iguanodon]] seelyi''. | ||
| + | |||
| + | ==Diagnoza ''D. bampingi'' za Paul, 2008== | ||
{{Szablon:Diagnoza}} | {{Szablon:Diagnoza}} | ||
Prawdopodobnie dorosłe osobniki osiągały ponad 6 metrów długości i ponad 1 tonę wagi. Ogólnie lekko zbudowany. Stosunek długości wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części k. nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Stosunek długości do minimalnej głębokości wyrostka k. przedszczękowej wynosi ponad 5. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie. | Prawdopodobnie dorosłe osobniki osiągały ponad 6 metrów długości i ponad 1 tonę wagi. Ogólnie lekko zbudowany. Stosunek długości wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części k. nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Stosunek długości do minimalnej głębokości wyrostka k. przedszczękowej wynosi ponad 5. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie. | ||
==Historia taksonomii== | ==Historia taksonomii== | ||
| − | ''Dollodon'' ma bardzo zawiłą [[taksonomia|taksonomię]]. Już dawno zauważono, że wczesnokredowe europejskie iguanodonty reprezentują dwa typy budowy - smukły i masywny. ''Dollodon'' należy do tej pierwszej grupy. W [[2008]] roku Gregory S. | + | ''Dollodon'' ma bardzo zawiłą [[taksonomia|taksonomię]]. Już dawno zauważono, że wczesnokredowe europejskie iguanodonty reprezentują dwa typy budowy - smukły i masywny. ''Dollodon'' należy do tej pierwszej grupy. W [[2008]] roku [[Gregory Paul|Gregory S. Paul]] zdecydował się na utworzenie nowego gatunku ''Dollodon bampingi'' (wcześniej był to okaz należący do ''[[Iguanodon]] mantelli'', później ''I. atherfieldensis'', czyli ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis''). [[John Carpenter|Carpenter]] i [[Yusuke Ishida|Ishida]] ([[2010]]) stwierdzają, że ''Dollodon bampingi'' to [[młodszy synonim]] ''[[Iguanodon]] seelyi'', przeważnie uznawanego za [[młodszy synonim]] masywnego ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' (([[Andrew McDonald|McDonald]], [[2012]], [[David Norman|Norman]], [[2004]]). Lecz właśnie ''I. seelyi'' jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę ''Dollodon'' jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy ''seelyi'', a nie ''bampingi''. |
| − | + | McDonald ([[2012]]) uważa dollodonta za [[młodszy synonim]] mantellizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo ''D. bampingi'', a nie ''D. seelyi''), uznając z przedstawicieli [[Iguanodontia]] jedynie ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' i ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' za ważne gatunki z [[barrem]]u – [[apt]]u Belgii i Anglii. Sam [[gatunek]] iguanodonta ''I. seelyi'' uznaje za [[synonim]] ''I. bernissartensis'', przez co czym zgadza się z Normanem ([[2004]]; [[2010]]; [[2013]]). | |
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa [[rodzaj]]owa jest uhonorowaniem Louisa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart ([[Belgia]]). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy ''bampingi'' został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet gatunkowy ''seelyi'' honoruje Charlesa Seely'ego. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
{| class="wikitable" | {| class="wikitable" | ||
| − | + | | ''Dollodon'' | |
| − | | [[Paul]], [[2008]] | + | | {{Kpt|[[Gregory Paul|Paul]]}}, [[2008]] |
| − | | | + | | ''[[nomen dubium]]'' |
|- | |- | ||
| − | + | | ''D. bampingi'' | |
| − | | | + | | {{Kpt|Paul}}, 2008 |
| − | | | + | | ?= ''[[Mantellisaurus]] atherfieldensis'' |
| + | | ({{Kpt|[[Reginald Hooley|Hooley]]}}, [[1925]]) {{Kpt|Paul}}, [[2006]] | ||
|- | |- | ||
| − | + | | ''D. seelyi'' | |
| − | | ([[Hulke]], [[1882]]) [[Carpenter]] i [[Ishida]], [[2010]] | + | | ({{Kpt|[[John Hulke|Hulke]]}}, [[1882]]) {{Kpt|[[John Carpenter|Carpenter]]}} i {{Kpt|[[Yusuke Ishida|Ishida]]}}, [[2010]] |
| ?= ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' | | ?= ''[[Iguanodon]] bernissartensis'' | ||
| + | | {{Kpt|Boulenger}}, [[1881]] | ||
|- | |- | ||
| = ''[[Iguanodon]] seelyi'' | | = ''[[Iguanodon]] seelyi'' | ||
| − | | | + | | {{Kpt|Hulke}}, 1882 |
| + | | | ||
|- | |- | ||
| = ''[[Iguanodon]]'' "seeleyi" | | = ''[[Iguanodon]]'' "seeleyi" | ||
| Linia 113: | Linia 123: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
<small> | <small> | ||
| − | Carpenter, K. | + | Carpenter, K. & Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164. [[doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.]] |
| − | McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002 | + | McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. [[doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002]] |
| − | McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516 | + | McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. [[doi:10.1080/02724631003763516]] |
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43. | McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43. | ||
| Linia 125: | Linia 135: | ||
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66. | Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66. | ||
| − | Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009 | + | Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda) |
| + | Revue de Paléobiologie; vol. 32 (2): 385-404 [http://www.ville-ge.ch/mhng/paleo/paleo-pdf/32-2/pal_32_2_09.pdf] | ||
| + | |||
| + | Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. [[doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009]] | ||
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford | ||
| Linia 143: | Linia 156: | ||
[[Kategoria:Barrem]] | [[Kategoria:Barrem]] | ||
[[Kategoria:Apt]] | [[Kategoria:Apt]] | ||
| + | [[Kategoria:Nomen dubium]] | ||
Wersja z 10:00, 29 mar 2014
Opis w trakcie poprawy
| Autor: | Korekta: |
| Sebastian Oziemski | Łukasz Czepiński |
| Dollodon (dollodont) | |
|---|---|
| Długość: | 6-6,5 m |
| Masa: | >1 t |
| Miejsce występowania: | Belgia, Wielka Brytania, ?Niemcy
(grupa Upper Hainaut) |
| Czas występowania | ok. 128, 3 / 128,3-125 / ok. 125-124 Ma
wczesna kreda ("środkowy" barrem lub późny barrem lub najwcześniejszy apt) |
| Systematyka | Dinosauria |
Rekonstrukcja przyżyciowa dollodonta na podstawie rekonstrukcji szkieletu G.S. Paula. Autor: Stephen O'Connor[1] | |
Wstęp
Dollodon to wątpliwy rodzaj iguanodonta, który występował we wczesnej kredzie na terenie dzisiejszej Belgii i Anglii oraz być może na terenie obecnych Niemiec. Był średniej wielkości - dorastał bowiem do 6,5 metrów długości i ponad 1 tony, długość kości udowej – ok. 760 mm (Paul, 2008; Paul, 2010).
Jego dwa gatunki najczęściej uznaje się synonimami innych dinozaurów - Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis.
Materiał kopalny
D. bampingi
Holotyp IRSNB 1551 to kompletna czaszka i szkielet pozaczaszkowy.
Prawdopodobnie istnieje inny materiał przypisywany do tego gatunku, na co wskazuje podanie przez Paula (2008) więcej niż jednego miejsca znalezienia szczątków.
D. seelyi
NHMUK R2502 to kość biodrowa przypisana wcześniej do Iguanodon seelyi.
Diagnoza D. bampingi za Paul, 2008
| Uwaga! Poniższy fragment przedstawia szczegółowe dane i może wymagać od Czytelnika znajomości fachowych pojęć anatomicznych. |
Prawdopodobnie dorosłe osobniki osiągały ponad 6 metrów długości i ponad 1 tonę wagi. Ogólnie lekko zbudowany. Stosunek długości wierzchołka k. przedszczękowej do przedniego brzegu oczodołu w stosunku do wyrostka bocznopotylicznego wynosi około 1,6. Wydłużenie: tylnej części k. nosowej, szczękowego wyrostka k. przedszczękowej i k. szczękowej. Stosunek długości do minimalnej głębokości wyrostka k. przedszczękowej wynosi ponad 5. Okno przedoczodołowe i towarzyszące mu zagłębienie zredukowane. Kość łzowa krótka, nie ma kontaktu z k. nosową. Tylni brzeg "potyliczny" prosty. Kość kwadrato-jarzmowa krótka. trzony tylnych kręgów grzbietowych nieściśnięte przodo-tylnio. Wyrostki kolczyste kręgów: grzbietowych, krzyżowych i ogonowych mają kształt umiarkowanie wysokiego żagla. Siedem zlanych kręgów krzyżowych. Kończyny przednie mają około 55% długości kończyn tylnych. Dłoń wąska. Pierwszy paliczek pierwszego palca dłoni obecny, kolec kciuka i inne kości dłoni umiarkowanych rozmiarów. Centralna część k. biodrowej płytka. Przedłonowy (przedni) wyrostek k. łonowej głęboki. Trzon kości udowej skręcony. Pierwsze śródstopie obecne, drugie długie.
Historia taksonomii
Dollodon ma bardzo zawiłą taksonomię. Już dawno zauważono, że wczesnokredowe europejskie iguanodonty reprezentują dwa typy budowy - smukły i masywny. Dollodon należy do tej pierwszej grupy. W 2008 roku Gregory S. Paul zdecydował się na utworzenie nowego gatunku Dollodon bampingi (wcześniej był to okaz należący do Iguanodon mantelli, później I. atherfieldensis, czyli Mantellisaurus atherfieldensis). Carpenter i Ishida (2010) stwierdzają, że Dollodon bampingi to młodszy synonim Iguanodon seelyi, przeważnie uznawanego za młodszy synonim masywnego Iguanodon bernissartensis ((McDonald, 2012, Norman, 2004). Lecz właśnie I. seelyi jest dla nich gatunkiem nie należącym do iguanodonta, a więc uznają zaproponowaną przez Paula nazwę Dollodon jako ważną, jedynie uznając za właściwy epitet gatunkowy seelyi, a nie bampingi.
McDonald (2012) uważa dollodonta za młodszy synonim mantellizaura (co więcej - uznaje nazewnictwo D. bampingi, a nie D. seelyi), uznając z przedstawicieli Iguanodontia jedynie Iguanodon bernissartensis i Mantellisaurus atherfieldensis za ważne gatunki z barremu – aptu Belgii i Anglii. Sam gatunek iguanodonta I. seelyi uznaje za synonim I. bernissartensis, przez co czym zgadza się z Normanem (2004; 2010; 2013).
Etymologia
Nazwa rodzajowa jest uhonorowaniem Louisa Dollo, który jako pierwszy opisał iguanodonty z kopalni w Bernissart (Belgia). Oznacza ona w dosłownym tłumaczeniu "ząb Dollo". Epitet gatunkowy bampingi został nadany na cześć D. Bampinga, który udzielił wsparcia podczas badania dollodonta. Pierwotny epitet gatunkowy seelyi honoruje Charlesa Seely'ego.
Spis gatunków
| Dollodon | Paul, 2008 | nomen dubium | |
| D. bampingi | Paul, 2008 | ?= Mantellisaurus atherfieldensis | (Hooley, 1925) Paul, 2006 |
| D. seelyi | (Hulke, 1882) Carpenter i Ishida, 2010 | ?= Iguanodon bernissartensis | Boulenger, 1881 |
| = Iguanodon seelyi | Hulke, 1882 | ||
| = Iguanodon "seeleyi" | ? | nomen nudum |
Bibliografia
Carpenter, K. & Ishida, Y. (2010) "Early and "Middle" Cretaceous Iguanodonts in Time and Space". Journal of Iberian Geology 36 (2): 145-164. doi:10.5209/rev_JIGE.2010.v36.n2.3.
McDonald, A.T. (2012) "The status of Dollodon and other basal iguanodonts (Dinosauria: Ornithischia) from the upper Wealden beds (Lower Cretaceous) of Europe". Cretaceous Research advance online publication. doi:10.1016/j.cretres.2011.03.002
McDonald, A.T., Wolfe, D.G. & Kirkland, J.I. (2010A) "A new basal hadrosauroid (Dinosauria: Ornithopoda) from the Turonian of New Mexico" Journal of Vertbrate Paleontology, 30(3), 799-812. doi:10.1080/02724631003763516
McDonald, A.T., Barrett, P.M. & Chapman, S.D. (2010B) "A new basal iguanodont (Dinosauria: Ornithischia) from the Wealden (Lower Cretaceous) of England" Zootaxa, 2569, 1–43.
Norman D.B. (2004) Basal Iguanodontia. [w]: David B. Weishampel, Peter Dodson, Halszka Osmólska (red.): "The Dinosauria". Wyd. drugie. Berkeley: University of California Press
Norman, D.B. (2010) "A taxonomy of iguanodontian (Dinosauria: Ornithopoda) from the lower Wealden Group (Cretaceous: Valanginian) of southern England". Zootaxa 2489: 47–66.
Norman, D.B. (2013) On the taxonomy and diversity of Wealden iguanodontian dinosaurs (Ornithischia: Ornithopoda) Revue de Paléobiologie; vol. 32 (2): 385-404 [2]
Paul, G.S. (2008) "A revised taxonomy of the iguanodont dinosaur genera and species". Cretaceous Research 29 (2): 192–216. doi:10.1016/j.cretres.2007.04.009
Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford
