Yamaceratops

Autor:	Sebastian Oziemski, Maciej Ziegler, Łukasz Czepiński
Korekta:	Tomasz Singer, Tomasz Sokołowski, Paweł Kryta

---

Yamaceratops (jamaceratops)
Długość	ok. 1 m
Miejsce	Mongolia ajmak wschodniogobijski (formacja Javkhlant)
Czas	Trias 252 Jura 201 Kreda 145 66 85-73 Ma późna kreda (santon-kampan)
Systematyka	Dinosauria Ornithischia Marginocephalia Ceratopsia Neoceratopsia
Autor: Nobu Tamura [1] 1 m Porównanie wielkości Yamaceratops i człowieka. Sylwetki: Phylopic.org
Mapa znalezisk
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[{"text":"\u003Cb\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003EKhugenetslavkant\u003Cbr\u003E\u003Ca href=\"/wiki/Formacja\" class=\"mw-redirect\" title=\"Formacja\"\u003Eformacja\u003C/a\u003E \u003Ca href=\"/index.php?title=Javkhlant\u0026amp;action=edit\u0026amp;redlink=1\" class=\"new\" title=\"Javkhlant (strona nie istnieje)\"\u003EJavkhlant\u003C/a\u003E\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E\u003C/b\u003E\u003Chr /\u003E\u003Cdiv class=\"mw-parser-output\"\u003E\u003Cp\u003E\u003Ci\u003E\u003Ca class=\"mw-selflink selflink\"\u003EYamaceratops dorngobiensis\u003C/a\u003E\u003C/i\u003E:\u003Cbr\u003E\u003Cb\u003EIGM 100/1315\u003C/b\u003E (\u003Ca href=\"/wiki/Holotyp\" title=\"Holotyp\"\u003Eholotyp\u003C/a\u003E)\u003Cbr\u003EIGM 100/1303, 1867\n\u003C/p\u003E\u003C/div\u003E","title":"Khugenetslavkantformacja Javkhlant\n","link":"","lat":44.39999999999999857891452847979962825775146484375,"lon":109.400000000000005684341886080801486968994140625,"icon":""}],"imageoverlays":null}

Wstęp

Yamaceratops to opisany w 2006 roku prymitywny neoceratops, którego szkielet wydobyto z kredowych skał w Mongolii. Jest on krewnym m.in. Liaoceratops i Archaeoceratops (nie tworzą one jednak kladu ale grad nie należących do Coronosauria neoceratopsów). Szkielet dinozaura znajduje się w Institute of Geology w Ułan Bator (Mongolia). Nie osiągał on zbyt dużych rozmiarów; jest jednym z mniejszych dinozaurów "rogatych" (Ceratopsia).

Etymologia

Yama odnosi się do Jamy, tybetańskiego bóstwa, Pana śmierci i zmarłych, jednego z ośmiu Strażników Dharmy. Jama ma głowę bawołu domowego i rogi (cechę, od której ceratopsy wzięły swą nazwę). Epitet gatunkowy odnosi się do miejsca znalezienia - wschodniej części pustyni Gobi.

Materiał kopalny

Holotyp (IGM 100/1315) to niekompletna czaszka z żuchwą należąca do dorosłego osobnika (brak kości przedszczękowych, dzioba, kości przedzębowej, części kryzy oraz elementów lewej strony czaszki).

Przypisany osobnik (IGM 100/1303) to fragmenty czaszki, izolowane zęby, 3 niekompletne kręgi, lewa kość biodrowa i fragmenty kończyn tylnych.

Do Yamaceratops należy prawdopodobnie wiele innych skamieniałości odnalezionych w Khugenetslavkant, m.in. kość przedzębowa (IGM 100/1867).

Opisano skamieniałe jajo zawierające embrion, pochodzące prawdopodobnie od tego taksonu (Balanoff i in., 2008), które później okazało się należeć do ptaka (Varricchio i in., 2015).

Anatomia

Yamaceratops w swojej budowie przypomina zarówno prymitywne jak i bardziej zaawansowane neoceratopsy. Jest najprymitywniejszym znanym ceratopsem ze skostnieniem na kości jarzmowej (epijugale). Wyrostek dziobiasty żuchwy przesunięty jest już ku przodowi, nachodząc na ostatnie zęby w rzędzie zębów, co zapewne wiązało się ze zwiększeniem siły zaciskania szczęk. Korzenie zębów mają wgłębienia po obu stronach, w celu zmieszczenia koron zębów dopiero wyrastających. Kość podstawnopotyliczna jest całkowicie wykluczona z krawędzi otworu dużego czasu. Z drugiej strony, kość dziobowa nie ma ostrego kilu na przedzie.

Filogeneza

Kladogramy są powszechnym sposobem przedstawiania hipotez o pokrewieństwach między organizmami. Ich interpretacja wymaga pewnych umiejętności, dlatego też dowiedz się Jak czytać kladogramy.

Neoceratopsia	Liaoceratops Aquilops Auroraceratops Yamaceratops Archaeoceratops Helioceratops Koreaceratops Leptoceratopsidae Coronosauria

Kladogram ukazujący pokrewieństwo w obrębie neoceratopsów (za: Farke, et al., 2014).

Paleobiologia

Podobnie jak inne ceratopsy, Yamaceratops żywił się twardymi pędami roślin. Mocny dziób służył mu do "cięcia" roślin, a zęby w tylnej części szczęk szatkowały pokarm na drobną miazgę.

Spis gatunków

Yamaceratops	Makovicky & Norell, 2006
Yamaceratops dorngobiensis	Makovicky & Norell, 2006

Bibliografia

Balanoff, A.M., Norell, M.A., Grellet-Tinner, G. & Lewin, M.R. (2008) "Digital preparation of a probable neoceratopsian preserved within an egg, with comments on microstructural anatomy of ornithischian eggshells" Naturwissenschaften 95(6), 493–500. doi:10.1007/s00114-008-0347-2

Eberth, D.A., Kobayashi, Y., Lee, Y.-N., Mateus, O., Therrien, F., Zelenitsky, D.K. & Norell, M.A. (2009) "Assignment of Yamaceratops dorngobiensis and associated redbeds at Shine Us Khudag (eastern Gobi, Dorngobi Province, Mongolia) to the restricted Javkhlant Formation (Upper Cretaceous)" Journal of Vertebrate Paleontology, 29(1), 295–302. doi:10.1080/02724634.2009.10010384

Farke, A.A., Maxwell, W.D., Cifelli, R.L., Wedel, M.J., 2014. A Ceratopsian Dinosaur from the Lower Cretaceous of Western North America, and the Biogeography of Neoceratopsia. PLoS ONE 9(12): e112055. doi:10.1371/journal.pone.0112055

Makovicky, P.J. & Norell, M.A. (2006) "Yamaceratops dorngobiensis, a new primitive ceratopsian (Dinosauria: Ornithischia) from the Cretaceous of Mongolia" American Museum Novitates, 3530, 1–42.

Varricchio, D.J., Balanoff, A.M. & Norell, M.A. (2015) Reidentification of avian embryonic remains from the Cretaceous of Mongolia. PLoS One 10(6):e0128458