Nanuqsaurus: Różnice pomiędzy wersjami
| Linia 54: | Linia 54: | ||
|} | |} | ||
==Odkrycie== | ==Odkrycie== | ||
| − | Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenach Okręgu North Slope w miejscowości Kikak-Tegoseak Quarry. Początkowo były one przypisywane [[Gorgosaurus|gorgozaurowi]] a potem [[Albertosaurus|albertozaurowi]] , lecz ostatecznie po preparacji szczątków w Muzeum Historii Naturalnej w Dallas zostały one opisane jako nowy [[rodzaj]] i [[gatunek]]. | + | Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenach Okręgu North Slope w miejscowości Kikak-Tegoseak Quarry. Początkowo były one przypisywane [[Gorgosaurus|gorgozaurowi]] a potem [[Albertosaurus|albertozaurowi]], lecz ostatecznie po preparacji szczątków w Muzeum Historii Naturalnej w Dallas zostały one opisane jako nowy [[rodzaj]] i [[gatunek]]. |
==Opis== | ==Opis== | ||
| Linia 62: | Linia 62: | ||
Holotyp nanukzaura o numerach katalogowych DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: przegroda nosowa prawej szczęki, fragmenty kości czołowej, ciemieniowej i klinowej oraz fragmentu przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie. Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego ponieważ struktura kości nosowej jest gładka. | Holotyp nanukzaura o numerach katalogowych DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: przegroda nosowa prawej szczęki, fragmenty kości czołowej, ciemieniowej i klinowej oraz fragmentu przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie. Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego ponieważ struktura kości nosowej jest gładka. | ||
| − | == | + | ==Karłowatość nanukzaura== |
Rozmiary nanukzaura są szacowane na około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość zrekonstruowanej czaszki, na podstawie proporcji podobnych zwierząt wynosi 60-70 cm. | Rozmiary nanukzaura są szacowane na około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość zrekonstruowanej czaszki, na podstawie proporcji podobnych zwierząt wynosi 60-70 cm. | ||
| − | + | [[Anthony Fiorillo|Fiorillo]] i [[Ronald Tykoski|Tykoski]] w swoim artykule który ukazał się 12 marca 2014 roku na łamach czasopisma PLoS ONE, stwierdzili, że brak żywności na surowych terenach [[kreda|kredowej]] Alaski nie pozwalał nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak inne [[Tyrannosaurinae|tyranozauryny]]. Jednakże stwierdzono również że alaskańskie [[Troodont|troodonty]] osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczów w stosunku do wielkości ciała, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami. Ponadto znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju ''Troodon'', lecz do innych zaawansowanych [[Troodontidae|troodontydów]], jeszcze nienazwanych (zob. też opis ''[[Troodon]]''). | |
| − | [[Anthony Fiorillo|Fiorillo]] w swoim artykule który ukazał się 12 marca 2014 roku na łamach czasopisma PLoS ONE, | ||
[[Plik:Nanuqsaurus.png|400px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nanuqsaurus.png].]] | [[Plik:Nanuqsaurus.png|400px|thumb|right|Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nanuqsaurus.png].]] | ||
| − | ==Paleobiologia== | + | ==Paleobiologia i paleoekologia== |
Według paleontologów 70 milionów alt temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią dawnego subkontynentu zwanego [[Laramidia]]. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały tam dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy dostępność ofiar spadała znacząco. | Według paleontologów 70 milionów alt temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią dawnego subkontynentu zwanego [[Laramidia]]. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały tam dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy dostępność ofiar spadała znacząco. | ||
| − | + | Jedyny okaz przypisany do gatunku ''Nanuqsaurus hoglundi'' pochodzi z aluwialnych osadów [[Prince Creek|formacji Prince Creek]] datowanych na [[Mastrycht]]. Formacja biegnie wzdłuż rzeki Colville położonej w okręgu North Slope niedaleko koła podbiegunowego co czyni nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych. Jego ofiarami mogły padać ceratopsy ''[[Pachyrhinoceratops]]'', hadrozaury ''[[Ugrunaaluk]]'' czy pachycefalozaury ''[[Alaskacephale]]''. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być [[Dromaeodauridae|dromeozaurydy]] i wspomniane troodontydy. | |
| − | Jedyny okaz przypisany do gatunku ''Nanuqsaurus hoglundi'' pochodzi z aluwialnych osadów [[Prince Creek|formacji Prince Creek]] datowanych na [[Mastrycht]]. Formacja biegnie wzdłuż rzeki Colville położonej w okręgu North Slope niedaleko koła podbiegunowego co czyni nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak | ||
==Zmysły== | ==Zmysły== | ||
| − | + | Budowa zachowanych fragmentów czaszki wskazuje na to że nanukzaur miał bardzo rozbudowaną cześć mózgu odpowiedzialną za zmysł węchu, co sugeruje że podczas polowań opierał się w znacznej mierze na powonieniu jak [[Tyrannosaurus|tyranozaur]]. Fakt, że [[Tyrannosauridae|tyranozaurydy]] miały bardzo dobry węch nie musi oznaczać że odżywiały się padliną, jak sądzą niektórzy naukowcy. Istnieją bowiem niezbite dowody na ich drapieżnictwo (zob. też [[Tyrannosauroidea#Od.C5.BCywianie_i_zmys.C5.82y_-_padlino.C5.BCercy.3F|Tyrannosauroidea - odżywianie i zmysły]]). | |
==Upierzenie== | ==Upierzenie== | ||
| Linia 83: | Linia 81: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
Nazwa rodzajowa ''Nanuqsaurus'' pochodzi od połączenia inuickiego słowa ''"nanuq"'' które oznacza niedźwiedzia polarnego (''Ursus arctos'') oraz greckiego słowa ''"sauros"'' czyli jaszczur . Epitet gatunkowy ''"hoglundi"'' honoruje filantropistę Forresta Hoglunda. | Nazwa rodzajowa ''Nanuqsaurus'' pochodzi od połączenia inuickiego słowa ''"nanuq"'' które oznacza niedźwiedzia polarnego (''Ursus arctos'') oraz greckiego słowa ''"sauros"'' czyli jaszczur . Epitet gatunkowy ''"hoglundi"'' honoruje filantropistę Forresta Hoglunda. | ||
| + | |||
| + | ==Filogeneza== | ||
| + | Wg autorów opisu ''Nanuqsaurus'' był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu ''[[Tyrannosaurus]]''+''[[Tarbosaurus]]''. Późniejsza analiza [[Stephen Brusatte|Brusatte'a]] i [[Thomas Carr|Carra]] (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym był ''[[Teratophoneus]]''. | ||
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 92: | Linia 93: | ||
| {{Kpt|Fiorillo}} i {{Kpt|Tyksoski}}, 2014 | | {{Kpt|Fiorillo}} i {{Kpt|Tyksoski}}, 2014 | ||
|} | |} | ||
| + | |||
| + | ==Bibliografia== | ||
| + | <small> | ||
| + | Brusatte, S., L., Carr, T., D. (2016). "he phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs". Scientific Reports 6, 20252. [[doi:10.1038/srep20252]] | ||
| + | |||
| + | Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. [[doi:10.1371/journal.pone.0091287]] | ||
| + | </small> | ||
| + | |||
| + | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
| + | [[Kategoria:Saurischia]] | ||
| + | [[Kategoria:Theropoda]] | ||
| + | [[Kategoria:Tetanurae]] | ||
| + | [[Kategoria:Coelurosauria]] | ||
| + | [[Kategoria:Tyrannosauroidea]] | ||
| + | [[Kategoria:Tyrannosaurudae]] | ||
| + | [[Kategoria:USA]] | ||
| + | [[Kategoria:Mezozoik]] | ||
| + | [[Kategoria:Kreda]] | ||
| + | [[Kategoria:Mastrycht]] | ||
Wersja z 19:25, 5 sie 2016
| Autor: | Korekta: |
| Eryk Sroka | Łukasz Czepiński |
| Nanuqsaurus (nanukzaur) | |
|---|---|
| Długość: | 6 m |
| Masa: | ok. 450 kg |
| Miejsce występowania: | Ameryka Północna – USA (Alaska) |
| Czas występowania | 69.1 Ma |
| Systematyka | Dinosauria |
Holotyp DMNH 21461 | |
Odkrycie
Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenach Okręgu North Slope w miejscowości Kikak-Tegoseak Quarry. Początkowo były one przypisywane gorgozaurowi a potem albertozaurowi, lecz ostatecznie po preparacji szczątków w Muzeum Historii Naturalnej w Dallas zostały one opisane jako nowy rodzaj i gatunek.
Opis
Opisu i nazewnictwa Nanuqsaurus dokonali Anthony Fiorillo i Ronald Tykoski w roku 2014 w oparciu o holotyp DMNH 21461.
Materiał kostny
Holotyp nanukzaura o numerach katalogowych DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: przegroda nosowa prawej szczęki, fragmenty kości czołowej, ciemieniowej i klinowej oraz fragmentu przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie. Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego ponieważ struktura kości nosowej jest gładka.
Karłowatość nanukzaura
Rozmiary nanukzaura są szacowane na około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość zrekonstruowanej czaszki, na podstawie proporcji podobnych zwierząt wynosi 60-70 cm.
Fiorillo i Tykoski w swoim artykule który ukazał się 12 marca 2014 roku na łamach czasopisma PLoS ONE, stwierdzili, że brak żywności na surowych terenach kredowej Alaski nie pozwalał nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak inne tyranozauryny. Jednakże stwierdzono również że alaskańskie troodonty osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczów w stosunku do wielkości ciała, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami. Ponadto znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju Troodon, lecz do innych zaawansowanych troodontydów, jeszcze nienazwanych (zob. też opis Troodon).
Paleobiologia i paleoekologia
Według paleontologów 70 milionów alt temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią dawnego subkontynentu zwanego Laramidia. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały tam dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy dostępność ofiar spadała znacząco.
Jedyny okaz przypisany do gatunku Nanuqsaurus hoglundi pochodzi z aluwialnych osadów formacji Prince Creek datowanych na Mastrycht. Formacja biegnie wzdłuż rzeki Colville położonej w okręgu North Slope niedaleko koła podbiegunowego co czyni nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych. Jego ofiarami mogły padać ceratopsy Pachyrhinoceratops, hadrozaury Ugrunaaluk czy pachycefalozaury Alaskacephale. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być dromeozaurydy i wspomniane troodontydy.
Zmysły
Budowa zachowanych fragmentów czaszki wskazuje na to że nanukzaur miał bardzo rozbudowaną cześć mózgu odpowiedzialną za zmysł węchu, co sugeruje że podczas polowań opierał się w znacznej mierze na powonieniu jak tyranozaur. Fakt, że tyranozaurydy miały bardzo dobry węch nie musi oznaczać że odżywiały się padliną, jak sądzą niektórzy naukowcy. Istnieją bowiem niezbite dowody na ich drapieżnictwo (zob. też Tyrannosauroidea - odżywianie i zmysły).
Upierzenie
Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór taką, jak jego chiński krewniak Yutyrannus.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Nanuqsaurus pochodzi od połączenia inuickiego słowa "nanuq" które oznacza niedźwiedzia polarnego (Ursus arctos) oraz greckiego słowa "sauros" czyli jaszczur . Epitet gatunkowy "hoglundi" honoruje filantropistę Forresta Hoglunda.
Filogeneza
Wg autorów opisu Nanuqsaurus był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu Tyrannosaurus+Tarbosaurus. Późniejsza analiza Brusatte'a i Carra (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym był Teratophoneus.
Spis gatunków
| Nanuqsaurus | Fiorillo i Tyksoski, 2014 |
|---|---|
| N. hoglundi | Fiorillo i Tyksoski, 2014 |
Bibliografia
Brusatte, S., L., Carr, T., D. (2016). "he phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs". Scientific Reports 6, 20252. doi:10.1038/srep20252
Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. doi:10.1371/journal.pone.0091287
![[1]](https://commons.wikimedia.org/wiki/File:Nanuqsaurus.png){kind=link}