Nanuqsaurus

Autor:	Korekta:
Eryk Sroka	Łukasz Czepiński Mateusz Tałanda

---

Nanuqsaurus (nanukzaur)
Długość:	6 m
Masa:	ok. 450 kg
Miejsce występowania:	Ameryka Północna – USA (Alaska) formacja Prince Creek
Czas występowania	69.1 Ma mastrycht
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Tyrannosauroidea Tyrannosauridae Tyrannosaurinae
Holotyp DMNH 21461

Odkrycie

Szczątki nanukzaura zostały odnalezione w roku 2006 na terenach Okręgu North Slope w miejscowości Kikak-Tegoseak Quarry. Początkowo były one przypisywane gorgozaurowi a potem albertozaurowi, lecz ostatecznie po preparacji szczątków w Muzeum Historii Naturalnej w Dallas zostały one opisane jako nowy rodzaj i gatunek.

Opis

Opisu i nazewnictwa Nanuqsaurus dokonali Anthony Fiorillo i Ronald Tykoski w roku 2014 w oparciu o holotyp DMNH 21461.

Materiał kostny

Holotyp nanukzaura o numerach katalogowych DMNH 21461 składa się z rozczłonkowanej czaszki, w skład której wchodzą: przegroda nosowa prawej szczęki, fragmenty kości czołowej, ciemieniowej i klinowej oraz fragmentu przedniej kości zębowej, które zostały znalezione bardzo blisko siebie. Szczątki pochodziły od osobnika w pełni dojrzałego ponieważ struktura kości nosowej jest gładka.

Karłowatość nanukzaura

Rozmiary nanukzaura są szacowane na około 6 metrów długości (czyli połowa rozmiaru osiągana przez tyranozaura). Długość zrekonstruowanej czaszki, na podstawie proporcji podobnych zwierząt wynosi 60-70 cm.

Fiorillo i Tykoski w pracy opisującej omawianego teropoda stwierdzili, że brak żywności na surowych terenach kredowej Alaski nie pozwalał nanukzaurowi na osiągnięcie tak dużych rozmiarów jak inne tyranozauryny. Jednakże stwierdzono również że alaskańskie troodonty osiągały o 50% większe rozmiary od okazów z Alberty czy Montany. Prawdopodobnie było to spowodowane większymi rozmiarami oczu w stosunku do wielkości ciała, co pozwalało im skuteczniej konkurować z innymi teropodami w warunkach słabego oświetlenia. Ponadto znalezione na Alasce szczątki prawdopodobnie należą nie do rodzaju Troodon, lecz do innych zaawansowanych troodontydów, jeszcze nienazwanych (zob. też opis Troodon).

Rekonstrukcja głowy nanukzaura. Autor: Tom Parker [1].

Paleobiologia i paleoekologia

Według paleontologów 70 milionów alt temu tereny dzisiejszej Alaski były częścią dawnego subkontynentu zwanego Laramidia. Klimat na tych terenach był zapewne chłodny oraz występowały tam dni i noce polarne. Prawdopodobnie w okresie letnim wzrastała dostępność pożywienia dla drapieżników, lecz podczas ciemnej zimy dostępność ofiar spadała znacząco.

Jedyny okaz przypisany do gatunku Nanuqsaurus hoglundi pochodzi z aluwialnych osadów formacji Prince Creek datowanych na Mastrycht. Formacja biegnie wzdłuż rzeki Colville położonej w okręgu North Slope niedaleko koła podbiegunowego co czyni nanukzaura jednym z nielicznych dinozaurów żyjących na tak dużych szerokościach geograficznych. Jego ofiarami mogły padać ceratopsy Pachyrhinoceratops, hadrozaury Ugrunaaluk czy pachycefalozaury Alaskacephale. Konkurentami w dostępie do pożywienia mogły być dromeozaurydy i wspomniane troodontydy.

Zmysły

Budowa zachowanych fragmentów czaszki wskazuje na to że nanukzaur miał bardzo rozbudowaną cześć mózgu odpowiedzialną za zmysł węchu, co sugeruje że podczas polowań opierał się w znacznej mierze na powonieniu jak tyranozaur. Fakt, że tyranozaurydy miały bardzo dobry węch nie musi oznaczać że odżywiały się padliną, jak sądzą niektórzy naukowcy. Istnieją bowiem niezbite dowody na ich drapieżnictwo (zob. też Tyrannosauroidea - odżywianie i zmysły).

Upierzenie

Jest prawdopodobne, że nanukzaur, ze względu na chłód jaki panował na terenach jego występowania, był pokryty puszystą masą piór taką, jak jego chiński krewniak Yutyrannus.

Etymologia

Nazwa rodzajowa Nanuqsaurus pochodzi od połączenia inuickiego słowa "nanuq" które oznacza niedźwiedzia polarnego (Ursus arctos) oraz greckiego słowa "sauros" czyli jaszczur . Epitet gatunkowy "hoglundi" honoruje filantropistę Forresta Hoglunda.

Filogeneza

Wg autorów opisu Nanuqsaurus był zaawansowanym tyranozaurynem i stanowił takson siostrzany dla kladu Tyrannosaurus+Tarbosaurus. Późniejsza analiza Brusatte'a i Carra (2016) wykazała jednak, że był on bardziej bazalny, a jego taksonem siostrzanym był Teratophoneus.

Spis gatunków

Nanuqsaurus	Fiorillo i Tyksoski, 2014
N. hoglundi	Fiorillo i Tyksoski, 2014

Bibliografia

Brusatte, S., L., Carr, T., D. (2016). "he phylogeny and evolutionary history of tyrannosauroid dinosaurs". Scientific Reports 6, 20252. doi:10.1038/srep20252

Fiorillo, A.R. & Tykoski, R.S. (2014) "A Diminutive New Tyrannosaur from the Top of the World" PLoS ONE, 9(3), e91287. doi:10.1371/journal.pone.0091287