Khaan: Różnice pomiędzy wersjami
(Utworzył nową stronę „<small> {| class="wikitable" style="background-color:CornSilk" | Autor: | Korekta: |- | Dawid Mika | Maciej Ziegler Krzysztof Lichota [[Marcin Szermański]...”) |
(poprawki, zapewne wymaga więcej) |
||
| Linia 45: | Linia 45: | ||
[[Coelurosauria]] | [[Coelurosauria]] | ||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
| − | |||
[[Oviraptorosauria]] | [[Oviraptorosauria]] | ||
| Linia 54: | Linia 50: | ||
[[Caenagnathoidea]] | [[Caenagnathoidea]] | ||
| − | [[ | + | [[Oviraptoridae]] (?[[Caenagnathidae]]) |
? "[[Ingeniinae]]" | ? "[[Ingeniinae]]" | ||
| Linia 66: | Linia 62: | ||
==Etymologia== | ==Etymologia== | ||
| − | Nazwa | + | Nazwa [[rodzaj]]owa ''Khaan'' pochodzi od mongolskiego słowa ''khaan'' - władca. Epitet [[gatunek|gatunkowy]] zaś tego teropoda (''mckennai'') honoruje Malcolma McKenna, który gorąco interesował się eksploatacją i badaniami kredowych osadów Mongolii oraz wspierał je. |
==Materiał kopalny== | ==Materiał kopalny== | ||
| − | [[Holotyp]] ''Khaan'' to kompletny kompletny szkielet z lekko nieartykułowaną klatką piersiową (IGM 100/1127). Został on odkryty w Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod, Gurvan Tes Somon, | + | [[Holotyp]] ''Khaan'' to kompletny kompletny szkielet z lekko nieartykułowaną klatką piersiową (IGM 100/1127). Został on odkryty w Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod, Gurvan Tes Somon, Ajmak południowogobijski). |
| − | Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie posiada tylnej części ogona. Wszystkie skamieliny ''Khaan'' pochodzą z datowanych na późny [[kampan]] osadów formacji Djadokhta . Dwa ostatnie wymienione tu okazy zostały pieszczotliwie określone jako "Romeo i Julia", gdyż odkryto je bardzo blisko siebie. | + | Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie posiada tylnej części ogona. Wszystkie skamieliny ''Khaan'' pochodzą z datowanych na późny [[kampan]] osadów [[formacja Djadokhta|formacji Djadokhta]]. Dwa ostatnie wymienione tu okazy zostały pieszczotliwie określone jako "Romeo i Julia", gdyż odkryto je bardzo blisko siebie. |
==Historia odkryć== | ==Historia odkryć== | ||
| − | Jeden z przypisanych do ''Khaan'' okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w [[1994]] r, kiedy | + | Jeden z przypisanych do ''Khaan'' okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w [[1994]] r., kiedy Novacek i współpracownicy umieścili jego zdjęcie w swojej pracy. Kolejne jego zdjęcie pojawiło się w pracy Dashzeveg i innych ([[1995]]), którzy oznaczyli go jako cf. "[[Ingenia]]". Następnego roku Webster napisał, że IGM 100/973 należy do "[[Ingenia]]" ''yashini''. Kolejny okaz ''Khaan'' – IGM 100/1002 został przedstawiany światu po raz pierwszy na fotografii w pracy Morella wydanej w [[1997]] jako ''[[Oviraptor]]''. W [[2001]] r. James [[Clark]], Mark A. [[Norell]] i Rinchen [[Barsbold]] wydali pracę pt. "Two new oviraptorids ([[Theropoda]]: [[Oviraptorosauria]]) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod". Opisali w niej owiraptorozaury ''[[Citipati]] osmolkae'' oraz ''Khaan mckennai''. Wymienione wyżej okazy zaklasyfikowali w niej jako należące do tego drugiego. Opisali go jednak pobieżnie i zamieścili niewiele zdjęć. Na szczęście jednak matryce z prac [[Lu]] ([[2004]]), [[Osmólska|Osmólskiej]] i innych ([[2004]]) oraz [[Senter]]a ([[2007]]) zawierają wiele danych na jego temat. Gatesy i Middleton ([[1997]]) opublikowali wymiary kości kończyn tylnych "nieopisanego owiraptoryda". Są one niemal identyczne z podanymi przez [[Dyke]] i Norella ([[2005]]), które jednak dotyczą ''Khaan''. Może świadczyć to, że wymieniony przez pierwszych wymienionych tu badaczy teropod to naprawdę ''Khaan''. |
==Budowa== | ==Budowa== | ||
| − | ''Khaan'' jako jedyny z | + | ''Khaan'' jako jedyny z [[zaawansowany]]ch [[owiraptorozaur]]ów ma nierozszerzoną proksymalnie i nie dotykającą pozostałych kości śródręcza trzecią jego kość. Nie miał grzebienia na kościach czołowych. W odróżnieniu od "ingenii" nie posiada on mocno rozszerzonej pierwszej kości śródręcza. Od konchoraptora odróżnia go długa otworu nosowego skierowana bardziej horyzontalnie, a od ''[[Citipati]]'': wyrostek na kości kierowany tylnogórnie, a nie pionowo przedszczękowej; potylica raczej pionowa niż zwróconą ku tyłowi-górze; zrośnięte kośćmi nosowe nie tak głębokie patrząc od tyłu z mniej rozległą pneumatyzacją przedniej części; kość jarzmowa rozszerzającą się ku tyłowi; przednia wewnętrzna część kości zębowej leżącą raczej w pobliżu wewnętrznej podstawy kości kątowej niż zachodzącą na nią bocznie oraz wyniosłą części dziobatej żuchwy. Ogólnie rzecz biorąc czaszka ''Khaan'' jest mniej wyspecjalizowana niż ''[[Citipati]]'' i najbardziej przypomina tę znaną u konchoraptora. |
==Spis gatunków== | ==Spis gatunków== | ||
| Linia 89: | Linia 85: | ||
==Bibliografia== | ==Bibliografia== | ||
| − | <small> | + | <small>Clark, Norell i Barsbold (2001) "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod" Journal of Vertebrate Paleontology. 21(2), 209-213. |
| − | Clark, Norell i Barsbold (2001)"Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod" Journal of Vertebrate Paleontology. 21(2), 209-213. | ||
http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai | http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai | ||
| − | http://www.nhm.ac.uk/nature-online/life/dinosaurs-other-extinct-creatures/dino-directory/detail.dsml?Genus=Khaan | + | http://www.nhm.ac.uk/nature-online/life/dinosaurs-other-extinct-creatures/dino-directory/detail.dsml?Genus=Khaan</small> |
| − | </small> | ||
[[Kategoria:Dinosauria]] | [[Kategoria:Dinosauria]] | ||
Wersja z 23:45, 3 gru 2011
| Autor: | Korekta: |
| Dawid Mika | Maciej Ziegler |
| Khaan | |
|---|---|
| Długość: | ok. 2 m |
| Masa: | ok. 30 kg ? |
| Miejsce występowania: | Mongolia - ajmak południowogobijski |
| Czas występowania | 73,6-70,6 Ma |
| Systematyka | Dinosauria
Oviraptoridae (?Caenagnathidae) ? "Ingeniinae" |
| |
Wstęp
Khaan to niewielki teropod, który żył w późnej kredzie na terenach Azji.
Etymologia
Nazwa rodzajowa Khaan pochodzi od mongolskiego słowa khaan - władca. Epitet gatunkowy zaś tego teropoda (mckennai) honoruje Malcolma McKenna, który gorąco interesował się eksploatacją i badaniami kredowych osadów Mongolii oraz wspierał je.
Materiał kopalny
Holotyp Khaan to kompletny kompletny szkielet z lekko nieartykułowaną klatką piersiową (IGM 100/1127). Został on odkryty w Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod, Gurvan Tes Somon, Ajmak południowogobijski).
Ponadto do tego teropoda przypisuje się dwa inne niemal kompletne szkielety (IGM 100/973 i IGM 100/1002) odkryte w pobliżu Mark's Second Egg (Ukhaa Tolgod). Drugi z nich nie posiada tylnej części ogona. Wszystkie skamieliny Khaan pochodzą z datowanych na późny kampan osadów formacji Djadokhta. Dwa ostatnie wymienione tu okazy zostały pieszczotliwie określone jako "Romeo i Julia", gdyż odkryto je bardzo blisko siebie.
Historia odkryć
Jeden z przypisanych do Khaan okazów, konkretnie IGM 100/973 wyszedł po raz pierwszy na światło dzienne w 1994 r., kiedy Novacek i współpracownicy umieścili jego zdjęcie w swojej pracy. Kolejne jego zdjęcie pojawiło się w pracy Dashzeveg i innych (1995), którzy oznaczyli go jako cf. "Ingenia". Następnego roku Webster napisał, że IGM 100/973 należy do "Ingenia" yashini. Kolejny okaz Khaan – IGM 100/1002 został przedstawiany światu po raz pierwszy na fotografii w pracy Morella wydanej w 1997 jako Oviraptor. W 2001 r. James Clark, Mark A. Norell i Rinchen Barsbold wydali pracę pt. "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod". Opisali w niej owiraptorozaury Citipati osmolkae oraz Khaan mckennai. Wymienione wyżej okazy zaklasyfikowali w niej jako należące do tego drugiego. Opisali go jednak pobieżnie i zamieścili niewiele zdjęć. Na szczęście jednak matryce z prac Lu (2004), Osmólskiej i innych (2004) oraz Sentera (2007) zawierają wiele danych na jego temat. Gatesy i Middleton (1997) opublikowali wymiary kości kończyn tylnych "nieopisanego owiraptoryda". Są one niemal identyczne z podanymi przez Dyke i Norella (2005), które jednak dotyczą Khaan. Może świadczyć to, że wymieniony przez pierwszych wymienionych tu badaczy teropod to naprawdę Khaan.
Budowa
Khaan jako jedyny z zaawansowanych owiraptorozaurów ma nierozszerzoną proksymalnie i nie dotykającą pozostałych kości śródręcza trzecią jego kość. Nie miał grzebienia na kościach czołowych. W odróżnieniu od "ingenii" nie posiada on mocno rozszerzonej pierwszej kości śródręcza. Od konchoraptora odróżnia go długa otworu nosowego skierowana bardziej horyzontalnie, a od Citipati: wyrostek na kości kierowany tylnogórnie, a nie pionowo przedszczękowej; potylica raczej pionowa niż zwróconą ku tyłowi-górze; zrośnięte kośćmi nosowe nie tak głębokie patrząc od tyłu z mniej rozległą pneumatyzacją przedniej części; kość jarzmowa rozszerzającą się ku tyłowi; przednia wewnętrzna część kości zębowej leżącą raczej w pobliżu wewnętrznej podstawy kości kątowej niż zachodzącą na nią bocznie oraz wyniosłą części dziobatej żuchwy. Ogólnie rzecz biorąc czaszka Khaan jest mniej wyspecjalizowana niż Citipati i najbardziej przypomina tę znaną u konchoraptora.
Spis gatunków
| Khaan | Clark, Norell i Barsbold, 2001 |
|---|---|
| K. mckennai | Clark, Norell i Barsbold, 2001 |
Bibliografia
Clark, Norell i Barsbold (2001) "Two new oviraptorids (Theropoda: Oviraptorosauria) from the Late Cretaceous Djadokta Formation, Ukhaa Tolgod" Journal of Vertebrate Paleontology. 21(2), 209-213.
http://home.comcast.net/~eoraptor/Oviraptorosauria.htm#Khaanmckennai
![[1]](http://www.skeletaldrawing.com/psgallery/images/khaan.jpg){kind=link}