Graciliceratops

Autor:	Korekta:
Łukasz Czepiński	Maciej Ziegler

---

Graciliceratops (graciliceratops)
Długość:	ok. 1 m (osobnik niedojrzały)
Wysokość:	?0,5 m (osobnik niedojrzały)
Masa:	?
Miejsce występowania:	Mongolia - Shiregin Gashoon ?formacja Bayanshire
Czas występowania	ok. 90-80 Ma ?koniak-?santon-?kampan (późna kreda)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Genasauria Cerapoda Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia ? Coronosauria ? Protoceratopsidae
Rekonstrukcja przyżyciowa graciliceratopsa (bez uwzględnienia właściwych proporcji kończyn oraz rozmiarów i kształtu kryzy). Autor: Nobu Tamura. Zobacz bardziej prawidłową rekonstrukcję
Mapa znalezisk:
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Graciliceratops mongoliensis to niepewny gatunek małego bazalnego dinozaura rogatego. Poruszał się na dwóch kończynach i miał czaszkę z kryzą o dosyć zaawansowanej budowie.

Materiał kopalny

Znany jest jeden, niekompletny, częściowo artykułowany szkielet graciliceratopsa, opatrzony numerem katalogowym ZPAL MgD-I/156. W skład okazu, należącego do jednego, niedojrzałego osobnika, wchodzi uszkodzona czaszka, z zachowaną głównie tylną częścią, tylna część kryzy, fragmentaryczna żuchwa, 23 kręgi oraz kości kończyn przednich i tylnych.

Historia

Odkryty w 1971 roku, w trakcie Polsko-Mongolskich Ekspedycji Paleontologicznych, na terenie Mongolii (lokalizacja Shiregin Gashoon, patrz mapa obok) został początkowo przypisany przez polskich badaczy (Maryańska & Osmólska, 1975) do obecnie nieważnego taksonu Microceratus gobiensis (do 2008 roku znany pod wcześniej wykorzystaną nazwą rodzajową "Microceratops"), znanego z dosyć podobnej lokalizacji. W 2000 roku Paul Sereno wykonał rewizję materiału, stwierdzając, że nie ma podstaw, by przydzielać okaz ZPAL MgD-I/156 do "Microceratops", zatem nadał mu nową nazwę rodzajową i gatunkową - Graciliceratops mongoliensis (co znaczy "smukła rogata twarz z Mongolii").

Budowa

Graciliceratops miał niewielką, ale dobrze rozwiniętą kryzę z oknami (cecha charakterystyczna dla bardziej zaawansowanych Ceratopsia) o dosyć lekkiej budowie oraz długie i smukłe kości kończyn przednich i tylnych, wyraźnie przystosowane do szybkiej lokomocji (kończyny przednie szacuje się na 3/4 długości kończyn tylnych). Pazury kończyn tylnych były ostre i zakrzywione, co jest cechą prymitywną dla dinozaurów ptasiomiednicznych.

Rozmiar i wiek

Ponieważ nie znamy kompletnej czaszki graciliceratopsa, w oparciu o częściowy okaz ZPAL MgD-I/156, szacuje się, że cała głowa mierzyła 20 cm długości. Cały osobnik mierzył zapewne ok. 1 metra długości. Ponieważ w szkielecie Graciliceratops kręgi krzyżowe nie są ze sobą zlane, sugeruje się, że należał on do młodego osobnika, a dorosłe formy mogłyby osiągać ponad 2 metry długości.

Tryb życia i środowisko

Graciliceratops był roślinożercą, który szybko poruszał się przez większość czasu na dwóch tylnych kończynach. Budowa kończyn przednich, wskazująca na obecność dosyć silnych mięśni, sugeruje, że zwierzę te było czasami czworonożne - np. podczas odpoczynku lub powolnej lokomocji. Kryza, być może pełniąca funkcje pokazowe, lub służąca do identyfikacji osobników w stadzie, była dosyć masywna jak na zwierzę dwunożne.

Z lokalizacji Shiregin Gashoon znane są również fragmentaryczne szczątki ornitomimida, ankylozaura, hadrozauryda, krokodyla Shamosuchus i żółwia z grupy Trionychidae.

Filogeneza i taksonomia

Pierwotnie Graciliceratops był wiązany z protoceratopsydami, jednak najnowsze analizy sugerują jego bardziej bazalną pozycję na drzewie filogenetycznym ceratopsów (Morschhauser, 2012). Peter Makovicky w 2002 roku sugerował, że graciliceratops, jako posiadacz mieszanki cech prymitywnych i zaawansowanych, przy jednoczesnym braku autapomorfii jest gatunkiem przejściowym (metagatunkiem) i, aby uniknąć zamieszania, należy zarzucić stosowanie tej nazwy w literaturze, na rzecz wykorzystania numeru katalogowego. W 2006 roku, wraz z Markiem Norellem stwierdził, że cechy diagnostyczne wyróżnione przez Sereno w 2000 roku zmieniają się w ontogenezie Protoceratops, przez co nie mogą być traktowane jako odróżniające Graciliceratops od innych form. Możliwe, że fenestracja czaszki u graciliceratopsa nastąpiła niezależnie od bardziej zaawansowanych ceratopsów, na drodze zmniejszenia ciężaru czaszki, niezbędnym przy dwunożnym trybie lokomocji, przy jednoczesnym zachowaniu funkcji pokazowych kryzy - co wyjaśniałoby wyniki niektórych analiz filogenetycznych (obserwacje własne).

Spis gatunków

Graciliceratops	Sereno, 2000	?nomen dubium
G. mongoliensis	Sereno, 2000	?nomen dubium

Bibliografia

Makovicky, P.J. 2002. Taxonomic revision and phylogenetic relationships of basal Neoceratopsia (rozprawa doktorska). 279pp. Columbia University, New York.

Makovicky, P.J., & Norell, M.A., 2006. Yamaceratops dorgobiensis, a New Primitive Ceratopsian (Dinosauria : Ornitchischia) from Cretaceous of Mongolia. American Museum Novitates 3530: 1-42.

Maryańska, T., & Osmólska, H., 1975. Protoceratopsidae (Dinosauria) of Asia. Palaeontologia Polonica, 33: 133-181.

Morschhauser, E. M. 2012. The anatomy and phylogeny of Auroraceratops (Ornithischia: Ceratopsia) from the Yujingzi Basin of Gansu Province, China (rozprawa doktorska). 647 pp. University of Pennsylvania, Philadelphia.

Sereno, P.C., 2000. The fossil record, systematics and evolution of pachycephalosaurs and ceratopsians from Asia. W: M.J. Benton, M.A. Shishkin, D.M. Unwin, & E.N. Kurochkin, (eds.), The Age of Dinosaurs in Russia and Mongolia. 480-516 Cambridge University Press, Cambridge.