Nothronychus

Autorzy:	Korekta:
Daniel Madzia, Marcin Szermański	Maciej Ziegler, Karol Sabath

---

Nothronychus (notronych)
Długość:	4,5-6 m
Masa:	1,2 t
Miejsce występowania:	USA - Nowy Meksyk, Utah (formacja Moreno Hill, Tropic Shale)
Czas występowania	ok. 94-90 Ma późna kreda (wczesny-środkowy turon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Coelurosauria Therizinosauria Therizinosauroidea ?? Therizinosauridae
Szkielet N. mckinleyi. Autor: Scott Hartman, 2007. [1]
Szkielet N. graffami. Autor: Scott Hartman [2].

Wstęp

Było to ociężałe zwierzę z typową dla terizinozaurów czaszką ze szczękami wyposażonymi w liściokształtne zęby, z powodu których uważa się te teropody za roślinożerców. Żyło w środku okresu kredowego na terenie Ameryki Północnej (USA - stany Nowy Meksyk i Utah).

Historia odkryć

Pierwsze skamieniałości tego, najprawdopodobniej roślinożernego - a być może wszystkożernego teropoda - zostały odkryte i opisane przez Jamesa Kirklanda i Douglasa G. Wolfe'a w 2001 r. niedaleko granicy stanu Nowy Meksyk z Arizoną w Niecce Zuni (czyli chodzi o pierwszego terizinozaura odkrytego poza Azją), w skałach należących do formacji Moreno Hill (środkowy turon). Drugi gatunek odnaleziono w osadach Tropic Shale (wczesny turon).

Materiał kopalny

Holotyp N. mckinleyi (MSM P2106) (5,26 m; 1 t): częściowa mózgoczaszka, dwa fragmenty czaszki, zęby (8,4 mm), osiem kręgów szyjnych (125,5; 133,5; 187; 188 mm), żebra szyjne, pierwszy kręg grzbietowy (67 mm), trzon kręgu grzbietowego, żebra, gastralia, szósty lub siódmy kręg ogonowy (64 mm), fragment szewrona, łopatka (518 mm), kości: ramieniowa (418 mm), łokciowa (302 mm), trzon kości promieniowej lub łokciowej, paliczek I-1 dystalna część kości śródręcza II, paliczek II-1, kości: kulszowa (534 mm), piszczelowa (614 mm), strzałkowa, dystalna część kości śródstopia I, paliczek I-1, pazur I (138 mm), pazur II (124 mm), paliczek III-3 (37 mm), pazur III (99 mm), paliczek IV-2 (41 mm), pazur IV (92 mm).

Holotyp N. graffami (UMNH VP 16420): prawie kompletny szkielet pozaczaszkowy: kręgi szyjne, grzbietowe i proksymalne ogonowe, żebra, prawie kompletne lewe kończyny i elementy kończyn prawych, miednica, szewrony (zob. rys. obok).

Etymologia

W obrębie rodzaju Nothronychus wyróżniamy - Nothronychus mckinleyi, co po polsku znaczy "leniwczy pazur McKinley'a". Swą nazwę otrzymał od Jamesa Kirklanda, któremu przypominał dużego, naziemnego leniwca.

Drugi gatunek - N. graffami - znaczy "leniwczy pazur Graffama" i honoruje M. Graffama, który odnalazł holotyp. Nazwę gatunkową nadali mu Zanno i in. (2009).

Spis gatunków

Nothronychus	Kirkland i Wolfe, 2001
N. mckinleyi	Kirkland i Wolfe, 2001
N. graffami	Zanno, Gillette, Albright i Titus, 2009

Bibliografia

Zanno, L.E., Gillette, D.D., Albright, L.B. & Titus, A.L. (2009) "A new North American therizinosaurid and the role of herbivory in 'predatory' dinosaur evolution" Proceedings of the Royal Society B, 276, 3505-3511. doi: 10.1098/rspb.2009.1029.

Paul, G.S. (2010) "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University - Princeton i Oxford