Aerosteon

Autor:	Korekta:
Maciej Ziegler Dawid Mazurek	Adrian Tkocz Tomasz Skawiński Kamil Kamiński

---

Aerosteon (aerosteon)
Długość:	6-8,5 m
Masa:	ok. 1 t
Miejsce występowania:	Argentyna - Mendoza (formacja Anacleto - grupa Neuquen)
Czas występowania	ok. 84 Ma późna kreda (santon)
Systematyka	Dinosauria Saurischia Theropoda Tetanurae Coelurosauria Megaraptora Megaraptoridae
Autor: Vladimir Nikolov [1].
Mapa znalezisk Aeolosaurus
Wczytywanie mapy… {"minzoom":false,"maxzoom":false,"mappingservice":"leaflet","width":"auto","height":"350px","centre":false,"title":"","label":"","icon":"","visitedicon":"","lines":[],"polygons":[],"circles":[],"rectangles":[],"wmsoverlay":false,"copycoords":false,"static":false,"zoom":3,"defzoom":14,"layers":["OpenStreetMap"],"overlaylayers":[],"resizable":false,"enablefullscreen":false,"scrollwheelzoom":true,"markercluster":false,"clustermaxzoom":20,"clusterzoomonclick":true,"clustermaxradius":80,"clusterspiderfy":true,"geojson":"","locations":[],"imageoverlays":null}

Wstęp

Aerosteon to rodzaj drapieżnego dinozaura, którego szczątki opisano w roku 2009, choć praca naukowa dostępna była od 2008 r. Przez prawie osiem miesięcy "Aerosteon" był nomen nudum a wszystkich formalności dopełniono dopiero 21 maja 2009.

Materiał kopalny i lokalizacja

Jedyny gatunek, Aerosteon riocoloradensis, znany jest z (zob. rys. niżej) holotypu MCNA-PV-3137 (niekompletny szkielet niemal dorosłego osobnika, odkryto: fragmenty czaszki, sporo kręgów, żebra, żebra brzuszne - gastralia, fragmenty obręczy barkowej i obręczy miednicznej) i materiału dodatkowego: MCNA-PV-3138 (II kość śródstopia znaleziona ok. 10 metrów od holotypu - nie wiadomo, czy należała do aerosteona; obecnie zaginiona) i MCNA-PV-3139 (niekompletna lewa kończyna, kilka kilometrów od holotypu, tymczasowo uznana za pochodzącą od aerosteona). Początkowo w skład holotypu włączano pojedynczy ząb, jednak badania Hendrickxa i in. (2020) wykazały, że należał on do abelizauryda.

Skamieniałości samego holotypu wydobyto kilometr na północ od rzeki Rio Colorado (stąd epitet gatunkowy), na wysokości południowej granicy prowincji Mendoza w Argentynie. Wiek okazów wydobytych z formacji Anacleto (grupa Neuquen) szacuje się na około 84 miliony lat (górna kreda: santon).

Etymologia

Nazwa rodzajowa dinozaura oznacza z greki "powietrzną kość" i jest związana z kluczową z naukowego punktu widzenia cechą aerosteona - analiza kości wykazała obecność silnie rozwiniętych przestrzeni pneumatycznych - za życia miejsc dla worków powietrznych takich jak u ptaków!

Paleoekologia

Przy swoich rozmiarach aeroston był prawdopodobnie w stanie zapolować nawet na tytanozaury (Narambuenatitan, Antarctosaurus wichmannianus i Pellegrinisaurus), których skamieniałości również odnaleziono w osadach formacji Anacleto. Był prawdopodobne jednym z największych drapieżników w swoim środowisku, lecz poważną konkurencję mogły dla niego stanowić abelizaurydy, takie jak Abelisaurus i Aucasaurus. Możlwe więc, że aerosteon zajmował nieco inną niszę ekologiczną, co pozwalałoby mu unikać bezpośredniej rywalizacji z abelizaurydami.

Rozmiary i budowa

Wydaje się, że początkowo rozmiary aerosteona zostały znacznie przeszacowane. Sereno i in. (2009) oceniali holotyp na 9-10 m, a pojawiały się też sugestie, że w pełni wyrośnięte okazy dorastały do 12-13 m. Jednak Paul (2010) ocenił aerosteona na zaledwie 6 m długości przy masie 0,5 t. Mortimer (online) daje mu 8,5 m, a Molina-Pérez i Larramendi (2020) – 7,5 m i 1 t.

Aerosteon od swoich krewniaków różnił się szczegółami budowy czaszki, miednicy i kończyn tylnych, a także prawdopodobnie pneumatyzacją widełek. Tak jak Megaraptor, miał on zapewne potężne przednie kończyny z wielkimi pazurami. Nie znaleziono jednak ich szczątków. Kończyny tylne były za to długie i smukłe. Czaszka jest znana jedynie z kilku kości, można jednak zakładać, że podobnie jak u innych megaraptorydów, była ona stosunkowo długa i niska. Kolejna cecha, charakterystyczna dla tej grupy teropodów, w tym aerosteona, to wysoki stopień pneumatyzacji szkieltu (Aranciaga Rolando i in., 2022).

Pozycja filogenetyczna i jej historia

(A) odnaleziony materiał (B) lewa kość kwadratowa w widoku przednim (C) kręg grzbietowy (14) wraz z przekrojami (D) kość w widoku przednim wraz z przekrojem (E) przekrój żebra brzusznego (F) lewa kość biodrowa w widoku bocznym wraz z przekrojem. Skale: 5 cm w B 10 cm (3 cm dla przekroju) w C 10 cm w D 2 cm w E 20 cm (6 cm dla przekroju) w F. Autor: Carol Abraczinskas. Źródło: Sereno i in., 2009

Obecnie Aerosteon uważany jest za zaawansowanego przedstawiciela kladu Megaraptora), blisko spokrewnionego z Megaraptor (Benson, Carrano i Brusatte, 2010). Obszerna analiza Carrano i in. potwierdza te klasyfikacje (Carrano i in. (2012).

Początkowo nieoficjalnie wzięto go za karcharodontozauryda (Alcober i in., 1998). Natomiast wg Sereno i współpracowników Aerosteon był przedstawicielem nieznanej wcześniej grupy wśród Carnosauria. Później Mortimer (online) wyliczył pięć cech celurozaurowych i zauważył duże podobieństwo do orkoraptora (np. kość zaoczodołowa jest niemal identyczna) i uznał oba za celurozaury.

Spis gatunków

Aerosteon	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009
= "Aerosteon"	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008	nomen nudum
A. riocoloradensis	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2009
= "A. riocoloradensis"	Sereno, Martínez, Wilson, Varricchio, Alcober i Larsson, 2008	nomen nudum

Bibliografia

Aranciaga Rolando, A., Méndez, A., Canale, J. & Novas, F. (2021). Osteology of Aerosteon riocoloradensis (Sereno et al. 2008) a large megaraptoran (Dinosauria: Theropoda) from the Upper Cretaceous of Argentina, Historical Biology, DOI: 10.1080/08912963.2021.1910816.

Benson, R.B.J., Carrano, M.T. & Brusatte, S.L. (2010) "A new clade of archaic large-bodied predatory dinosaurs (Theropoda: Allosauroidea) that survived to the latest Mesozoic" Naturwissenschaften, 97, 71-78. doi:10.1007/s00114-009-0614-x

Carrano, M.T., Benson, R.B.J. & Sampson, S.D. (2012) "The phylogeny of Tetanurae (Dinosauria: Theropoda)" Journal of Systematic Palaeontology, 10(2), 211-300. doi: 10.1080/14772019.2011.630927

Hendrickx, C., Tschopp, E. & Ezcurra, M.D. (2020). "Taxonomic identification of isolated theropod teeth: The case of the shed tooth crown associated with Aerosteon (Theropoda: Megaraptora) and the dentition of Abelisauridae". Cretaceous Research. 108: 104312. doi:10.1016/j.cretres.2019.104312

Molina-Pérez, R. & Larramendi, A. (2020) "Dinosaur Facts and Figures: The Sauropods and Other Sauropodomorphs" wyd. Princeton University Press.

Mortimer, online: [2]

Paul, G.S. (2010). "The Princeton Field Guide to Dinosaurs" wyd. Princeton University.

Sereno, P.C., Martinez, R.N., Wilson, J.A., Varricchio, D.J., Alcober, O.A. & Larsson, H.C.E. (2009) "Evidence for Avian Intrathoracic Air Sacs in a New Predatory Dinosaur from Argentina" PLoS ONE, 3 (9), e3303. doi:10.1371/journal.pone.0003303